Boek: Operatie ‘werk Arthur de deur uit’

Zwartboek over de NZa
De zaak van de klokkenluider tegen wil en dank Arthur Gotlieb, de NZa-ambtenaar, die een zwartboek schreef over de gang van zaken in zijn organisatie en daarna zelfmoord pleegde, mag inmiddels genoegzaam bekend zijn. De journalisten Jeroen Wester en Joep Dohmen (NRC) kortten zijn omvangrijke document in tot een boek, dat ze voorzagen van een voortreffelijke in- en uitleiding.

Waarom moet iedereen in de zorg – en daarbuiten – dit werkelijk onthutsende relaas lezen? Omdat Gotlieb een held is: een betrouwbare, gewetensvolle, buitengewoon intelligente ambtenaar, die helder denkt, analyseert en argumenteert en dus (jazeker, er is een causaal verband!) helder schrijft. En zo, aldus Marc Chavannes in een briljante column, ‘een haarscherpe MRI van de ‘zorgmarkt’ heeft gemaakt. ‘Een zedenschets van de typisch Nederlandse, door managementmodes en ons-kent-onscongressen gevormde kleine wereld, die goed voor zichzelf zorgt en graag spreekt over de mondige patiënt.’ Die kostenbewust is, maar ook ‘roekeloos in de opeenvolgende vernieuwingen’, en behept met ‘een gebrek aan vastgelegde en gedeelde normen’.

Want dat is inderdaad het onrustbarende beeld dat oprijst uit Gotliebs boek. Wat het meest steekt, is de grenzeloze onkunde, arrogantie en lamlendigheid van de mensen aan de top: ze hebben er werkelijk geen verstand van, ze weten niet wat er speelt en intussen promoveren ze maar door. Wat daarbij ook niet helpt, is dat ze een filter om zich heen bouwen dat slechts doorlaat wat ze willen horen.

Gotlieb schrijft zelf dat zijn j’accuse ‘tot het goede strekt’. Te midden van een schier onverdraaglijke managementcultuur toont hij zich dan ook niet rancuneus, maar eerder een wonder van beheersing, rationaliteit en afgemeten humor. Totdat er kennelijk toch iets knapte.

Ook zeer geschikt voor bedrijfsartsen die uit de eerste hand willen vernemen hoe mensen ziek kunnen worden door gebrekkig en intimiderend personeels­beleid. - Henk Maassen

Operatie ‘werk Arthur de deur uit’, Arthur Gotlieb, Joep Dohmen & Jeroen Wester, Bertram & de Leeuw, 320 blz., 18,95 euro.