Meer over burn-out

Voor goede gezondheidszorg zijn gezonde dokters van groot belang. Maar de gezondheid van artsen wordt bedreigd. De werkomstandigheden worden steeds com­­plexer en belastender. Op alle fronten neemt de druk op de arts toe: veranderende en toenemende verwachtingen van patiënten en externe partijen, onvoldoende tijd en bergen administratie. Artsen vertonen steeds vaker symptomen van stress en burn-out. Het is belangrijk dat we beseffen dat de gezondheid van artsen direct verband houdt met de kwaliteit van zorg die ze kunnen bieden.

Tijdens de pandemie konden artsen een beroep doen op allerlei interventies om hun welzijn en bevlogenheid te versterken. ‘De effecten van deze interventies zijn zelden structureel geëvalueerd’, zegt kinderarts Anne de Pagter (Erasmus MC, LUMC), die onlangs met collega’s een onderzoek hierover publiceerde in Plos One.

Het korte antwoord op deze vraag voor alle werkenden is: de bedrijfsarts. Overspanning en burn-out zijn de meest gemelde beroepsziekten. Ook in de zorg lopen werkenden een verhoogd risico op stress en spanningsklachten. Sterker: psychische beroepsziekten komen in absolute zin het vaakst voor bij werknemers in de gezondheidszorg (23%).

Het percentage a(n)iossen dat met burn-outklachten kampt, steeg in twee jaar tijd van 14 naar 24 procent. Dat blijkt uit de nationale a(n)ios enquête Gezond en veilig werken 2022, waarvan De Jonge Specialist onlangs de resultaten presenteerde.

‘Jonge dokters ervaren meer burn-outklachten dan ooit tevoren.’ Zomaar een kop in Medisch Contact deze maand. Een kwart (!) van de jonge garde zegt last te hebben van burn-outklachten. Het rare is, aldus psychiater Christiaan Vinkers, dat we eigenlijk helemaal niet goed weten wat burn-out precies is. Het is geen harde medische diagnose. Het blijkt een onwerkbaar containerbegrip.

Ongewenst gedrag tegenover artsen en zorgverleners nam tijdens de coronaperiode aanmerkelijk af – mogelijk vanwege verminderd patiëntencontact. Daarna nam het aandeel weer toe. Dat blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2021, die jaarlijks wordt uitgevoerd door onderzoeksinstituut TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onder ruim 41 duizend werknemers.

Duurzame inzetbaarheid van medisch specialisten staat onder druk, vooral omdat arbeidsvoorwaarden en afspraken op dit punt niet worden nageleefd. Dit heeft diverse oorzaken. Toezicht houden via kwaliteitsvisitaties kan het verschil maken.

Een kwart van de a(n)iossen – inclusief arts-onderzoekers – zegt burn-outklachten te ervaren, terwijl dat in 2020 nog 14 procent was. Dit meldt De Jonge Specialist (DJS) op basis van een analyse van de gegevens van 1554 respondenten op de Nationale a(n)ios enquête Gezond en veilig werken 2022.

Aanstellerij. Dat vond aios Anne Strik van burn-outs – tot ze er zelf eentje kreeg. Nu wil ze anderen via haar Instagram-account @dokterinbalans behoeden voor hetzelfde lot.

Eén op de zeven artsen krijgt last van burn-outklachten en dreigt uit te vallen. En dat terwijl zij juist nu zo hard nodig zijn. Hoog tijd voor verandering, vinden ruim zevenhonderd (jonge) artsen die zijn aange­sloten bij Zin in Zorg. Samen ­pleiten ze voor meer tijd voor de patiënt, meer werkplezier en mentaal fitte dokters. Twee van hen, huisarts Noor Hamstra en aios longgeneeskunde Olaf Geerse, ­vertellen erover: ‘We willen op een positieve manier het verschil maken.’

De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) waarschuwt dat het aantal mensen met overspannenheid, spanningsklachten en burn-out in onder andere de zorg, de bouw en de horeca aan het stijgen is, als direct gevolg van de personeelstekorten.

Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft beslist dat de boete die de Nederlandse Zorgautoriteit aan HSK Groep heeft opgelegd onrechtmatig is. HSK Groep hoeft het bedrag van 4 ton niet te betalen.

In de jaren zestig ging het er in de opleiding tot medisch specialist heel anders aan toe dan nu. De 92-jarige Jan Willem Koten vertelt over zijn ervaringen van toen: keihard werken, maar over burn-out hoorde je niet.

Het is hoog tijd om het welzijn van artsen tot prioriteit te maken. Psychiater en coach Hans Rode geeft in zijn boek Het is maar werk wenken en tips voor raden van bestuur en dokters zelf. ‘Zéker in deze pandemische tijd moeten we zuinig zijn op onszelf en elkaar.’

Tijdens het KNMG-webinar op 10 november aanstaande reikt de jury voor het eerst de KNMG Studentenprijs uit. Drie finalisten strijden om de titel Geneeskunde­student van het Jaar. Wie zijn deze kanshebbers?

Huisarts Arjen Göbel ziet bij zichzelf en zijn collega’s het werkplezier teloorgaan, omdat verzekeraars, managers en overheid hen overladen met nutteloze projecten en vergaderingen. Hij hoopt op een tegenbeweging, want op deze manier wordt het vak uitgekleed en is de lol eraf.

Soms ben je als dokter je eigen perikel. Zeker als je zelf ziek wordt. En al helemaal als die ­ziekte zich bevindt op het grensvlak van lichaam en geest – aangenomen dat er überhaupt een tweedeling te maken is tussen lichaam en geest, maar dat is een andere discussie.

Alle door de coronacrisis uitgestelde medisch-specialistische zorg moet het liefst nog dit jaar worden ingehaald. Patiënten moeten passende zorg krijgen op de plek waar dat het snelst geleverd kan worden.

‘De arts van nu heeft het helemaal niet zwaar. Wíj werkten vroeger 140 uur per week, dat was pas hard werken. En jullie maken het jezelf zo moeilijk. De arts van nu wil na zijn werkdag ook nog eens naar het theater.’ Met andere woorden: de jonge arts klaagt veel, heeft niets om over te zeuren en werkt zichzelf via de theaterstoelen een burn-out in.

Individuele coaching versterkt de veerkracht van artsen, en andere persoonlijke hulpbronnen. Dat blijkt uit onderzoek van Anne de Pagter (Erasmus MC en LUMC) en collega’s dat deze week in The BMJ Open verscheen. Die hulpbronnen vormen een buffer tegen een hoge werkdruk.

Tijdens de coschappen kom je regelmatig voor lastige ­uitdagingen te staan, constateren vijfdejaars Gerjanne van Alphen en vierdejaars Renée Boereboom. Aan de hand van resultaten uit het onderzoeksrapport ‘Burn-out’ van De Geneeskundestudent beschrijven ze de dagelijkse praktijk en geven ze tips.

De hoge werkdruk bij zowel aiossen als aniossen is al geruime tijd een punt van zorg. Om schot in de zaak te krijgen, maakte belangenvereniging De Jonge Specialist (DJS) een soort ­‘roadshow’ en trok daarmee langs dertig ziekenhuizen.

De podcast van deze week is een special over ‘bevlogenheid’. Wat is bevlogenheid eigenlijk en hoe zorg je dat je het kan opwekken of behouden in je werk of je studie? De KoffieCo’s spreken met Bert Arets, een toegewijde kinderlongarts die als associate hoogleraar medisch onderwijs onderzoekt of bevlogenheid beschermend kan werken en zo burn-outs kan voorkomen.

Bijna één op de drie psychiaters voelt zich emotioneel uitgeput. Driekwart vindt dat zij een hoge dienstbelasting hebben met te veel administratieve taken. Daar staat tegenover dat veel psychiaters trots zijn op hun vak, en veel energie krijgen van patiëntenzorg. Dat blijkt uit een onderzoek waarin psychiaters is gevraagd naar hun mentaal welbevinden en hun visie op het vak.

Wat te denken van de casusbrainstorms met mijn huisgenoot, de wetenschappelijke artikelen die ik op de wc lees en de stiekeme zelfstudie in bed om tijdens de grote visite niet voor gek te staan. Of de nachtelijke reanimatiedromen… Daar zou ik slapend rijk van worden.