Op diverse plekken in de wereld staat de vrije toegang tot abortus onder druk. Het verbod op vrijwel alle abortussen in het Amerikaanse Alabama lijkt misschien ver weg, maar zelfs in Nederland wordt het ongewenst zwangere vrouwen lastig gemaakt. Zo erg dat sommige tegenwoordig een buddy nodig hebben om hen langs demonstranten bij de kliniek te begeleiden.
‘Hoe sterft Nederland?’ Voor een antwoord start binnenkort een nieuw sterfgevallenonderzoek en de inmiddels vierde evaluatie van de euthanasiewet. De KNMG deed suggesties voor de onderzoeksvragen voor deze wetsevaluatie, bijvoorbeeld wat de reden en de achtergrond is van de sterke stijging van het aantal gevallen van palliatieve sedatie.
Moeten we deze mevrouw met gevorderde dementie nog wel dialyseren?’ ‘Heeft het zin om deze premature baby met ernstige afwijkingen aan de beademing te leggen?’ Als aiossen eigen casuïstiek moeten aanleveren voor het ethiekonderwijs, draait het vrijwel altijd om de vraag of een medische ingreep zinvol is.
‘Help mij, dit is mijn laatste kans!’ Steeds vaker proberen patiënten via medische crowdfunding een behandeling te financieren. In 2016 werd op deze manier in de VS al meer dan 3 miljard dollar opgehaald, en de verwachting is dat dit nog zal stijgen.
‘Arts worden doe je niet alleen voor het geld’ vertel ik eerstejaars studenten bij het college beroepsethiek dat ze in één van hun eerste weken krijgen. De geneeskunde is namelijk een professie. En in een professie, zoals dat van arts, advocaat, verpleegkundige, rechter of notaris, wordt een bepaald ‘hoger’ moreel doel nagestreefd, zoals kwaliteit van zorg, weldoen, rechtvaardigheid of rechtszekerheid.
Mag een arts asielzoekers ‘hitsige nieuwkomers’ noemen?1 Die vraag speelde onlangs in Medisch Contact, waar een psychiater zich stoorde aan het in haar ogen grove taalgebruik van een collega.2 Ook in Australië barstte onlangs eenzelfde discussie los, toen een arts zich openlijk verzette tegen het homohuwelijk.3
Hoe ga je als arts om met patiënten die op basis van informatie van het internet hun eigen gezondheid of die van anderen in gevaar brengen? Die vraag werd onlangs urgent toen bleek dat in 2017 de vaccinatiegraad verder was gedaald.
Bijna de helft van de Nederlanders heeft moeite met het voeren van eigen regie over gezondheid, ziekte en zorg, zo blijkt uit onderzoek van het Nivel. Tegelijk gaan drie belangrijke idealen in de zorg uit van grote zelfredzaamheid: e-health, shared decision making en ‘eigen verantwoordelijkheid’.
‘Wat zegt de richtlijn?’ vragen studenten vaak als eerste als ik ze een ingewikkelde casus voorleg. Want, zo is hun achterliggende gedachte, als je een patiënt volgens de richtlijn behandelt, lever je goede kwaliteit. Was het maar zo eenvoudig. Want wat is dat precies, ‘kwaliteit’?
Hoeveel mensen mag je onderzoeken om één ziek iemand te vinden? Of, als het gaat om meldingen van kindermishandeling, hoeveel ouders en kinderen mag je aan een belastend onderzoek onderwerpen om één ‘treffer’ boven water te krijgen?
Ethische dilemma’s: ze spelen dagelijks in de zorg. Vaak kijkt u er weer anders tegenaan dan uw collega. Ethische kaders en gedragsregels geven ruimte voor de toepassing in
Voldoet de huidige euthanasiewet voor ouderen met een ‘voltooid leven’, of is er een nieuwe wet nodig? Onlangs maakte de minister van VWS bekend onderzoek naar die vraag te zullen doen, als uitvloeisel van het regeerakkoord. Dat onderzoek zal niet eenvoudig zijn, maar is wel belangrijk om te achterhalen wat precies het probleem is en wat daaraan gedaan kan worden.
‘Mijn broer werd onlangs een paar dagen in het ziekenhuis opgenomen vanwege een longembolie. Op de SEH kwam de vraag of hij gereanimeerd wilde worden. Hij is verder gezond, dus waarom die vraag? Hij heeft een lichte verstandelijke beperking en raakte helemaal van slag. “Is het zo erg, ga ik dan dood?” Hij is inmiddels weer thuis, maar heeft er nog steeds last van dat ze hem die vraag stelden.’
Patiënten kunnen er baat bij hebben om een gesprek met een arts op te nemen. Tegelijk kan een geluidsopname voor een arts ongemakkelijk voelen. De KNMG stelde een handreiking op voor artsen over omgaan met geluidsopnames door patiënten.
Moet zelfdoding eenvoudiger worden gemaakt? Die vraag kwam op na het nieuws dat er een poeder zou bestaan dat vrij beschikbaar is en tot een snelle en pijnloze dood zou kunnen leiden. Zonder tussenkomst van een arts zouden mensen op deze manier zelf kunnen beschikken over het eigen levenseinde. Zelfbeschikking in optima forma.
Enkele maanden geleden promoveerde mijn dochter. Topervaring als moeder. Je hoeft er niks voor te doen, maar kunt ervan genieten alsof het jouw prestatie is. Ze is gepromoveerd in de interne geneeskunde. Het ging over familiaire cholesterolziekten, remnants, HDL en LDL en apolipoproteïnen.
Onlangs overleed Charlie Gard. Kort na zijn geboorte werd bij hem een zeldzame, dodelijke mitochondriale aandoening ontdekt. Maar de ouders van Charlie bleven hopen en wilden hem naar de VS brengen voor een experimentele behandeling.
Mag een minderjarige chemotherapie weigeren? Die vraag speelde onlangs bij de twaalfjarige David, die aan een hersentumor was geopereerd, maar daarna aanvullende chemotherapie weigerde.
Ethische dilemma’s: ze spelen dagelijks in de zorg. Vaak kijkt u er weer anders tegenaan dan uw collega. Ethische kaders en gedragsregels geven ruimte voor de toepassing in specifieke situaties. KNMG-ethicus Gert van Dijk verkent actuele dilemma’s in zijn columns over ethiek in de praktijk.
Ethische dilemma’s: ze spelen dagelijks in de zorg. Vaak kijkt u er weer anders tegenaan dan uw collega. Ethische kaders en gedragsregels geven ruimte voor de toepassing in specifieke situaties. KNMG-ethicus Gert van Dijk verkent actuele dilemma’s in zijn columns over ethiek in de praktijk.
Het RIVM organiseert het bevolkingsonderzoek darmkanker en verzorgt ook de voorlichting. Deze dubbelrol wringt. De informatievoorziening lijkt vooral bedoeld om deelname te maximaliseren, niet om objectief te informeren. Belangrijke kanttekeningen worden niet vermeld.
Autonomie betekent ‘vrij van extern bestuur’. Als het gaat over patiënten kan het recht op autonomie een vermogen betekenen (wilsbekwaam zijn) of een feitelijke toestand (een autonome beslissing). Ook kan het betekenen dat een patiënt het schildrecht heeft om een behandeling te weigeren. En tot slot is er autonomie als ideaal: het recht om een eigen, authentiek leven te leiden.
‘Met de rollator naar de kinderopvang’. Eén van de kenmerkende reacties toen onlangs besloten werd om de leeftijdsgrens voor IVF met donoreicellen te verhogen van 45 naar 50 jaar. Discussies over IVF roepen vaak dit soort emotionele reacties op.
Veroordeelt een vrouw die haar aangedane zwangerschap afbreekt het leven van mensen met downsyndroom? Ik denk het niet. Een vrouw breekt haar zwangerschap af, omdat zij zelf niet in staat of bereid is om een kind met downsyndroom groot te brengen.
Ethische dilemma’s: ze spelen dagelijks in de zorg. Vaak kijk jij er weer anders tegenaan dan jouw medestudent of opleider.
