Meer van Elise Buiting

Als arts in dienst van de overheid, heb je de artseneed afgelegd en moet je ook nog de ambtenareneed onderschrijven. Maar er zit wat frictie tussen het dienen van die twee meesters. Dat moet anders.

Ook bij ons, artsen maatschappij + gezondheid, overheersen ongeloof en schaamte nu Artsen zonder Grenzen enige tijd basiszorg heeft moeten verlenen in Nederland. Het noopt ook tot zelfreflectie. Hadden wij kunnen voorkomen dat de zorg voor vluchtelingen zo in de knel komt?

Een van de eerste zaken die omvalt in de zorg is het dienst­rooster. Waar je overdag vaak nog wel wat kunt schuiven, is in de avonden, nachten en weekenden de rek er al veel sneller uit.

Het is een onrustige tijd. Sommige van onze (schijn-)zekerheden zijn aangetast door twee jaar corona. Infectieziekten zijn niet de wereld uit zoals velen dachten. Het coronavirus bleek in staat om onze gezondheid zwaar aan te tasten en om onze wereld lange tijd nagenoeg stil te leggen. De afgelopen jaren waren daarmee een tijd van zorg en nederigheid, van verstilling en quarantaine, en hopelijk een beetje van bezinning.

Mijn laatste jaar als voorzitter van de KAMG is aangebroken. Toen ik begin 2017 met deze functie startte, lag er een prachtig landelijk opleidingsplan (LOP) voor de arts M+G klaar.

Er waait een nieuwe wind in Nederland. Tien, twintig jaar geleden geloofden we bijna in de onsterfelijkheid van de mensheid, de maakbaarheid van de aarde en de oneindige mogelijk­heden van de technologie.

Samen beslissen over ingewikkelde zaken is een lastig proces. We zien het bij onze overheid. Besluiten over bijvoorbeeld de huizen-, zorg- en klimaatcrisis worden vooruitgeschoven of halfslachtig genomen.

Rik is twee jaar geleden gestart met de opleiding tot arts maatschappij+ gezondheid/jeugdgezondheid. In maart was hij klaar met de eerste 2 jaar en mag hij zich jeugdartsknmg noemen. Maar Rik wil arts M+G worden en dus ook de laatste twee jaar van de opleiding doen.

Zij was 17, hij 20 toen ze zwanger werd. Beiden hebben een belast verleden met jeugdzorg, hechtingsproblemen en uithuisplaatsingen. Ze hebben niet veel opleiding genoten. Hij is op zoek naar een andere baan.

Marian Kaljouw van de NZa slaat de spijker op z’n kop in een artikel in Zorgvisie van 26 januari: ‘Iedereen is het eens over het belang van ­preventie en uitkomstgerichte zorg, maar er verandert al 15 jaar niks. Collectieve zorgdoelen zijn alleen bereikbaar met doorzettingsmacht.’

Het is herfst, het regent en waait. De tijd van najaarsdipjes en sombere gedachten. Onzekerheid over wat nog komen gaat door corona, angst voor overbelaste ziekenhuizen en morrende mensen. Werken wordt lastiger, ook in mijn vak als arts M+G/vertrouwensarts bij Veilig Thuis.

Het was rustig bij Veilig Thuis in de begintijd van corona. Akelig rustig. Niet alleen omdat er slechts één persoon in een werkkamer mocht en het kantoorgebouw min of meer uitgestorven was. Maar vooral omdat er minder meldingen waren.

Collega’s, we moeten niet tornen aan de scheiding tussen behandelen/begeleiden en beoordelen.

Een tijdje geleden mocht ik een dag meekijken bij Sanquin in Amsterdam, waar bloed en plasma wordt verwerkt tot bloedproducten en geneesmiddelen voor de Nederlandse gezondheidszorg.

De Nederlandse overheid heeft een bijzondere relatie met de sociale geneeskunde en de publieke gezondheidszorg. Het is de tak van onze gezondheidszorg die het dichtst aanschurkt tegen het overheidsbeleid. De artsen die er werken zijn in dienst van de overheid of semi-overheidsinstellingen en zijn arts maatschappij en gezondheid (M&G) of arts arbeid en gezondheid (A&G).

Oog voor de levensstijl van de patiënt is mooi, maar moet wel hand in hand gaan met inzicht in diens sociaaleconomische omstandigheden. De sociaal geneeskundige heeft voor beide oogmerken instrumenten in de dokterstas.

Preventie is een zaak van lange adem. Om te voorkomen dat je dik wordt, moet je een leven lang gezond eten en voldoende bewegen. Het helpt helaas niet om dat af en toe een jaartje te doen.

De Koepel Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG) is verheugd over de aandacht in de miljoenennota voor preventie en gezondheidsbescherming, ‘thema’s die ons na aan het hart liggen’. Dat zegt Elise Buiting, voorzitter van de KAMG in een eerste reactie.

Lotte is 16. Ze heeft sinds haar 13de onbegrepen vermoeidheidsklachten die haar kinderarts SOLK noemt. Zelf heeft ze het over het chronischevermoeidheidssyndroom (CVS). Ze kreeg het vlak ná de HPV-vaccinatie. Ze komt al twee jaar nauwelijks op school. Dat is de reden waarom de school melding deed bij Veilig Thuis en ik met haar in contact kwam.

Mijn hele carrière heb ik het voorrecht gehad in loondienst te mogen werken. Oké, heel rijk ben ik er niet van geworden, maar dat was ook nooit mijn ambitie.

Het Raamplan Artsopleiding 2019 is in voorbereiding. Dat horen we tenminste al een tijdje, maar de verantwoordelijke instantie (NFU) zwijgt over de precieze toedracht, de procedure en de betrokkenen bij de opstelling van het Raamplan. Dit ondanks herhaalde vragen aan het adres van de NFU.

Sinds enkele weken werk ik als vertrouwensarts (in opleiding) bij Veilig Thuis. Veiligheid is een thema dat in mijn werk een grote rol speelt. Hoe veilig zijn een moeder en kinderen in een zwaar belast en gestrest migrantengezin waar eerder sprake is geweest van fysieke mishandeling?

We screenen wat af in Nederland. Nog voor een kind geboren is weten we al of moeder lijdt aan infectieziekten zoals hepatitis B, syfilis en hiv, die haar kind kunnen besmetten. Na de geboorte screenen we via de hielprik nog eens op zo’n 21 ziekten. En via het Rijksvaccinatieprogramma beschermen we tegen 12 ziekten. Al met al staat een geboorte in Nederland min of meer garant voor het niet krijgen c.q. tijdig behandelen van ongeveer 35 ziekten.

Toen ik begon als jeugdarts, ben ik in zes dagdelen ingewerkt. Dat was in 1992. Gelukkig mocht ik samenwerken met zuster Thomas Maria. Thomas Maria zorgde goed voor de jeugd van Aarle-Rixtel. In dit geval door ze te beschermen tegen een onervaren dokter.

Vorige week doorliep ik samen met mijn jongvolwassen kinderen de stemwijzer. Hoewel allemaal uit één nest, liepen de discussies hoog op. De meningen vlogen over de tafel! Maar ondanks alle stelligheid in de discussie bleken mijn kinderen uiteindelijk zwevende kiezers. Dat geldt ook voor mijn vrienden en collega’s, voor zover we ooit over partijpolitiek praten. En het geldt zeker ook voor mij. We zweven met z’n allen.