Meer over Media en cultuur

Onlangs overleed de grote Japanse schrijver en Nobelprijswinnaar Kenzaburo Oë (1935-2023). Minstens één van zijn romans, het beklemmende Het eigen lot, zou eigenlijk iedere zorgverlener moeten lezen.

Kno-arts en coach Froukje Verdam is zo langzamerhand de hoop voor dokters die zich staande willen houden in woelige en vooral hectische tijden. Eerder schreef ze Zelfzorg voor de jonge dokter, nu is er Zelfzorg voor de huisarts, dat ze schreef met medewerking van huisarts en MC-columnist Danka Stuijver.

Cabaretier Sara Kroos gaat in haar eigen theatervoor­stellingen ‘het persoonlijke’ nooit uit de weg. ‘Dat is zelfs de eerste reden geweest dat ik in het licht ben gaan staan, als krachtigste tegenreactie op alles wat vroeger in het donker moest blijven’, schrijft ze in de inleiding van Rood is ja.

Het is crisis in de ggz, en niet alleen daar: het gaat op meer plaatsen in de zorg volgens veel betrokkenen niet goed. Boosdoeners zijn onder meer de marktwerking en de bureaucratie.

De geschiedenis van Carmen en Stijn mag bekend heten, want daar was eerst het boek (bestseller met zeer negatieve recensies) en toen een film (betere recensies), en nu is er een theaterversie van het autobiografische Komt een vrouw bij de dokter van Kluun over de borstkanker van zijn vrouw.

Het levensverhaal van de Deense kunstenaar Ovartaci (1894–1985) is moeilijk alledaags te noemen. ‘Een autodidactisch kunstenaar en dichter, een wereldreiziger, een intellectueel, een dromer, een psychiatrisch patiënt, een ingenieur, een yogi, een natuurliefhebber’, lezen bezoekers bij binnenkomst van de tentoonstelling Becoming Ovartaci.

De Marokkaanse film The Blue Caftan van Maryam Touzani gaat op het eerste gezicht over een echtpaar met een geheim. Hij, Halim, voelt zich aangetrokken tot mannen en heeft seks met hen in het badhuis. Zijn vrouw, Mina, weet dat, de buitenwereld niet. Maar er is zoveel meer in dit schitterend gefotografeerde relaas.

Het handboek Ouderen­genees­kunde in de eerste lijn kent twee delen. In het eerste deel gaat het onder meer over de huisartsenpraktijk en het zorgmanagement, de wet- en regelgeving en de vroegsignalering en screening.

Stel: alles wat je altijd deed zonder nadenken, gaat niet meer vanzelf. Gewoon lopen lukt plots niet meer. Je handen trillen ineens en spieren trekken ongecontroleerd samen. In Nederland krijgen jaarlijks naar schatting tweeduizend patiënten met zulke klachten de diagnose functionele neurologische stoornis (FNS).

Leed Lucia Joyce, de dochter van de befaamde Ierse schrijver James Joyce (1882-1941), aan schizofrenie? Of waren haar wisselende gedragingen – van woede, brandstichting en nymfomanie tot katatonie en verstilling – het gevolg van hersensyfilis?

Het zit in mijn hart (Inside My Heart) is eigenlijk meerdere films in één. Het is een documentaire over KamaK, een theatergezelschap van mensen met een beperking. Tegelijk is het de barokke verfilming van het theaterstuk Furia, gespeeld door KamaK. Dit theaterstuk van Oscar Wagenmans behandelt de zeven hoofdzonden in lekker vrijpostige tekst, op rijm.

De podcast De Pijngrens verkent samen met experts en ervaringsdeskundigen het gebruik van zware pijnstillers, want zoals bekend, zijn opioïden belangrijke medicijnen, maar niet onomstreden. Het gebruik ervan in Nederland neemt toe.

‘Hoe moet je in de eenentwintigste eeuw staan tegenover dier­lijke producten, te beginnen met vlees? Tegenover het dier zelf? Tegenover alternatieven waar ook allerlei complicaties aan kleven?’

Kyra is een avontuurlijke vrouw en voor het geluk geboren. Samen met haar man krijgt ze een zoon en een dochter, Romy, die extra zorg nodig heeft. Dan blijkt het evenwicht broos.

Persoonsgerichte zorg betekent: de mens centraal en niet de ziekte. Dat geldt bij uitstek voor patiënten met de ziekte van Parkinson, met hun grote variatie in klachten, beperkingen en behoeften

Het idee voor De reis van Horace Pirouelle, geschreven door Philippe Soupault (1897-1990), een van de grondleggers van het surrealisme, kreeg de auteur toen hij in 1917 als proefkonijn voor een nieuwe remedie tegen tyfus in een ziekenhuis lag.

Drie van de zes voor de Annie M.G. Schmidtprijs genomineerde liedjes verdienen hier extra aandacht.

De gezichten van de Deense auteur Tove Ditlevsen beschrijft op zeer treffende wijze hoe de hoofdpersoon, duidelijk autobiografisch gevoed, langzaam in een psychose met hallucinaties en wanen glijdt.

In de indrukwekkende documentaire Dying to live ziet huisarts Mirjam Willemsen de dood elke dag in de ogen. Ze begeleidt terminaal zieken, maar zelf is ze ook een patiënt met ongeneeslijke kanker.

Na ruim twintig jaar komt acteur Jack Wouterse deze en komende maand opnieuw met de destijds overrompelende solovoorstelling Keefman, naar het boek van Jan Arends uit 1972. Hierin schrijft de hoofdpersoon vanuit een psychiatrische inrichting brieven aan zijn ‘vriend’ de psychiater ‘Dokter Bos’.

Schrijven begint met goed kijken en luisteren. Na haar 80ste begon Dolores Prato (1892-1983) aan de autobiografische roman Daar op het plein is niemand, over haar kinder- en jeugdjaren, beleefd in het fin de siècle van het midden-Italiaanse binnenland.

Misschien kent niet iedereen zijn naam, maar iedereen heeft weleens een fragment gezien van een van zijn beroemdste videokunstwerken waarin de maker onverstoorbaar voor een enorme ijsbreker over het ijs loopt: Nummer 8. Guido van der Werve is de maker en hij is een multitalent, want ook pianist, componist, schaker en atleet – hij rent ultramarathons.

Het duurt even voordat het woord anorexia valt, in het ervaringsboek Een uurwerk van gedachten. Maar het duikt uiteindelijk wel op: als student geneeskunde weet auteur en Arts in Spe-blogger Anouk Maassen namelijk dondersgoed hoe de genezings­percentages liggen van de eetstoornis waar ze mee worstelt.

Het zijn misschien wel de twee lastigste categorieën patiënten voor artsen: de patiënt die zelf dokter is, en de patiënt die een ongrijpbaar ziektebeeld heeft. Jolien Plantinga is beide in één. In Komt een dokter bij de dokter doet deze voorheen sceptisch tegenover chronische lyme staande huisarts verslag van hoe haar eigen, terug­kerende lyme-infectie haar gezondheid grondig en langdurig sloopt.

De achtste editie van InScience - International Science Film Festival Nijmegen vindt plaats van 16 tot en met 19 maart 2023.