Terwijl ik deze column schrijf, komt mijn laatste coschap – klinische geriatrie, een aanrader! – bijna ten einde. Weg uit ‘de speeltuin’, waar ik, in de ietwat vileine woorden van een reagerend specialist onder een LinkedIn-berichtje van een tijdje terug, kosteloos mocht ‘glijden, schommelen en wipwappen.’
Ik ben geneeskunde gaan studeren voor de verhalen. Niet mijn eigen sterke verhalen, maar de verhalen van patiënten. Het gaat om de kwetsbaarheid van anderen, de intieme, geheime, schaamtevolle of blije vertellingen van de mens tegenover je – en het vertrouwen dat je krijgt als arts. Ik hou van succesverhalen, zakelijke verslagen, vieze verhalen, maar ook van klein menselijk leed. En elk verhaal is groter dan wat mij binnen het tijdsbestek van een consult verteld kan worden. De laatste jaren, tijdens de coschappen, heb ik een inkijk gekregen in het leven van anderen. Niet alle verhalen zijn me bewust bijgebleven, maar ze vormen samen wel mijn bagage als aankomend arts.
Enkele maanden geleden werd ik opgebeld door een arts in opleiding. ‘Ik maak me heel veel zorgen om de diversiteit van jonge dokters’, zei hij. Hij bedoelde dat de groep van jonge artsen maar weinig verschillen vertoont, bijvoorbeeld op het gebied van culturele en sociaaleconomische achtergrond, levensbeschouwing, sekse, gender, seksuele voorkeur of andere kenmerken.
Misschien heb ik tijdens mijn vorige columns de indruk gewekt dat ik de studie geneeskunde niet altijd even leuk vind. En wellicht verwachten mensen ook wel van mij dat ik kritisch ben, in mijn rol als belangenbehartiger. Van leuke dingen gaat nou eenmaal minder de noodzaak tot verandering uit. Toch wil ik hier graag het tegendeel benadrukken, want dat geschetste negatieve beeld is zeker niet zo zwart-wit. Geneeskunde is net een rondje hardlopen: ook al heb ik er echt niet altijd zin in, ik ben op het eind van de dag toch erg blij als ik gegaan ben.
We worden ouder, er zijn steeds meer mensen met chronische ziekten, de zorgkosten nemen toe en de vraag naar zorgverleners stijgt explosief. In de zorg verschuift de nadruk van ziekte naar gezondheid, functioneren en meedoen in de maatschappij – niet alleen lichamelijk, maar ook psychosociaal. Preventie en leefstijl worden steeds belangrijker. Daarmee verschuift zorg van het ziekenhuis naar daarbuiten.
Laatst, toen een familielid weer eens vroeg wat ik nou eigenlijk wilde worden, dacht ik terug aan zes jaar geleden, toen diezelfde vraag gesteld werd tijdens mijn eerste uren in de collegebanken. Van de honderden eerstejaars reageerde slechts een enkeling bevestigend op de vraag wie er huisarts wilde worden. Hele studiegroepen aan handen gingen omhoog bij specialisaties als neurochirurg en cardiothoracaal chirurg. Over de sociale geneeskunde werd natuurlijk niet gesproken.
‘Dat doen we altijd al zo’ ‘Toen ik nog in opleiding was...’ ‘Vroeger kreeg niemand een burn-out’ Voor veel coassistenten en jonge artsen zullen dit herkenbare uitspraken zijn. Ze zijn veelal afkomstig van (oudere) specialisten en opleiders en worden regelmatig gebruikt in discussies over werk-privébalans, opleidingen of een veilige werkomgeving. Verschillende generaties hebben verschillende meningen over deze onderwerpen, wat soms voor spanning kan zorgen op de werkvloer. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor deze generatiediversiteit.
Coschap is een feestje, maar je moet zelf de slingers ophangen. En de uitnodigingen versturen. Dat op dat feestje vervolgens niemand komt, vind ik trouwens niet echt een probleem: de masterstudent geneeskunde heeft namelijk überhaupt geen tijd meer voor feestjes.
Heb jij er weleens bij stilgestaan hoeveel tekst je elke dag leest, schrijft of typt? Of hoe het zou zijn om een artikel te lezen als de helft van de woorden onleesbaar is gemaakt? Voor een geneeskundestudent is dat misschien geen herkenbare situatie, maar wel een dagelijks probleem voor zo’n 2,5 miljoen mensen in Nederland. Zij zijn laaggeletterd: ze hebben moeite met lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden. Dat is dus één op de zes inwoners van Nederland.
Niemand weet, niemand weet, hoe de coassistent heet. Verder durf ik de vergelijking tussen de studie geneeskunde en een sprookje niet te trekken. Hoe mythisch de studie in de gedachten van menig middelbare scholier is, zo zwaar blijkt de studie uiteindelijk te zijn. En dan bedoel ik niet alleen de studielast.
Exit 2021: een volledig jaar met onze minst favoriete zoönose (covid-19), maar ook een jaar met toenemend aandacht voor klimaatverandering en verduurzaming. Zo luidden ruim tweehonderd medische tijdschriften gezamenlijk de noodklok, werd gezondheid meer dan ooit besproken op de klimaattop in Glasgow, sloten enkele umc’s zich openlijk aan bij de Klimaatmars en bundelden veel verduurzamingsinitiatieven van artsen hun krachten binnen de Groene Zorg Alliantie. Alleen goed nieuws dus? Nee helaas, het laatste IPCC-klimaatrapport wees uit dat er met grote snelheid vermindering van CO2-uitstoot nodig is om onder de beoogde 1,5 graad opwarming te blijven.
