Drie tentoonstellingen: Lichtgevoelig / Condemned / Karakterkoppen

Psychiaters, patiënten en portretten

Op dit moment huisvest het onvolprezen Gentse museum Dr Guislain drie tentoonstellingen die alle de moeite waard zijn. De fototentoonstelling Lichtgevoelig - Psychiaters Patiënten Portretten 1865-2015 brengt tot 11 oktober het verhaal van de psychiatrie door de lens van de fotograferende tijdgenoot. Hugh Welsh Diamond, een Britse psychiater en gepassioneerd fotograaf, toont al in 1852 portretten van patiënten waarmee hij verschillende ‘types of insanity’ illustreert. Ook Jean-Martin Charcot (1825-1893) zocht de waarheid van een ziektebeeld in de directe observatie. Tot diep in de twintigste eeuw fotografeerde men patiënten dan ook als een vorm van inventarisatie, een poging om de ziekte te documenteren. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw waren de activiteiten van fotografen vooral bedoeld om wantoestanden in de psychiatrie aan de kaak te stellen. De patiënt was meer dan een object.

De eminente fotograaf Robin Hammond doet dat nog steeds. In Sub-Sahara Afrika wel te verstaan. Zijn werk is onder de titel Condemned – ook tot 11 oktober – te zien op een tweede tentoonstelling. Hij reisde door tien Afrikaanse landen, waaronder Zuid-Soedan, Liberia en Oeganda. Van noemenswaardige hulp voor geesteszieke patiënten of mensen met een mentale beperking blijkt geen sprake; sommigen worden opgesloten in de gevangenis, anderen moeten hun toevlucht zoeken in volksgeloof. Stigmatisering en marginalisering behoren in deze contreien nog niet tot het verleden. Hammond legde zijn bevindingen ook vast in een boek.

Ten slotte is nog tot 27 september de expositie Karakterkoppen te zien. Over de relatie tussen uiterlijk en innerlijk en haar plaats in de psychiatrie, de criminologie en de publieke opinie. Kort gezegd: kun je aan iemands gezicht en lichaamsbouw zijn (criminele) inborst aflezen? De tentoonstelling illustreert een problematische geschiedenis waarvan de stereotypen tot op de dag van vandaag doorwerken. De tentoonstelling was eerder te zien in en is een coproductie met het Teylers Museum in Haarlem. - Henk Maassen

Voor alle info: museumdrguislain.be.

Boeken hierover:

Condemned Mental health in African countries in crisis, Robin Hammond, FotoEvidence, 132 blz., 49 euro. Zie ook: robinhammond.co.uk/portfolio

Karakterkoppen Over haviksneuzen en hamsterwangen, Tentoonstellingscatalogus in Nederlands/Engels, Uitgeverij Lannoo, 160 blz., 29,99 euro.