Boeken en films & zo

Boek: Als je weg bent - Marja Pruis

Plaats een reactie

Koude kunst 

De medisch studente Eva in de roman Littekens van Patricia de Martelaere (1957-2009) kent de weg in het menselijk lichaam: ze kent alle spieren, beenderen, aderen, en organen, hun chemische secreties en de wetten van de genetica. ‘Alleen van medische ethiek begreep ze niets. Het leek haar een overbodig vak, een vak over de geest.’ Want Eva kan niet geloven dat een lichaam van binnenuit wordt bezield door een geest. Volgens haar is het lichaam ‘van nature onbezield en leeg, alleen werd het een tijdlang van buitenaf als met een afstandsschakelaar bediend’. Even kan het zich dan tonen in al zijn ‘zuiverheid’, maar uiteindelijk zijn het de geesten van de dood die het naar zich toetrekken. De troost die ze zichzelf gunt is nogal macaber: ‘Maar in de dood was er tenminste vooruitgang, terwijl in het leven alles altijd maar bleef ronddraaien. In de dood at het lichaam eindelijk zichzelf op.’

En in het verhaal De rode klaver wordt beweerd dat er geen morele dilemma’s bestaan, slechts natuurlijke processen: een wit bloedlichaampje dat honger heeft verplaatst zich als een amoebe, aangelokt door stofwisselingsresten van ziektekiemen. ‘En het eet ook zoals een amoebe, het sluit zich om een bacterie heen en laat die in zijn lichaam verdwijnen. Wat is eten ooit anders. Wat is liefde.’

Kunst, vond De Martelaere terwijl ze wist dat het een onmogelijke opgave was, moet de dingen tonen zoals ze zouden zijn als wij er werkelijk toe behoorden en er niet buiten hoefden te staan om ze te zien. ‘Koude kunst’ noemde ze dat: kunst die ons een vermoeden geeft van de volkomen ongrijpbare wereld van leven, dood en verandering.

Die filosofie doordesemt Als je weg bent, het boek dat Marja Pruis over de Vlaamse filosofe en schrijfster van intellectuele, koele analyserende essays en radicale, bijna fysieke romans heeft geschreven. Een echte biografie is het niet, eerder een mix van biografische gegevens en een uitgebreid essay over haar werk. Het is daarmee een zeer goede inleiding op haar prachtige werk. HM

Marja Pruis, Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere, Prometheus, 192 blz., 19,95 euro.

Media en cultuur Boeken
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.