Meer over klimaatverandering

‘Nu hittegolven toenemen, sterven er in de zomer meer ouderen. Door de slechte luchtkwaliteit – 99 procent van de wereld zit boven het aanvaard­bare niveau dat de Wereldgezondheidsorganisatie hanteert – nemen ziekten als longkanker, cardiovasculaire aandoeningen en nadelige zwangerschapsuitkomsten toe. En doordat door klimaat gunstigere gebieden voor pathogenen toenemen , zien we meer infectieziekten als dengue en malaria in Europa, net als teken met de ziekte van Lyme’, somt Loraine Reichwein op.

Passende zorg is een van de manieren om de transformatie naar duurzame zorg gestalte te geven. Door een inschatting te maken van de CO2-uitstoot van een gemiddeld policonsult, een gemiddelde ligdag en een gemiddelde operatie, worden de mogelijk­heden om CO2 te besparen concreet.

Het grootste vraagstuk van deze tijd. Dat is volgens geneeskundestudent Juliette Mattijsen klimaatverandering. Naast haar studie maakt ze zich hard om de klimaatcrisis te bestrijden.

Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) moet nu maar eens stoppen met het investeren in fossiele brandstoffen. Dat vinden werknemers van het OLVG, Deventer Ziekenhuis, ggz- en welzijnsorganisatie HVO-Querido, en Slachtofferhulp NL. Woensdagochtend overhandigden zij, in samenwerking met onder meer Groen Pensioen, vier verschillende petities aan PFZW, die bij elkaar zijn ondertekend door iets meer dan zevenhonderd personen.

Talloos veel wegen leiden naar het Rome van de vergroening. Gesprekken met vier pioniers bleken inspirerend om de zorg – een notoire vervuiler – de weg te wijzen bij het beperken van de CO2-voetafdruk.

Over de hele wereld verandert het klimaat, zo ook in Nederland. In de afgelopen 100 jaar zijn de gemiddelde temperaturen gestegen, is er meer neerslag gevallen en komen er vaker zeer hete dagen voor. Klimaatverandering heeft invloed op onze gezondheid: we hebben meer last van UV-straling, allergieën en luchtvervuiling en ook zijn er grote gevolgen voor drink- en zwemwater, voeding en infectieziekten.

Leer artsen in hun opleiding hoe ze hun praktijk duurzaam kunnen voeren. En hoe ze hun stem kunnen laten horen in het maatschappelijk debat over mondiale milieuveranderingen. Dat zijn twee manieren om planetary health een plek in het medisch onderwijs te geven, aldus emeritus hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg Johan Mackenbach.

Gezondheid laten meetellen als belangrijk argument om klimaat­verandering tegen te gaan. Met dat doel roerden Nederlandse artsen zich op de jaarlijkse klimaatconferentie van de Verenigde Naties.

Met een wereldbol in haar hand staat zesdejaars geneeskundestudent Juliette Mattijsen uit Nederland bij een demonstratie van artsen en andere zorgverleners op de VN-klimaatconferentie in Egypte. Die wereldbol werd bij de demonstratie afgelopen vrijdag ‘gereanimeerd’ door een van de deelnemers.

De Lancet Countdown on Health and Climate Change maakt deze week voor het zevende achtereenvolgende jaar de balans op en die stemt opnieuw niet vrolijk: het komt met stijgende cijfers over voedselonzekerheid, besmettelijke en hittegerelateerde ziekten en sterfgevallen door blootstelling aan luchtvervuiling. Dit zevende rapport is het werk van 99 experts verbonden aan 51 instellingen, waaronder de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), en werd geleid door University College London.

Het Spaarne Gasthuis start voor coassistenten van de VU en UvA met een keuzecoschap duurzaamheid waarin zij leren hun (medische) vaardigheden in te zetten voor een duurzame zorgsector en een gezonde leefwereld.

Tijdens het concert van Pearl Jam maandagavond bedankte zanger Eddie Vedder de arts die hem de afgelopen dagen heeft behandeld. Vedder moest vorige week meerdere concerten, ook die in de Ziggo Dome op zondag, afzeggen nadat hij problemen kreeg met zijn stem. Die problemen zijn verholpen door de ‘beste arts van het land’, aldus de frontman van de wereldberoemde rockband.

Het zuiden van Europa wordt al weken geteisterd door hoge temperaturen, met vele doden tot gevolg. Nu heeft de hitte ook het noorden bereikt, maar wat de gevolgen betreft zijn de verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa groot.

Vluchten voor het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) zijn vooralsnog niet gehinderd door boeren die de vertrek- en aankomsthal van Groningen Airport Eelde blokkeren. ‘Het Mobiel Medisch Team maakt op het vliegveld gebruik van de spoeduitgang. Deze is veiliggesteld door de marechaussee’, vertelt een woordvoerder van het UMCG.

Met Staat van ontkenning heeft psychiater Erik Rozing een huiveringwekkend actuele roman afgeleverd. Het verhaal speelt na een tweede watersnoodramp, gevolg van de opwarming van de aarde. Nederland zucht onder chronische hitte.

Dat onze leefomgeving veel impact heeft op onze gezondheid, weet een arts medische milieukunde als geen ander. Preventie speelt daarom een belangrijke rol binnen dit profiel, al wordt er óók opgetreden als er al klachten zijn. ‘Je hebt op grote schaal impact.’

Nog veel kennis ontbreekt om de gezondheid van Nederlanders te beschermen tegen klimaatverandering, stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in een dinsdag gepubliceerd rapport. Zonder antwoorden op vragen over bijvoorbeeld hittestress, uv-straling en luchtkwaliteit kan het lastig zijn voor overheden om goede maatregelen voor te bereiden, vertelt onderzoeker van het RIVM Joost van der Ree.

Er moet binnen de zorg, het onderwijs en in het overheidsbeleid veel meer aandacht komen voor de verduurzaming en de klimaatcrisis. De verduurzaming van de zorg moet worden versneld en planetary health-onderwijs moet topprioriteit krijgen binnen het (zorg)onderwijs.

Medisch antropoloog Eileen Moyer is sinds een jaar hoogleraar ecologische vraagstukken, planetaire gezondheid en klimaatverandering. ‘Veel mensen, ook artsen, denken: als je maar genoeg feiten aandraagt, dan veranderen mensen hun gedrag wel. Ik weet dat zo net nog niet.’

‘We moeten beter met de aarde omgaan’, zegt huisarts in opleiding Evelyn Brakema en laat het daar niet bij. Ze geeft lezingen, workshops en webinars aan artsen over de vraag ‘wat kan ík doen?’ En dat is heel veel.

Het gaat over Theo Byrne, een astrobioloog, en zijn zoontje Robin van 9 jaar. Theo verloor zijn vrouw twee jaar geleden door een auto-ongeval, Robin dus zijn moeder. Beiden zijn in de rouw.

Bij ongewijzigd beleid zal de aarde tegen het eind van de eeuw vier à vijf graden warmer zijn, terwijl we onder de anderhalve graad moeten zien te blijven om gevaarlijke opwarming te vermijden.

In Liefde in tijden van wereldwijde klimaatverandering van de Tjech Josef Pánek, van huis uit moleculair bioloog, is klimaatverandering min of meer een gegeven dat tussen de regels door mee resoneert.

Wat je vaak hoort: klimaatverandering is een ‘hyperobject’. We krijgen er als mensen geen vat op omdat het zich in ruimte en tijd aan onze directe waarneming onttrekt.

In 2050 moeten alle zorgorganisaties klimaatneutraal zijn. De eerste stap is om de CO2-uitstoot aan te pakken waar dat het meeste effect sorteert.