Meer van Frans Meulenberg

Moedermelk, het elixer dat het leven overdraagt aan een volgende generatie, is de rode draad in de gelijknamige, beklemmende roman over drie naamloze vrouwen in Letland. Letterlijk en figuurlijk: sterren staan als melkdruppels aan de hemel.

Nastassja Martin is een Franse antropoloog die onderzoek doet naar de Evenen, een sjamanenvolk levend op het Siberische schiereiland Kamtsjatka. Een westerling en wetenschapper die verkeert in een geheel andere, animistische wereld. In dat gedachtegoed huizen er ook geesten in bomen, dieren en gebruiksvoorwerpen. Tegen het advies van haar plaatselijke vrienden in, trekt zij een niemandsland binnen en komt oog in oog te staan met een beer.

Pauline Peyrade won dit jaar de Prix Goncourt voor haar debuutroman The age of destroying – de Neder­landse vertaling van dit Franse boek draagt een Engelse titel. Het boek bestaat uit twee monologen van Elsa, respectievelijk op jonge en volwassen leeftijd.

Het eerste deel van Je zult terugkeren naar Región speelt zich af tijdens de gewelddadige Spaanse Burgeroorlog. Twintig jaar later dragen alle personages de littekens van dat verleden. De andere drie delen bestaan uit gesprekken tussen dokter Sebastián, eigenaar van een vervallen psychiatrische kliniek, en Marré Gamallo, de dochter van een nationalistische kolonel.

Sergio del Molino (1979) is een gelauwerde Spaanse columnist en romanschrijver. Zijn boek Huid gaat echter niet over de huid in het algemeen, maar over de chronische huidaandoening psoriasis. Een kwaal waar hij zelf al decennia last van heeft. De auteur wisselt autobiografische passages af met hoofdstukken over de levens van beroemde mensen met deze ziekte.

Voor menigeen is totale vergetelheid, zoals bij vergevorderde dementie, een horrorbeeld. Bij dat perspectief plaatst de Deense schrijfster en filosofe Solvej Balle verrassende kant­tekeningen waarbij het menselijk tijdsbesef kantelt.

Louise heeft een spoedafspraak bij de kno-arts. Hoewel sinds haar jeugd slechthorend, viel onlangs het geluid in één oor helemaal weg. De arts plaatst voorzichtig een koptelefoon over haar oren, ‘zoals je elektroden op de kop van een kip zou plakken, en geeft mij een joystick’. Het onderzoek wijst uit dat ze doof zal worden, tenzij ze kiest voor een cochleair implantaat. Louise aarzelt.

Martin Amis (73) overleed op 19 mei aan slokdarmkanker. De recalcitrante en erudiete Amis zette met de romans Geld en De informatie tatoeages op de huid van de moderne tijd.

> Winnaar International Booker Prize 2023 < Psychiater-gerontoloog Gaustin richt een ‘kliniek voor het verleden’ in, bestemd voor dementerende mensen, met als doel ze terug te brengen naar de tijd waarin ze zich het meest gelukkig voelden. Want deze mensen hebben recht op de ‘herinnering aan het geluk’.

Het platteland, ooit een idyllische bestemming, krijgt de laatste jaren steeds meer literaire aandacht. Zeker in Duitsland – noem het de Heimat-erfenis – met twee romans van Juli Zeh als ijkpunten: Ons soort mensen en Onder buren. Waar Juli Zeh altijd scherp en venijnig is, kiest Kristine Bilkau in haar fijnzinnige roman Bij de buren voor een subtielere en mildere toonzetting.

Schrijven begint met goed kijken en luisteren. Na haar 80ste begon Dolores Prato (1892-1983) aan de autobiografische roman Daar op het plein is niemand, over haar kinder- en jeugdjaren, beleefd in het fin de siècle van het midden-Italiaanse binnenland.

Elk bestaan heeft zo zijn vouwen en kreukels. In de ultrakorte verhalen in Bij wijze van leven fileert Hedda Martens de schijn van heiligheid van het alledaagse geploeter: van ziek zijn, dingen die zoek­raken, de onbestemde gevoelens binnen een relatie, tot aan die gelukzalige momenten als er een keer niets tegenzit.

Helga Hauser is zwanger. Een Europese arts gaf aan dat een volgende bevalling haar dood zou betekenen, de lokale arts Díaz Grey herhaalt die waarschuwing tegen haar man. Eerder onderzocht hij de vrouw al ‘met rubber, tegenzin en onbegrip’. Díaz Grey hanteert de stethoscoop als ‘plechtig tovenaarsinstrument’ en schrijft ‘recepten met een onzekere toekomst’ uit.

De onopvallende kantoorklerk Celzani woont in een oud apparte­mentengebouw in Turijn. Hij is een prille dertiger maar met ‘het ­bezadigde uiterlijk en de bezadigde manier van doen van een man van vijftig’. Hij wordt smoorverliefd op zijn bovenbuurvrouw, juffrouw Padani, een docente gymnastiek van 27 wier lichaam één en al kracht en gezondheid uitstraalt.

Martha en haar één jaar jongere zus Ella hadden van jongs af aan een symbiotische relatie. Nu ze begin twintig zijn, lijkt die natuurlijke band doorgeknipt. Als een medisch specialist Martha na een zenuwinzinking voor een kuur verwijst naar een hotel annex sanatorium in de Noorse bergen, gaat Ella echter als begeleider mee.

Robert Oosterhof en zijn neef Arie zijn elkaars evenbeeld. Even onlosmakelijk als tweelingbroers groeien ze samen op, gaan studeren en beginnen een wiethandel. Arie is initiatiefrijker dan Robert met zijn volgzame, afwachtender karakter. Als Arie uit de wiethandel stapt, blijft Robert er nog een beetje in hangen.

In zijn onderwijs geeft hoogleraar medische psychologie Ad Kaptein studenten geneeskunde een uitdagende opdracht: het bestuderen van de biomedische achtergrond van een ziekte, het nauwgezet lezen van een roman waarin die ziekte een prominente plaats heeft, en het interviewen van een patiënt met die kwaal.

Christiaan Bakker is dermatoloog in het zieken­huis Nij Smellinghe in Drachten. Al enkele jaren verzorgt hij een wekelijkse column in het Friesch Dagblad. Een selectie van die columns verscheen onder de titel Tot op de huid.

Een Boeing 737 van Air France komt op de vlucht naar New York in uitzonderlijk noodweer terecht. Hoewel zwaar beschadigd kan hij doorvliegen. Toestemming om te landen krijgt de gezagvoerder echter tot zijn verbazing niet, hij moet uitwijken naar een militair vliegveld.

De debuutroman Sterf, liefste van Ariana Harwicz stond in 2018 op de longlist van de Man Booker Prize. Alle personages blijven naamloos, ook de vrouwelijke verteller die zichzelf een zonderling noemt.

De Engelse schrijver Olivia Laing stopte met haar praktijk als natuurgenezer toen ze begreep hoe complex het lichaam in elkaar steekt. Je kunt dat een inzicht noemen, maar verreikend blijkt het niet.

Het plot van haar roman Mannenmaal geeft Rinske Hillen meteen weg in de eerste pagina’s. Dat getuigt van lef. Het draait om drie personen: kinderarts Wout, zijn vrouw Eva, kunstjournalist, en kunstenaar Ben.

Uitgeverij De Arbeiderspers vroeg Douwe Draaisma, het geheugengeweten van Nederland, een bloemlezing samen te stellen uit 315 delen Privé-domein, de eminente boekenreeks gewijd aan memoires, autobiografieën en dagboeken.

De boeken van Charles Dickens (1812-1870) gelden als klassiekers. Al is zijn werk bekneld geraakt in de canonieke dwangbuis. En trekt hij nog gretige lezers?

Pleitbezorgers van de zogeheten ‘nouveau roman’ keerden zich in de jaren vijftig tegen het realisme in teksten. Ze wezen op het ‘achterhaalde idee’ van een intrige en psychologische ­uitwerking van personages.