Boek: Boy Edgar. Het dubbelleven van een alleskunner

Dokter Jazz

Als kind hoorde hij Mood Indigo van zijn held-voor-altijd Duke Ellington en was voorgoed verkocht: aan jazz zou hij zijn leven wijden. Op 31 maart zou hij 100 jaar zijn geworden: jazzmusicus en arts Boy Edgar. In Boy Edgar, Het dubbelleven van een alleskunner hebben Marie-Claire Melzer en Marieke Klomp zijn bijna letterlijk adembenemende leven geboekstaafd.

De studie geneeskunde was weliswaar een moetje, want een idee van zijn moeder, naar het schijnt, maar volgens zijn biografen heeft Edgar nooit een keuze kunnen of willen maken tussen de geneeskunde – hij schreef een briljant proefschrift over MS en heeft het vak neurochemie mede op de kaart gezet – en de jazz: ‘Hij wilde én serieus wetenschap bedrijven, én tot diep in de nacht musiceren, én er ’s morgens voor zijn patiënten zijn.’ Op een gegeven ogenblik was hij hoofd van het neuropathologisch laboratorium van epilepsiecentrum Meer en Bosch in Heemstede, universitair docent in Groningen en onderzoeksmedewerker aan het Instituut voor Antropobiologie in Utrecht, hoofdredacteur van Excerpta Medica, een internationaal vakblad, en een gevierd arrangeur en bigbandleider.

Edgar probeerde die werelden strikt gescheiden te houden, maar dat lukte niet altijd. Na een avonddienst liet hij zich soms door een ambulance voor de deur van een jazzkroeg afzetten: ‘Nog in zijn witte jas kwam hij dan binnen, om even later achter de piano te kruipen. Er waren weleens studenten tussen het publiek en die stootten mekaar dan aan van “hé, dat lijkt dokter Edgar wel”, maar uiteindelijk konden ze meestal niet geloven dat die man die daar zo woest tekeerging achter die piano dezelfde was als hun docent op de universiteit.’

Zijn privéleven was niet minder onstuimig: zijn eerste vrouw en grote liefde Mimosa overleed ten gevolge van MS (zij was zijn inspiratie voor dat proefschrift), later trouwde en scheidde en trouwde hij opnieuw met Ida en werd hij verliefd op zangeres Gerrie van der Klei.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam hij deel aan het artsenverzet; samen met zijn vrouw hielp hij joodse kinderen onder te duiken. Kort na de oorlog weigerde hij militaire dienst in Nederlands-Indië en belandde in de cel. Nadat zijn wetenschappelijke carrière eind jaren zestig was gestrand – zijn mislukkingen waren vaak net zo groots als zijn successen – werd hij de eerste huisarts in de Bijlmermeer, en raakte hij als psychologisch adviseur betrokken bij een van de eerste abortusklinieken in Nederland. Als huisarts had hij vooruitziende opvattingen: hij voerde een abonnementensysteem in en hij was voorstander van de groepspraktijk, van een telefonisch spreekuur, en van het opleiden van assistenten voor het doen van kleine ingrepen.

En dan is er nog niets gezegd over zijn grote betekenis voor de jazz in Nederland; de belangrijkste vaderlandse jazzprijs is niet voor niets naar hem genoemd. Melzer en Klomp tekenen tal van anekdotes op uit de mond van muzikanten die met hem werkten. Soms was zijn bigband een zootje, vaker speelden ze de sterren van de hemel. Uit de biografie rijst het beeld op van een ritselaar en een alleskunner, een charismatisch leider en een goed luisteraar, een durfal en een heer van stand, een levensgenieter en een drinker, een chaoot en een genie. - Henk Maassen

Boy Edgar, Het dubbelleven van een alleskunner, Marie-Claire Melzer & Marieke Klomp, Cossee, 256 blz.

Bestel direct: paperback 21,90 euro | e-book 13,42 euro

Bij het Nederlands Jazzarchief verscheen een cd met niet eerder uitgebrachte liveopnamen, zie: jazzarchief.nl. Hans Hylkema bereidt een documentaire over Boy Edgar voor. Momenteel loopt een crowdfundingcampagne via het platform cinecrowd.nl.