Het is vakantietijd. Eindelijk een moment om orde op zaken te stellen. En dat begint met een opgeruimde kamer. Terwijl ik bezig ben, vind ik onder mijn bureau op mijn ladekastje de kaartjes die ik van patiënten heb gekregen.
Onderweg naar de ochtendoverdracht zit ik in een trein die stilstaat in de Schipholtunnel. Best al een tijdje stilstaat eigenlijk. ‘Dames en heren, we moeten even wachten. Er is een verward persoon gesignaleerd op het spoor. We kunnen niet verder.’
‘En, kunnen jullie de operatieachterstanden na corona een beetje inhalen?’ ‘Nou nee, eerlijk gezegd niet. Ik zou wel willen, genoeg chirurgen en patiënten, maar te weinig ok-tijd.’ De coassistent die me assisteert kijkt verbaasd op. Ik opereer vandaag in weer een ander ziekenhuis waar ik een ok-gaatje kreeg om volgens het ‘juiste zorg op de juiste plek’-principe een lang wachtende patiënt met klachten te opereren.
Onze ochtendoppas heeft aangegeven dat ze ermee gaat stoppen. Een kleine ramp. Hoe gaan we nu zorgen dat we beiden op tijd in het ziekenhuis kunnen zijn?
‘Van proberen kun je leren’, zegt mijn dochter van 7 wijs, terwijl ze op ons bed salto’s aan het springen is. Ik kijk haar verbaasd aan. Mijn jongste dochter die niet echt houdt van nieuwe dingen doen, onder protesten als ‘kan ik niet’ en ‘eng’, heeft blijkbaar een nieuw mantra geleerd van haar juf. ‘Ja, lieverd, dat zeg je mooi’, beaam ik terwijl ik haar weer op haar rug zie terugvallen op het matras.
‘Wat heeft deze patiënt nou voor een operatie gehad: een TEM, TATME, TAMIS, LAR of APR?’, vraag ik aan de coassistent die vertelde over uitzaaiingen in de lies na een rectumcarcinoom. ‘En had hij nou ook een TEP of TAPP in zijn voorgeschiedenis?’ Terwijl ik het mezelf hoor zeggen, vervloek ik het aantal afkortingen.
‘Het is tijd de wereld te erkennen zoals die is, niet zoals we graag zouden willen dat die is.’ Deze uitspraak van hoogleraar microbiologie David Livermore gaat erover dat we moeten leren leven met het corona virus. Het lijkt in eerste instantie een open deur, maar bevat een dijk van een levenswaarheid die op velerlei terrein inzetbaar is.
Mijn korte zin: ‘Ik heb helaas geen goed nieuws’ vertaald in een twee minuten durend monoloog en daarna verzand in een heuse (onverstaanbare) conversatie, terwijl de meegekomen kennis alleen maar zou vertalen. Wat vertelt ze mijn patiënt? Mijn uitleg over wat er aan de hand is moet nog beginnen.
Reikhalzend kijkt onze oudste dochter uit naar elke bestelling die door de pakketbezorger wordt gebracht. Niet om de inhoud. Welnee, de verpakking, daar draait het om. Zodra ze de doos ziet, gaan de radartjes in haar hoofdje alweer draaien. Een kasteel, nee, een robot, oh, wacht, toch een machine, een kauwgomballenautomaat, of nee, een huis voor de knuffeltjes. Ze is dol op knutselen en ziet overal potentie in.
‘Nou ja, dat kunt u toch even in mijn dossier nalezen?’ ‘Nee, helaas niet. U bent voor het eerst in dit ziekenhuis. Er bestaat niet zoiets als “uw dossier” met al uw medische gegevens erin. Ik kan niet zomaar uw gegevens inzien die bij uw huisarts of andere medisch specialisten in aparte dossiers staan. Die moet ik expliciet opvragen in het kader van onze (nieuwe) behandelrelatie.’
‘Straks groei ik nog tietjes.’ Ik proest mijn ochtendkoffie bijna uit van het lachen. Mijn man met stofzuiger in de hand beklaagt zich met humor terwijl hij de ontbijtkruimels onder de tafel vandaan tovert. Wat een topper is het toch. Visueel ingesteld als ik ben, zie ik direct een soort behaarde chimpansee met theezakjes en een stofzuiger voor me en ik voel al snel de koffie mijn neusgaten inlopen.
Als ik door het achterste trappenhuis van ons ziekenhuis naar beneden loop moet ik altijd terugdenken aan de oranje brancards met patiënten erop die op de schouders van stoere soldaten naar beneden werden getild. Ik werkte nog maar een kleine week in het ziekenhuis, toen tijdens de afdelingsvisite een stroomstoring optrad en onder andere alle infuuspompen uitvielen.
‘Welkom. Ik klink wat verkouden, maar ben negatief getest hoor.’ Ik zeg het er maar direct bij als ik patiënten binnenlaat op mijn poli. Want ja, ik ben toch de paria van de samenleving, dat ik me in het openbaar durf te begeven met een snotneus. Dat kun je niet doen zonder verantwoording in de vorm van een negatief testbewijs.
‘Mijn vader is overleden aan bot-, lever- en prostaatkanker toen hij 71 was. En mijn tante, of eigenlijk achternicht, had ook kanker, maar op welke leeftijd en welk type? O ja, een tante van mijn vaderskant heeft ook een borstoperatie gehad op jonge leeftijd, omdat het misschien kwaadaardig had kunnen worden. En mijn moeder en haar zussen hadden allemaal zwellingen in hun borst, maar volgens mij niet kwaadaardig of misschien bij een wel? En eierstokkanker, vroeg u?
‘En gisteren stond ik bij een steenextractie van de urologen. Echt een hele grote blaassteen, een soort kalkoenei.’ vertelde de coassistent in ons wekelijkse ‘keek op de week’-rondje. ‘Goh, interessant, maar waarom niet lekker vergruizen of kapotlaseren?’ ‘De patiënt wilde de steen heel graag hebben.’ ‘Ah, voor op zijn schoorsteenmantel?’
‘Ben je daar eigenlijk weleens geweest, de Malediven?’ vraagt de aios mij tijdens het wassen. ‘Nou, nee, eerlijk gezegd niet, maar ik heb daar zo mijn beeld bij.’ En met dat beeld praat ik patiënten in slaap terwijl de propofol langzaam inloopt.
Rond 4 uur ’s nachts schrik ik wakker. Ojee, zou dat nou wel goed gegaan zijn? Ik had op mijn overvolle poli tussendoor besloten een patiënt met een grote geïnfecteerde operatiewond in de lies te behandelen met een vacuümwondsysteem dat over twee mooi zichtbare, grotere bloedvaten gelegd moest worden. Op dat moment leek het een prima idee.
‘Ja, dokter, dat wist ik eigenlijk al. Ik kreeg zaterdag een berichtje op mijn mobiel dat mijn pathologie-uitslag bekend was en dat ik die kon inzien in mijn dossier. Ik dacht het eerste uur “ik kijk niet, want ik hoor het liever van de dokter”, maar het ging toch knagen…’
Gedurende de week merk ik regelmatig opgestapelde onrust bij mezelf. Dan wordt het weer tijd om alles in perspectief te plaatsen. Daarom jog ik in het weekend ’s ochtends graag door de duinen en over het strand. Sjokken, hardlopen kun je het niet noemen. Door de branding ploeterend kom ik dan vaak mijn favoriete vogeltje tegen: het strandlopertje.
Verbouwereerd en ontdaan laat de coassistent de wondhaakjes zakken en staart naar de kale borstspier. ‘En dat was het dan? 30 minuten en je borst is eraf?’ Verbaasd kijk ik op. Ik krijg een flashback.
Terwijl ik me probeer te concentreren op het gesprek met de patiënt tegenover me, zie ik uit mijn ooghoek op het scherm waar het dossier openstaat telkens rechtsonder een blauw blokje van het mailprogramma omhoogschuiven. Tijdens sommige gesprekken gebeurt dit wel een keer of acht. Dat betekent een keer of acht werk, extra werk.
‘Au mama, je doet me pijn.’ Ik probeer het tot in een dreadlock verwrongen haar van mijn 8- jarige dochter te ontwarren met borstel en kam. Ze heeft prachtig witblond krullend haar dat meewaait en -wappert in haar spel.
Met weemoed kijk ik naar de kleurrijke bos kaartjes: Miami, Barcelona, Wenen, Veldhoven. Het zijn congresbadges die aan kleurrijke touwtjes aan een haakje op mijn werkkamer hangen. Een dikke bos is het, door de jaren heen verzameld. Het afgelopen jaar heb ik er geen bijgehangen, terwijl er toch aardig wat badges in de planning zaten.
‘Nog steeds niet vrij’, kreun ik als ik denk bijna de bevrijdende knip te kunnen zetten. Het is een gevecht. Een heerlijk gevecht in een prachtige arena. Het gevecht tussen de tumor en het team. De tumor die zich krampachtig vasthoudt aan zijn omgeving en zich in allerlei bochten en krochten heeft gewrongen. En wij die proberen elegant op de grenzen van de anatomie te balanceren om het monster los te maken van zijn omgeving.
‘Positief.’ ‘Huh, mam’, merkt mijn achtjarige dochter op, ‘positief is nu toch juist negatief?’ ‘Ja, lieverd, positief is in dit geval negatief. Niet fijn.’ Gek genoeg is in de geneeskunde een positieve uitslag vaak negatief voor de patiënt. En dat werkt verwarrend. Des te meer, omdat positief soms ook daadwerkelijk positief kan zijn.
