Meer over over de grens

Een arts werkt regelmatig op vrijwillige basis in Suriname. Dan gaat er iets mis en moet hij voor de tuchtrechter verschijnen.

Door de coronabeperkingen moest de opleiding van Keniaanse kno-artsen noodgedwongen op afstand plaatsvinden. Dat leverde echter verrassend genoeg alleen maar voordelen op.

Arts internationale gezondheidszorg en tropen­geneeskunde Nathan Beijneveld maakt in het districtsziekenhuis van Shirati in het noorden van Tanzania de ontwikkelingen rondom het coronavirus en het opmerkelijke regeringsbeleid van dichtbij mee.

Ik ga acht weken werken voor Artsen zonder Grenzen in Zuid-Soedan in het Unity State Bentiu Hospital: een ziekenhuis in het noorden van het land met ongeveer 150 bedden en de enige spoedeisende­hulp­­afdeling in de wijde omgeving.

Duveke de Gaay Fortman is coassistent in het Royal Adelaide Hospital, Australië, en maakte de strenge lockdown aldaar mee. Een intimiderende confrontatie met het gedrag van mensen in crisistijd. Paniek om niks? Of waren angst en dwang toch nuttig?

Het gezondheidszorgsysteem in Nicaragua gaat gebukt onder een regime dat machtspolitiek bedrijft, verspreiding van het covid-19-virus nauwelijks bestrijdt en kritische artsen ontslaat. De PAHO, de Latijns-Amerikaanse tak van de WHO, staat ­machteloos.

Diabetes, hiv, malaria, hoofdschimmel, en nu ook covid-19. Op het platteland van Kenia is de ziektelast hoog, maar is het peil van de eerstelijnszorg laag. Met hulp uit Nederland worden huisartsen opgeleid om de zorgtoegankelijkheid te verbeteren en een gezonde leefstijl te promoten.

Oncologisch chirurg Schelto Kruijff ziet in Malawi hoe kwetsbaar albino’s daar zijn en ervaart hoe machteloos je als dokter bent in een arm land met zoveel schaarste. Tevergeefs probeert hij een 14-jarige albinojongen met een grote tumor in zijn gezicht te helpen.

Als arts in Malawi realiseert Thijs Feuth zich dat er een duidelijk verband bestaat tussen de grote armoede daar en het veelvuldig voorkomen van aandoeningen als hiv, tbc en malaria.

Honderden Antilliaanse en Arubaanse jongeren reizen jaarlijks naar Nederland voor een artsenopleiding. Maar weinigen van hen keren na afloop terug naar hun eiland van herkomst, zodat daar een groot artsentekort is ontstaan. Het is nodig en mogelijk dit tij te keren.

Hoewel Cuba een van de armste landen in de Cariben is, is de levensverwachting er 79 jaar en de kindersterfte 4,2 promille. Dit heeft alles te maken met een goedgeorganiseerde, en vooral proactieve moeder- en kindzorg. Daar kan Nederland nog wat van leren.

In Afrikaanse ziekenhuizen staat veel medische apparatuur die is geschonken door goedbedoelende donoren. Maar veel van dat materiaal blijft ongebruikt of wordt afgedankt. Voor zulke giften gelden echter ook kwaliteitseisen. Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft richtlijnen.

Elyse Bouritius werkt als arts op de kinderafdeling van een Malawiaans ziekenhuis. Zij doet daar, met hart en ziel, heel goed werk. Of niet? Soms twijfelt ze over de motieven en het nut van deze vorm van westers weldoen.

Het arbeidsperspectief voor jonge klaren en jonge specialisten in Nederland is momenteel onzeker. Werken in het Verenigd Koninkrijk kan een goed alternatief zijn, vinden Stijn Gillissen e.a. Maar weet dat je grote cultuurverschillen tegenkomt.

Westerse gezondheidswerkers gaan steeds vaker voor een korte periode vrijwillig werken in een exotisch buitenland. Medisch antropoloog Judith van de Kamp promoveerde op onderzoek in Kameroen waarbij ze lokale staf en hun tijdelijke collega’s uit het Westen observeerde.

Medisch antropoloog Judith van de Kamp promoveerde op onderzoek in een Kameroens ziekenhuis naar machtsverhoudingen tussen de lokale staf en hun – telkens weer andere – westerse collega’s.

Sterfte rond de bevalling gebeurt nog erg vaak in Ethiopië. Vooral omdat zwangere vrouwen de afstand naar het ziekenhuis, letterlijke en figuurlijk, groot vinden. Een maternity waiting home, een tijdelijke woonvoorziening naast het ziekenhuis, moet de drempel verlagen.

Huisartsen in opleiding Eva van de Pol en Sitsi Toonders werkten in de zomer van 2017 als arts in het vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Samos. Samen met andere vrijwilligers verleenden zij medische hulp.

Tropenarts Marianne Reimert werkte drie jaar lang in Congo en zag hoe de mensen daar stierven aan goed te behandelen ziektes als malaria, longontsteking en diarree. Ze bedacht een plan om te helpen en betrok daarbij de traditionele genezers van de BaYaka-pygmeeën.

Huisarts Boorsma heeft jaren in gebieden gewerkt met beperkte gezondheidszorg. Daar leerde zij dat creativiteit en improvisatie vaak beter werken dan het exact opvolgen van protocollen. Maar nu ze op Saba werkt, wordt ze geconfronteerd met Nederlandse ‘hulp’, en die staat bol van regeldrift.

Huisarts Marco Krukerink woonde en werkte drie jaar in Australië, onder meer in Tennant Creek, waar voornamelijk Aboriginals wonen. Hun integratie in de moderne samenleving verloopt moeizaam.

Specialist ouderengeneeskunde Gerd Beckers ging met Dokters van de Wereld naar Griekenland om zorg te verlenen aan vluchtelingen op Lesbos en Chios. Hij doet verslag van zijn ervaringen.

Waar Nederlandse artsen vertellen hoe het zit en geen feiten achterhouden, sturen Britse artsen eropaan dat de patiënt zelf een beladen onderwerp aansnijdt. Specialist ouderengeneeskunde Susanne de Kort koestert de Nederlandse directheid, maar vindt dat we nog wat kunnen leren van de Engelse vriendelijkheid.

Dermatoloog Ruud Horlings ontfermt zich in Tanzania over mensen met albinisme. Die kampen niet alleen met een huidprobleem, maar vallen ook sociaal buiten de boot.

Nu ‘de beschaving’ oprukt in de binnenlanden van Congo kruisen mens en dier vaker elkaars pad. Dat loopt niet altijd goed af, zo ziet tropenarts Marianne Reimert in haar ziekenhuis.