De Geneeskunst
Antieke geneeskunst
Plaats een reactie
De Geneeskunst, A.C. Celsus, Uitgeverij Damon, 496 blz., 39,90 euro.
De encyclopedische verhandeling over de geneeskunst van de Romeinse schrijver Aulus Cornelius Celsus geeft een uniek panoramisch beeld van de geneeskunde aan het begin van de eerste eeuw. Sinds het handschrift in 1443 werd herontdekt hebben humanisten en medici zich beziggehouden met de tekst en inhoud van De medicina. Aan de reeks tekstedities, vertalingen en commentaren is nu deze Nederlandse vertaling toegevoegd, ‘ingeleid, vertaald en van noten voorzien’ door twee classici (John Nagelkerken en Jacqueline Kong) en twee internisten die vertrouwd zijn met de klassieke talen (Theo van de Wiel – overleden in 2011 – en Julius Roos). Na een inleiding die de lezer een compact en helder overzicht van de antieke geneeskunde geeft, volgt een verantwoording – alleen ondertekend door Nagelkerken die onmiskenbaar een hoofdrol speelde – waaruit blijkt dat hij samen met Van de Wiel de vertaling heeft afgerond, en dat de beide andere actoren het notenapparaat hebben verzorgd, ‘zodat de tekst ook voor mensen die niet medisch onderlegd zijn of geen kennis hebben van de antieke geneeskunde begrijpelijk zou zijn’. Uit die zinsnede (en uit de uiterst summiere bibliografie) moet men concluderen dat de uitgave bedoeld is voor ‘het grote publiek’, wat allerlei filologische en medisch-historische kanttekeningen bij de vertaling c.q. bij de gevolgde teksteditie kennelijk overbodig maakt.
Voor wie kennis wil maken met de antieke geneeskunde is deze uitgave een uitstekende en vlot leesbare opstap. Voor wie dieper op de tekst wil ingaan valt er echter veel meer te annoteren dan nu aan de lezer van de ‘Noten’ wordt meegegeven. In plaats van allerlei algemeenheden (‘Aderlating ... is het aftappen van bloed na het insnijden van een ader’) en moderne medische inzichten (‘Ophoping van galkleurstof (bilirubine) in het bloed ...’) was op tal van onderdelen meer medisch-historische toelichting welkom geweest. De (discutabele) omrekening naar grammen tot twee cijfers achter de komma (‘0,66 gram mirre, 1,33 gram saffraan, ...’!) en de bekende kwestie van de hechttechniek en het hechtmateriaal (‘acia’ en ‘fibula’) in de antieke chirurgie zijn er voorbeelden van. Hoe dan ook, Celsus’ De geneeskunst is voor vakman en leek een uitdagend boek, ‘ter lering ende vermaak’.
Mart van Lieburg, hoogleraar medische geschiedenis
- Er zijn nog geen reacties
