De coronastorm

De coronastorm. Hoe een virus ons verstand wegvaagde, René ten Bos, Boom, 206 blz., 17,50 euro.

bestellen

‘Wie synchroon met historische gebeurtenissen leeft, kan deze per definitie niet overzien’, constateert hoogleraar filosofie en voormalig denker des vaderlands René ten Bos. Dus ook hij niet.

In De coronastorm doet hij aan de hand van 26 alfabetisch gerangschikte lemma’s nochtans een poging vat te krijgen op wat er gaande is. Hij noemt het geheel zelf ‘een onsamenhangende caleidoscoop van inzichten en beelden’, dat loopt van het lemma Angst via onder meer Fascist, Lepra (‘de apps die ze op onze mobiele apparaten willen installeren zijn de hedendaagse varianten op de middeleeuwse lepraratel’), Moraliteit (het doel van de ethiek is nooit onze moraliteit te sturen) tot Zoönose.

Ook het lemma Gezondheid komt voorbij. Het zou het RIVM sieren als het nog duidelijker maakt dat V en M essentieel bij elkaar horen, schrijft Ten Bos daar. ‘Zoiets kweekt ecologisch bewustzijn. De eerste ecologen waren allemaal artsen.’

De oude gedachte dat je gewoon te accepteren hebt dat gezondheid een geheim cadeautje is en allesbehalve een deugd, is iets wat we niet meer kunnen aanvaarden. ‘Het feit dat we het geheim van de gezondheid met een gruwelijk fanatisme wensen te ontrafelen, zorgt ervoor dat we zo uit het lood geslagen zijn.’

Toch versluieren we onze angst tijdens de pandemie met de feilbare rede: laten we eerst de dingen eens op een rij zetten. Terwijl een enigszins verhoogd paniekbewustzijn, ‘dat zich niet laat kalmeren door de zalvende praat van de redelijkheid’, toch echt geen kwaad kan. Wantrouw daarbij iedereen die beweert precies te weten hoe het zit, vindt Ten Bos. Complexiteit en waarschijnlijkheden zijn de merktekens van de hedendaagse wetenschap, niet simpele causaliteit, zekerheid en waarheid.

Gevoel voor humor kan ons op de been houden: ‘Absurditeit betekent dat de werkelijkheid doof (surdus, sourd) voor onze wensen is. De onmogelijke taak om in die dove werkelijkheid iets menselijks te leggen in de vorm van angst, hoop en troost, is de eindeloze taak van de humor.’

Lezers, weet Ten Bos, zullen zich ergeren aan wat hij onder sommige lemma’s beweert. Lees zijn boek en spreek hem tegen.