Meer van Babs Verblackt

‘In de geschiedenis van de psychiatrie verandert er van alles, is er een voortdurende opeenvolging van geprefereerde behandelmethoden, maar onveranderlijk is de dominante aanwezigheid van dwang’, schrijft Koos Neuvel in De dwangbuis.

‘In de geschiedenis van de psychiatrie verandert er van alles, is er een voortdurende opeenvolging van geprefereerde behandelmethoden, maar onveranderlijk is de dominante aanwezigheid van dwang’, schrijft Koos Neuvel in De dwangbuis.

‘De rest van het land smeet al eeuwen geleden juichend de mondkapjes bij het vuilnis, maar wij zitten nog steeds thuis te wachten op het einde van de pandemie.’ Wij, dat zijn ‘de achterblijvers’, zoals Anne Vroegindeweij hen noemt in haar gelijknamige boek: de mensen, zoals zijzelf, wier leven compleet veranderde door long covid.

In De herinneringen die er nog zijn verhaalt Steph Jagger over de reis die ze maakte met haar moeder, wier geheugen door alzheimer hard achteruitgaat. Die reis door de Rocky Mountains voelt als een ‘laatste kans’ om alles over haar te weten. ‘Ik had mijn moeder nooit echt gezien, niet alles, niet in haar geheel. Dat besef, én het idee dat haar verdwijning al in gang was gezet waren te veel om te verdragen.’

Zeven lege huizen van Samanta Schweblin omvat zeven verhalen over schijnbaar alledaagse zaken. Een vrouw die ’s avonds de deur uitgaat om aspirine voor haar schoonmoeder te kopen. Een oude vrouw die vasthoudt aan haar lijstje met dingen die ze moet doen en ontdekt ‘dat zelfs als je op hoge leeftijd was, de dood een laatste zet nodig had’.

Bij dementie verwacht menigeen waarschijnlijk niet dat een patiënt daarover een boek zou kunnen schrijven. Alleen al daarom doorbreekt Wat je echt moet weten over dementie, het tweede boek van Wendy Mitchell, opnieuw vooroordelen.

In Wat we delen beschrijft Emilie Pine een dag uit het leven van Ruth en Pen. Ze wonen in Dublin, maar kennen elkaar niet. Ruth, een therapeute met een zelfstandige praktijk, wil die dag een beslissing nemen over haar relatie. Haar huwelijk loopt vast op het verdriet van ongewenste kinderloosheid en mislukte ivf-­pogingen.

Hersenorkaan, zo ‘herdoopt’ auteur Ann De Craemer in haar gelijknamige boek haar depressie. Dat laatste woord vindt ze ‘een term als een bijlslag, omdat het afgeleide adjectief “depressief” te pas en te onpas wordt gebruikt en daardoor maskeert dat depressie een ziekte is, even ernstig als kanker. Het is kanker. Denkkanker, doekanker, levenslustkanker.’

In Inzichten verkent prominent neurowetenschapper Karl Deisseroth de ‘ontstaansgeschiedenis van ons gevoelsleven’. Dat doet hij vanuit zijn kennis en ervaring in zijn twee vakgebieden, optogenetica (waarvan hij de grondlegger is) en psychiatrie.

Het naamloze hoofdpersonage uit Hier hoor je niemand over van Patricia Lockwood is een internetexpert die haar faam dankt aan één tweet. Ze reist hierdoor de wereld rond en leeft verder volledig in ‘de portal’. Een appje van haar moeder werpt haar met een klap volledig terug in dat echte leven.

Van ‘denk aan het balkon’ via ‘wees geen Ferrari zonder remmen’ naar ‘er is geen koe zonder vlek’. Paul de Beurs, gepensioneerd psychiater, en zijn zoon Derek de Beurs bespreken ‘tien uitspraken waarmee Paul vele honderden patiënten heeft weten te helpen’.

In Er is toch niks mis, dokter? beschrijft Anne Marieke Wiggers het lief en leed van haar patiënten. De jonge Nederlandse arts vertelt over haar werk in verschillende praktijken in en rond Antwerpen, met nogal wat lieve oude dametjes, verslaafde mannen en uit allerlei landen afkomstige patiënten.

Henk Pröpper heeft altijd al ‘een wat ironische band’ met zijn hartslag gehad, schrijft hij in Hartslag 27, ‘er schuilt iets komisch in, te kunnen functioneren met zo’n lage pols’. Kort na zijn verhuizing van Amsterdam naar Parijs faalt zijn poging om zijn hart hardlopend ‘tot hogere frequentie te dwingen’.

In de roman Zachtop lachen van Malou Holshuijsen komt een jonge vrouw, die ook Malou heet, bij de psycholoog omdat ze ‘gevaarlijk bang’ is. Ze heeft paniekaanvallen, slaapt slecht en is angstig in het verkeer. Ze heeft ook ‘zeker weten kanker light’, maar daar maakt ze zich minder druk om.

Dat auteur en psychiater Martine Kamphuis ooit zelf in een tbs-kliniek heeft gewerkt, is duidelijk merkbaar in De kliniek. De thriller schetst een uitgebreid beeld van de organisatie, sfeer en gang van zaken aldaar.

Onregelmatige werktijden en slaaptekort gaan – zoals ook menig zorgverlener weet – vaak hand in hand. Met alle gevolgen van dien, zeker ook voor de gezondheid. In Goede nacht beschrijven slaapcoaches Irma Leijten en Aline Kruit hoe werknemers én werkgevers de schade kunnen beperken.

Als ze ‘een jaar of zes’ is, hoort Jorie Horsthuis van haar moeder dat ze een tweelingzusje heeft. Doodgeboren en vervolgens min of meer doodgezwegen, want haar ouders praten er zelden over. ‘Als we het erover hebben (...) praten we niet over “haar” maar over “het”, niet over “dood” maar over “dat ene verdrietige”.’

‘Ik weet niet welke substantie mijn ouders bevatten’, schrijft Claudia Durastanti in De vreemdelinge. ‘Ik weet wel dat ik die niet heb.’ In haar roman verhaalt ze over het leven van en met haar vader en moeder, beiden doof, excentriek en met heel wat ‘grilligheden’: ‘Overdag bouwde mijn vader flats, ’s nachts sloopte hij huwelijken,’ ’Doen alsof’ was in de familie van haar moeder ‘heel normaal: ondanks haar doofheid gaf haar broer Arturo haar elk jaar een walkman’.

In Ademen bespreekt Jessica Braun het verloop van de eerste en laatste ademhaling en alles daartussenin: longaandoeningen, luchtvervuiling, slechte adem, de geur van ziektes, sport, seks, meditatie, slaapapneu. Ze citeert uit allerlei studies alsook uit interviews met wetenschappers en ervaringsdeskundigen en deelt haar eigen belevenissen.

Ooit stond de vermaarde Vlaamse neuroloog Steven Laureys ‘net als veel collega-wetenschappers’ sceptisch tegenover meditatie. Mindfulness deed hij af als modefenomeen, ‘een hype uit de blaadjes en van op het internet’. Die tijden zijn voorgoed voorbij, tegenwoordig staat Laureys ‘op de barricade’ voor meditatie. Hoe en waarom, dat licht hij toe in Het no-nonsense meditatieboek.

‘Je bent zoveel meer geworden dan de artsen voorspelden’, schrijft auteur Fen Verstappen in haar debuutroman Moeder af. Toch is er na een hersenbloeding weinig over van haar excentrieke, mondige moeder.

Geïnspireerd op eigen ervaringen schreef Ivo Victoria Alles is oké, een treffende roman over hoe alzheimer een moeder en de relatie met haar zoon verandert. Allebei worstelen ze met haar vergeetachtigheid en hoe daarmee om te gaan. ‘Ik ben niet bang voor de dag waarop ze me niet meer herkent. Ik ben bang voor de dag waarop ik háár niet meer herken.’

In Zonder publiek, de debuutroman van Marjolein Beumer, staat actrice Catherina Pecheur zowel op het toneel als daarbuiten graag in de schijnwerpers. Haar carrière en eigenzinnige persoonlijkheid gaan ten koste van de relatie met haar dochter Laura. Catherina is ‘nooit een moedermoeder geweest, meer een sprookjesfiguur.

Filmproducent Kees Rijninks en filmmaker Carmen Cobos ‘werken, leven en slapen samen’. Als blijkt dat Kees de ziekte van Parkinson heeft, zorgt dat voor veel vragen, zorgen en onzekerheden: ‘Als partners krijg je een ziekte niet alleen, je krijgt het samen.’

Op zijn sterfbed vraagt opa aan kleinzoon Chris om oma Hildegard gelukkige laatste jaren te geven en samen het avontuur te blijven zoeken. In ruil daarvoor krijgt Chris de rode auto van opa.