Meer van Arko Oderwald

Julian Barnes is een schrijver die vele genres beoefent: romans, essays, korte verhalen, autobiografische verhalen en biografische romans. In het laatste genre is Flauberts papagaai misschien wel zijn bekendste boek. In 2016 verscheen Het tumult van de tijd, over de Russische componist Sjostakovitsj. En nu is er De man in de rode mantel, over Samuel Pozzi (1846 -1918), chirurg met gouden handjes in het Parijs van het eind van de 19de en begin 20ste eeuw, de belle époque.

Nog altijd gebruik ik Illness as metaphor in een cursus over metaforen en kanker. Het is een tekst die ik tijdens mijn medische studie las en die toen iets over de geneeskunde aan de orde stelde waarover niet veel werd gesproken: de ervaring van patiënten.

Stella was ook in de eerste roman van psychiater-schrijver Erik Rozing (De psychiater en het meisje) de patiënte met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis die de psychiater in opleiding de nodige hoofdbrekens bezorgt.

Een jaar na zijn grote roman over het middeleeuwse Spanje heeft Miquel Bulnes (ook bekend als arts-microbioloog en oud-MC columnist Miquel Ekkelenkamp) alweer een volgende roman op zijn naam gezet.

‘Mijn hele generatie heeft zijn ouders Hersenschimmen van J. Bernlef cadeau gegeven, in de hoop hun ontgeestelijking te bezweren, maar mijn moeder was vergeten dat zij het had gelezen’, schreef Kees van Kooten alweer negentien jaar geleden in een boek over zijn moeder Annie.

De Duitse dichter Gottfried Benn (1886-1956) moest van zijn vader, die dominee was, theologie studeren. Maar zelf had hij een sterke voorkeur voor geneeskunde. Na twee jaar studie

Arthur Schnitzler (1862-1931) wordt wel de Freud van de literatuur genoemd. Niet alleen omdat hij – als tijdgenoot van Freud – ook arts was en in Wenen woonde, maar vooral omdat hij veel schreef over de verborgen drijfveren van ons gedrag.

Nabij. De kunst van intimiteit van Giovanni Frazzetto bestaat uit een achttal zeer uiteenlopende, fictieve verhalen. Verbindende factor: het belang van intimiteit voor mensen. De uitgever plaatst het boek in de traditie van Oliver Sacks.

Wie zich te dicht in de buurt van Thomas Mann bevond, kon er vrij zeker van zijn dat hij of zij in zijn romans en verhalen in een andere gedaante voor de eeuwigheid bewaard zou blijven.

Halverwege het boek Menselijkheid in de zorg steekt er een stevige bries op en wijdt Leo Visser veertien pagina’s aan de ‘dramatisch slechte’ ervaringen van zijn familie – onder wie zijn overleden tweelingbroer Marco – met zorgverleners.

In Reis naar het einde van António Lobo Antunes rijdt een psychiater in een oude Volvo van de Algarve naar Lissabon. Hij overdenkt tijdens de reis zijn leven, waarin zijn diensttijd als arts in Angola, zijn werk als psychiater in het nu gesloten Hospital Miguel Bombarda, en zijn mislukte huwelijk centraal staan.

De fascinatie voor het thema 'sterfbed' wortelt in haar eigen jeugd, toen Katie Roiphe als 12-jarige op het randje van de dood lag. In Het uur van het violet beschrijft zij de sterfbedden van Susan Sontag, Sigmund Freud, John Updike, Dylan Thomas en Maurice Sendak in het licht van hun leven en werk.

‘Het afgezaagde spreekwoord zegt dat de appel niet Ver van de boom valt, dat wil zeggen dat een kind op zijn ouders lijkt’, lezen we..

Kunstmatige intelligentie, er zijn al heel wat verhalen en films over gemaakt.

Een jonge man zit in een trein naar Odessa en vraagt aan de welvarend uitziende man naast hem hoe laat het is.

Toen de antipsychiatrie midden jaren zeventig van de vorige eeuw op zijn hoogtepunt was, verscheen März, de carrière van een schizofrene dichter van Heinar Kipphardt.

Terugkijken Arko Oderwald over zijn bundel De mens in crisis en over het verband tussen literatuur en geneeskunde in het programma Boeken.

In 1923 verblijft Franz Kafka bij zijn zuster Elli, die een vakantiehuis heeft gehuurd aan de Oostzee. Daar ontmoet hij Dora Diamant. Het is liefde op het eerste gezicht tussen de zieke, 41-jarige Kafka en de 25-jarige Dora.

Centrale figuur is Matt, een 19-jarige jongen met schizofrenie. Hij is al verscheidene keren gedwongen opgenomen met ernstige psychoses. De inhoud van die psychoses wordt onder andere gevormd door beelden en stemmen van zijn op 10-jarige leeftijd overleden broer, die het syndroom van Down had.

De hersenen zijn een complex en moeilijk te doorgronden orgaan, dat met enkel wetenschap waarschijnlijk niet geheel te bevatten is. Mogelijk kan daarom ons begrip worden aangevuld met gevalsbeschrijvingen uit de niet-wetenschappelijke literatuur.

Een roman over het plotseling overlijden van Harold, een organisator van een popfestival. Hij raakt tijdens het bezoek aan een andere festival beklemd in een in paniek geraakte menigte.

De nieuwste roman De Helleveeg van A.F.Th.van der Heijden is deel vijf van zijn romancyclus De tandeloze tijd. Het draait allemaal om Tiny – voor de ingewijden: de permanent verongelijkte jongere zus van de moeder van Albert Egberts.

De historicus Carlo Ginzburg brak ooit een lans voor de omweg als methode. Kern daarvan is dat juist het ogenschijnlijk onbetekenende betekenisvol is. Het laatste boek van Julian Barnes, Hoogteverschillen, lijkt doortrokken te zijn van deze methode.

Albert Cohen schreef in 1954 Het boek van mijn moeder om zijn schuldgevoel te bezweren over de manier waarop hij met zijn moeder was omgegaan. Zij was in de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk overleden op een moment dat hij in Londen was en niet bij haar kon zijn.

Toen in 1785 het besluit viel de Parijse begraafplaats Le cimetière des Innocents, vlak bij de Saint Eustache kerk te ontruimen, was deze al meer dan tien eeuwen in gebruik. Soms lagen er lijken tot meer dan 22 meter boven op elkaar gestapeld.