Afscheid en rouw

Het enthousiasme voor het strijkkwartet is de laatste jaren sterk toegenomen. Een steeds grotere groep muziekliefhebbers houdt van de intimiteit van kamermuziek en geniet van het samenspel en de puurheid van de vorm. Daar komt bij dat veel componisten hun diepst doorvoelde en intiemste stukken voor strijkkwartet schreven.

Weinig strijkkwartetten gaan al zo lang mee als het in 1972 opgerichte Brodsky Kwartet. Zij braken internationaal door met cd-opnames van de strijkkwartetten van Dimitri Sjostakovitsj. Tijdens In Memoriam. De schoonheid van afscheid en rouw voeren zij in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam strijkkwartetten uit van Beethoven, Mendelssohn, Sjostakovitsj en Tanaka.

In 1960 componeerde Sjostakovitsj zijn indrukwekkende Strijkkwartet no.7 ter nagedachtenis aan zijn in 1954 overleden eerste echtgenote Nina Vassilyevna Varzar. Diepe rouw is ook voelbaar in het strijkkwartet no. 6 van Felix Mendelssohn. Dit ‘Requiem voor Fanny’ schreef hij nadat zijn geliefde zus in 1847 plotseling aan een CVA was overleden. Het zou zijn laatste grote compositie zijn; Mendelssohn overleed twee maanden later ook aan een CVA. Bij Beethoven was er eveneens sprake van afscheid en rouw toen hij in 1810 zijn Strijkkwartet no. 11 schreef. Hij droeg het op aan zijn vriend Nikolaus Zmeskall, die hij in vertrouwen had verteld dat hij verliefd was op Therese Malfatti en dat zij in mei 1810 zijn huwelijksaanzoek had afgewezen. De donkere en dramatische sfeer van zijn ‘Quartetto serioso’ schreef Beethoven zelf toe aan de inname van Wenen door Napoleon. Naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van Beethovens opus 18, een set van zijn eerste zes strijkkwartetten, vroeg het Brodsky Kwartet de Japanse componiste Karen Tanaka een strijkkwartet voor hen te schrijven. Het werd ‘At the grave of Beethoven’, dat ook uitgevoerd zal worden.

Brodsky Kwartet. Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam, 26 januari, 20.15 uur. muziekgebouw.nl