Meer over geneesmiddelen

De productie van medicijnen is vervuilend. Het ene medicijn aanmerkelijk meer dan het andere. Als we beter zicht krijgen op welke medicijnen het meest milieubelastend zijn, kunnen we bewuste keuzes maken.

Het vernietigen van ongebruikte medicatie is veel artsen en apothekers een doorn in het oog. Maar initiatieven om deze medicijnen een ander doel te geven stuiten op strenge regelgeving.

Minister Ernst Kuipers van VWS staat ervoor open ongebruikte medicatie te laten retourneren en aan andere patiënten te verstrekken. Hij wil daarvoor ruimte zoeken in de Europese regelgeving – die heruitgifte niet toestaat – maar wijst erop dat het een langdurig, potentieel moeizaam proces zal zijn, waar Nederland niet zelf de regie over heeft.

Uit een pilotstudie van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) bij twee huisartsenpraktijken blijkt dat bij maar liefst 78 procent van de bijna driehonderd deelnemende patiënten de aantekening over een medicijnallergie onterecht was.

Uit een internationale gerandomiseerde studie, met een belangrijke Nederlandse bijdrage, blijkt dat patiënten mét een DNA-medicatiepas minder vaak ernstige bijwerkingen rapporteren. Dat schrijven Jesse Swen (LUMC) e.a. in The Lancet.

Het recente faillissement van de grootste Nederlandse producent van generieke medicijnen (InnoGenerics) – die nu toch een doorstart maakt – heeft het geneesmiddelentekort weer op de kaart gezet. Dat steeg in 2022 naar een record. Medisch Contact neemt drie vaak genoemde oplossingen onder de loep met een apotheker en een gezondheidseconoom.

Geneesmiddelentekorten en betaalbaarheid van geneesmiddelen vormen een grote zorg voor artsen en apothekers, zowel in Nederland als daarbuiten. De Europese artsenfederatie CPME dringt er daarom bij de Europese Commissie op aan om, in het belang van patiënten, bij de herziening van de algemene farmaceutische wetgeving van de Europese Unie het evenwicht in de farmaceutische sector te herstellen.

Apothekers waarschuwen voor de gevaren van het makkelijker beschikbaar maken van onder meer bepaalde maagzuurremmers en laxeermiddelen. De Tweede Kamer bespreekt volgende week de mogelijkheid om voorlichting over bepaalde medicijnen in winkels ook digitaal te mogen aanbieden.

‘Soms is het heel duidelijk dat er krankzinnige prijzen worden gevraagd voor geneesmiddelen. En soms is dit helemaal niet duidelijk’, vertelt hoogleraar metabole ziektes Carla Hollak in de podcast van de Federatie Medisch Specialisten over dure geneesmiddelen.

LAEGO, Landelijke Adviesgroep Eerstelijnsgeneeskunde voor Ouderen, heeft minister Kuipers en minister Helder opgeroepen het besluit terug te draaien om vitamine D niet langer via het basispakket te vergoeden.

Het toelaten van een nieuw geneesmiddel is een proces dat bestaat uit vele stappen die na elkaar worden genomen. Door onderdelen – zoals prijsonderhandelingen – tegelijkertijd te behandelen, is veel tijdwinst mogelijk.

Minister Kuipers wil de maximumprijzen voor medicijnen die een relatief lage omzet hebben ophogen. Het gaat om medicijnen aan ‘de onderkant van de geneesmiddelenmarkt’, met een relatief lage omzet in Nederland. Deze vormen een mogelijk kwetsbaar deel van de geneesmiddelenmarkt als het gaat om beschikbaarheidsproblemen.

Artsen en apothekers hebben samen gewaarschuwd voor ongewenste gevolgen van een voorgenomen modernisering van het geneesmiddelenvergoedingssysteem. Zij voorzien onder andere dat de aanpassing leidt tot minder goede behandelkeuzes.

‘Er moet iets worden gedaan aan de regelgeving waardoor overgebleven medicijnen die nog kunnen worden gebruikt niet langer worden vernietigd.’ Dat stelt voormalig huisarts Walter Schrader, die onder meer betrokken is bij Stichting Artsenhulp voor Oekraïne, een organisatie die zich bezighoudt met het inzamelen en verzenden van medicatie voor oorlogsslachtoffers in Oekraïne. Binnen twee dagen werd een petitie die hij opstelde al meer dan tweeduizend keer ondertekend.

Huisartsen maken maar zelden gebruik van de mogelijkheid van het voorschrijven op ‘medische noodzaak’, waarmee de patiënt aanspraak maakt op een geneesmiddel van precies het merk dat de arts voorschrijft. Meestal is er geen medische reden voor, maar doen huisartsen het om de relatie met patiënten goed te houden. Dat concludeert onderzoeksinstituut Nivel op basis van cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen en gesprekken met huisartsen en apothekers.

In een kwart van de bemonsterde locaties vormden de geneesmiddelenconcentraties in het rivierwater een risico voor het waterleven of stimuleerden die de selectie van antibioticaresistente micro-organismen. Dat schrijven John Wilkinson en collega’s in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

De Nederlandse tak van farmaceut Pfizer heeft een tik op de vingers gekregen van Stichting CGR, de organisatie die toezicht houdt op reclame voor geneesmiddelen. Het bedrijf gaf op 5 november uitleg over zijn nieuwste coronabehandeling in items van het RTL Nieuws en het NOS Journaal. Dat was reclame voor een geneesmiddel dat nog niet geregistreerd is, en dat is niet toegestaan, oordeelt de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) nu.

Vergeleken met placebo verhogen vooral geneesmiddelen die primair de sympathische activiteit remmen het risico op orthostatische hypotensie. Dat blijkt uit een meta-analyse van Cini Bhanu en collega’s die in PLOS Medicine verscheen.

Het extra snel beoordelen van nieuwe geneesmiddelen, zoals gebeurde rondom de vaccins tegen covid-19, blijft een uitzondering. Dat stelt Ton de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) naar aanleiding van een pleidooi van NWO-voorzitter, hoogleraar interne geneeskunde en internist Marcel Levi om voortaan alle beoordelingen in een nóg kortere periode af te handelen.

Bijna 40 procent van de patiënten die medicijnen langdurig op herhaalrecept gebruikt, heeft tussendoor nooit een gesprek met arts of apotheker om te controleren of het gebruik nog nodig is of dat misschien aanpassingen nodig zijn.

Het virtuele Nationaal Farmaceutisch Museum kent een reeks onlinetentoonstellingen die zijn ingericht met ­objecten uit de eigen collectie en uit collecties van derden. Nu is er een nieuwe tentoonstelling aan toegevoegd: Geneesmiddel in Beeld, een historische reis door de wereld van geneesmiddelreclames, van muurkranten in de 18de eeuw tot en met de nieuwe media van de 21ste eeuw.

Het wisselen van medicijnen is niet wenselijk als dit tot zoveel verwarring leidt dat ze verkeerd worden ingenomen. Voor medicijnen waarbij dit ernstige problemen veroorzaakt, heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) op verzoek van het ministerie van VWS een lijst van medicijnen opgesteld waarbij terughoudendheid nodig is bij wisselen om niet-medische redenen.

Artsen die (hydroxy)chloroquine of ivermectine voorschrijven tegen covid-19 krijgen daarvoor vanaf nu een boete van maximaal 150.000 euro opgelegd door de inspectie. Het kan daarbij ook gaan om andere medicijnen die buiten de richtlijnen om worden voorgeschreven. De IGJ roept apothekers op melding te doen.

Het geneesmiddelentekort is in 2020 ongeveer gelijk gebleven met 2019, toen het ongekend groot was. De coronapandemie lijkt het tekort over het algemeen niet te hebben versterkt. Wel had corona impact op de beschikbaarheid van een aantal geneesmiddelen.

‘Medicijnonderzoek niet openbaar’, kopte NRC op 20 augustus, nota bene op de voorpagina. Daar gaan we weer, zo dacht ik als tamelijk sceptische volger van het meestal tendentieuze nieuws over de farmaceutische industrie, zeker in NRC.