Boek: Hoogteverschillen - Julian Barnes

Omweg als methode

De historicus Carlo Ginzburg brak ooit een lans voor de omweg als methode. Kern daarvan is dat juist het ogenschijnlijk onbetekenende betekenisvol is. Het laatste boek van Julian Barnes, Hoogteverschillen, lijkt doortrokken te zijn van deze methode. Halverwege het boek is de lezer al veel te weten gekomen over de geschiedenis van het ballonvaren en van foto’s maken vanuit een ballon, een grote, maar achteraf betekenisvolle omweg naar het slot, dat gaat over Barnes’ rouw, nadat vier jaar geleden zijn vrouw Pat Kavanagh vrij plotseling overleed. ‘Je voegt twee dingen samen die nog niet eerder zijn samengevoegd. En de wereld is veranderd.’ Dit is de verbindende gedachte tussen de verhaallijnen, een gedachte die uiteindelijk wordt besproken vanuit het feit dat de dood van zijn vrouw dit samengevoegd zijn weer ongedaan lijkt te maken. Lijkt, want alles in Julian Barnes verzet zich daartegen. ‘Verdriet is, net als de dood, banaal en uniek’, schrijft hij. Hij denkt aan zelfdoding, iets wat na een jaar weer uit zijn gedachten verdwijnt. Hij merkt dat zowel door blijven gaan met wat je altijd al met haar deed, als juist dingen gaan doen die je nooit met haar deed, naar sportwedstrijden kijken, of naar de opera gaan, hetzelfde resultaat hebben: Pat is niet weg te denken, de samenvoeging laat zich door de dood niet opheffen.

Zo is een bijzonder boek ontstaan, dat laat zien dat er een betekenisvolle omweg nodig is om de banaliteit en uniekheid van de dood van een partner en het bijbehorende verdriet woorden te geven die uiteindelijk beklijven. AO

Hoogteverschillen, Julian Barnes, Atlas Contact, 128 blz, 18,95 euro