Boeken en films & zo
Frans Meulenberg
2 minuten leestijd
opnieuw actueel

Cliënt E. Busken

Echt dement...

Plaats een reactie
Dit artikel verscheen voor het eerst op 19 februari 2020. Op 10 mei 2021 won Cliënt E. Busken de Libris Literatuurprijs.

Cliënt E. Busken, Jeroen Brouwers, Atlas Contact, 264 blz., 21,99 euro

Bestel direct

Het werk van Jeroen Brouwers heeft altijd iets claustrofobisch. In zijn vroege roman Zonsopgangen boven zee raakt een man van middelbare leeftijd opgesloten in een lift met een jonge vrouw; het startpunt voor verhalen vol herinneringen en angsten, van wreedheid naar tederheid en weer terug. Het bekroonde Het hout is een uiterst pijnlijk verhaal over geweld en seksueel misbruik van jongens door rooms-katholieke priesters.

De heer E. Busken, verteller van Brouwers nieuwe roman Cliënt E. Busken, zit vastgesnoerd in een rolstoel in een verzorgingstehuis. Het gerucht gaat, zegt hij, dat hij dement zou zijn. Elders vangt hij de term vasculaire dementie op. Hier is een volmaakt onbetrouwbaar verteller aan het woord, wiens verleden in schemer gehuld blijft. Naar eigen zeggen was hij, onder andere, hersenchirurg, polair meteoroloog, hoogleraar cybernetica, filosoof, diplomaat, latinist en kunstschilder. Zijn vriendenkring reikte tot aan het koningshuis en diverse pausen. Of was hij toch enkel een kantoorslaaf, zoals soms door de tekst heen schemert? Het boek kent geen plot, en is een staalkaart van Brouwers exuberante stijl. Hoewel een intrige ontbreekt, zijn de bijfiguren in dit ‘gevangenishotel’ intrigerend, zoals ‘scharrelhoen’ Mieneke Kalckbrander: ‘Totaal gaga, jaar of 80, net als ik, maar in mijn bovenkamer staat alles nog op zijn plaats.’ Zij is een voormalig filmster, met een gecultiveerd Amerikaans accent. Een filmster? Met deze kanttekening, ‘een figurante in rolprenten uit de cinematografische canon, in dier voege dat niet zijzelf in beeld kwam, maar een detail van haar, zijnde een hand’. Deze welhaast 19de-eeuwse dictie is vintage Brouwers. Of Busken zo men wil.

Woede en machteloosheid zijn de aandrijfmotoren van deze roman. Deze ‘woede, als hompen dampende modder in mijn oudemannenluier’ leidt tot diep mededogen bij de lezer. De kernzin, if any, lijkt deze te zijn: ‘Ik lijd aan heimwee. Naar het ongebeurde dat had moeten gebeuren. Naar het omgekeerde.’

Een diep menselijk boek, hilarisch en wurgend gruwelijk. Een taalfeest pur sang. Of, in de woorden van cliënt E. Busken zelf: een ‘taalcarnaval’.

Media en cultuur boek
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.