Boek: Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz

Door het verleden ingehaald

De invloed van de trauma’s op mensen die hun land zijn ontvlucht, kunnen we ons nauwelijks voorstellen. Die gedachte bekruipt je als je het schrijnende verhaal leest van de Zweeds-Joodse journalist Göran Rosenberg over zijn vader (1923-1960).

Na de ontberingen in de concentratiekampen in Polen en Duitsland probeert David Rosenberg in 1947 in Zweden een nieuw leven op te bouwen. Als een van de weinige overlevenden van het getto in Łódz vindt hij, herenigd met zijn geliefde, werk als monteur in de Scaniafabriek in het Zweedse Södertälje. Na twaalf jaar trouwe dienst halen de schaduwen van het verleden hem in. Geconfronteerd met gewelddadig antisemitisme krijgt hij toenemend last van hoofdpijn en nachtmerries. Hij raakt geagiteerd en depressief. Hij wordt opgenomen in een kliniek en probeert zich te verdrinken. Na vijf elektroshocks knapt hij op. Kort daarop slaat de depressie opnieuw toe. Als hij zelfmoord pleegt, is de auteur twaalf jaar oud.

De reconstructie in Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz is zo aangrijpend doordat de schrijver alles wat hij vijftig jaar later ontdekt noteert als dialoog met zijn vader. Het schrijnendst is dat de Duitse ‘vertrouwensarts’, die in het kader van de Wiedergutmachung moest beoordelen of Rosenberg door zijn traumatische ervaringen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering in aanmerking kwam, dit weigert te erkennen: ‘Het lijdt geen twijfel dat de patiënt zijn klachten overdrijft’, schrijft deze arts. De diverse rapporten van Zweedse artsen die David sinds 1947 behandelen wegens angst, slapeloosheid en depressie, en hem arbeidsongeschikt verklaren, worden achteloos terzijde gelegd. - Hans van der Ploeg

Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz, Göran Rosenberg, Atlas Contact, 349 blz., 21,95 euro.