Dodelijke psychiatrie en stelselmatige ontkenning

In het huidige tijdsgewricht zijn meningen vaak belangrijker dan feiten. Dat illustreert Peter Gøtzsche in zijn nieuwe boek Dodelijke psychiatrie en stelselmatige ontkenning. Zeker, een deel van de kritiek op de psychiatrie in het boek is valide en ook bekend bij de meeste psychiaters. Zo hebben antidepressiva bij jongeren vaak meer nadelen dan voordelen, werkt medicatie niet bij tegenslag in het leven en bedient de farmaceutische industrie zich te vaak van immorele en ontoelaatbare praktijken.

Helaas sneeuwt zinnige kritiek in dit boek onder door een lawine aan angstaanjagende beweringen en ongefundeerde overdrijvingen. Het is een beproefd recept om op boze toon en zonder nuance te wijzen op grote gevaren. Inderdaad krijgen alle partijen er in het boek flink van langs: corrupte patiëntenorganisaties, falende overheidsinstanties, pseudowetenschappelijke psychiaters en de verderfelijke farmaceutische industrie. Met een aantal individuele psychiaters en wetenschappers wordt ook persoonlijk afgerekend in paginalange tirades.

Zoals altijd geldt: extraordinary claims require extraordinary evidence, maar helaas komt er geen boter bij de vis. Een kleine greep uit Gøtzsches extreme claims: psychofarmaca werken niet en hebben honderdduizenden doden veroorzaakt, bipolaire stoornissen zijn voornamelijk iatrogeen bepaald en de Amerikaanse psychiatrie inspireerde Adolf Hitler tot vergassing van geesteszieken. Veel onderzoek wordt helaas deels of selectief aangehaald. Zo laat Gøtzsche zijn eigen recente meta-analyse weg waaruit blijkt dat antidepressiva het risico op suïcidaliteit en agressie bij volwassenen niet verhogen.

Het wrede alternatief dat Gøtzsche aandraagt voor mensen die lijden aan ernstige psychiatrische klachten is om geen psychiater meer te bezoeken en alle vergoedingen voor geneesmiddelen in de psychiatrie af te schaffen. Dit zal alleen maar zorgen voor meer lijden en stigma. Niemand zou zich moeten schamen voor het gebruik van medicatie. Medicatie heeft er in belangrijke mate aan bijgedragen dat vele mensen met een ernstige psychose, dwangstoornis of depressie niet meer zoals vroeger veroordeeld zijn tot langdurig verblijf in inrichtingen maar thuis behandeld kunnen worden. Antipsychotica zijn een stuk effectiever dan placebo, en een antidepressivum is ongeveer even effectief als psychotherapie. Bovendien werkt medicatie voor psychiatrische ziektes over het algemeen niet slechter dan voor de gemiddelde lichamelijke ziekte. Dat betekent niet dat iedereen ‘aan de pillen moet’, en een discussie over de plek van medicatie in de behandeling van psychiatrische aandoeningen moet zeker gevoerd worden. Zonder sensatie, en mét de nodige nuance. Daar heeft het Nederlandse publiek recht op en psychiaters moeten daarvoor openstaan. Niet als reactie op dit boek, maar vanuit de kennis, kunde en ervaring die er in psychiatrisch Nederland bestaat. Laten we als psychiaters die handschoen dan ook oppakken.

Christiaan Vinkers (psychiater UMC Utrecht Hersencentrum) & Martijn Figee (psychiater AMC)

Dodelijke psychiatrie en stelselmatige ontkenning, Peter Gøtzsche, Lemniscaat, 472 blz., 24,95 euro.

bestel direct