De vreemde orde der dingen

De vreemde orde der dingen, Antonio Damasio, Wereldbibliotheek, 320 blz., 24,99 euro.

bestel direct

Neuroloog Antonio Damasio (1944) bouwt aan een oeuvre dat in het teken staat van de centrale rol die gevoelens spelen in ons bestaan. Volgens hem zijn ‘gevoelens de afgevaardigden van homeostase, de katalysatoren van de responsen die de aanvang vormden van menselijke culturen’.

Daarmee is meteen een nog essentiëler begrip in zijn oeuvre genoemd: homeostase. Damasio schroomt de grote greep niet: overal waar leven is, zie je terugkoppelingsmechanismen die de homeostatische toestand controleren en indien noodzakelijk corrigeren. Sommige levens – denk aan zowel zoogdieren als de mens – zijn zo complex dat geavanceerde zenuwstelsels c.q. breinen noodzakelijk zijn om dat proces te besturen. Gevoelens zijn daarbij sturend, want kort door de bocht geformuleerd, geven zij aan of de interne toestand van het subject/organisme goed is of niet. In zijn nieuwe boek De vreemde orde der dingen vond ik Damasio – in tegenstelling tot in voorgaande werken – niet altijd even goed te volgen, maar dat kan ook aan de vertaling liggen. Niet steeds was bijvoorbeeld het verschil duidelijk tussen emoties, emotieve responsen, gevoelens en affecten.

Evident is wel dat je Damasio niet in het kamp van de ‘wij-zijn-ons-brein-denkers’ kunt onderbrengen. Dat op zich is al een verademing. In het laatste deel van zijn boek wordt zijn greep wat de groot, naar mijn smaak, en verloor hij deze lezer. HM