Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog stak tuberculose de kop weer op, nadat de ziekte in de jaren twintig en dertig op zijn retour was geweest. Antibiotica waren er nog nauwelijks, een goed vaccin al helemaal niet.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vormde de medische stand een ‘cruciaal onderdeel’ van de samenleving voor de Duitse bezetter die de Nederlandse bevolking in zijn greep wilde krijgen. Dat stelde emeritus hoogleraar medische geschiedenis Mart van Lieburg vandaag in de uitzending van Spraakmakers op Radio 1.
Kamp Amersfoort telde tijdens de bezetting ten minste 45 duizend gevangenen. Onder hen circa 360 artsen die protesteerden tegen de nationaalsocialistische Artsenkamer. Twee gepensioneerde artsen brengen nu, als vrijwilliger bij het herinneringscentrum, deze slachtoffers onder de aandacht. ‘Het is een gruwelijke puzzel om aan informatie te komen.’
In de anderhalvemetersamenleving is samenscholen ongewenst. En dus is sporten lastig, maar wandelen, liefst in je eentje, dat kan altijd. Mét smartphone en stappenteller, of juist heel mindful zonder.
Intensivist Diederik Gommers, internist en bestuurder Ernst Kuipers en de virologen Marion Koopmans en Ab Osterhaus, de artsen met de hoofdrol in de coronacrisis, komen allemaal uit Rotterdam. Erasmus Magazine (EM) zocht uit hoe dat zo is gekomen.
‘Hooger onderwijs in de geneeskunde. Dringend wordt hiervoor om boeken gevraagd, vooral voor het Candidaatsexamen. De studenten hebben niets en indien men bedenkt, dat er ministens 80 liefhebbers zijn voor dit deel van de opleiding, dan kan men zelf nagaan hoeveel er noodig is.
Ruim de helft van het tweede nummer van Medisch Contact voor het bevrijde Nederlandsche gebied van 10 februari 1945 en ook nog een deel van het derde nummer wordt in beslag genomen door een bespreking van het plan voor sociale zekerheid van de Britse politicus William Beveridge uit 1942.
‘De Directeur-Generaal van de Volksgezondheid deelt mede, dat met ingang van 20 januari 1945 aan de hieronder vermelde categorieën van personen de daarbij vermelde extra rantsoenen (als maximum) kunnen worden toegewezen.’
De redactie van Medisch Contact selecteert het komende jaar opvallende passages uit de eerste nummers uit 1945, die laten zien wat artsen in het bevrijdingsjaar aan hun hoofd hadden.
‘Door dit alles wordt het de Nederlandsche artsen in toenemende mate moeilijk, tegenover de Duitschers de menschlievende houding te blijven aannemen, die bij hun beroep hoort.’
Het Medisch Contact was de verzetsgroep van artsen in de bezettingsjaren. Na de bevrijding representeerde het ook de opgeheven Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst. In de eerste uitgaven van het blad schrijven artsen onder meer over de waarden van het medisch verzet en hoe moeilijk het is om de zorg opnieuw op te zetten.
Een hoogleraar medische geschiedenis komt in zijn loopbaan nogal eens gepassioneerde artsen tegen. Om daar een selectie in aan te brengen valt niet mee. Aan de hand van de geschiedenis van de KNMG doet Mart van Lieburg een poging.
De discussie over nut en noodzaak van vaccineren tegen besmettelijke infectieziekten wordt tegenwoordig fel gevoerd. Het televisieprogramma Andere Tijden gaat terug in de tijd en laat zien hoe de discussie over wel of niet vaccineren zich in Nederland heeft ontwikkeld.
In 1971 schrok Nederland op van een polio-epidemie, terwijl de hoge vaccinatiegraad veiligheid leek te garanderen. De huidige situatie is niet anders. We kunnen opnieuw door een uitbraak verrast worden.
Collega R. zei laatst tegen mij: ‘Schrijf jij nou eens iets opgewekts over geneeskunde, want je zeurt vaak over het vak, wist je dat?’ Ik zei maar niks.
Het is door preventie dat we zo’n hoge levensverwachting hebben. Maar dat is niet hetzelfde als preventieve geneeskunde, allerminst. Artsen hebben zichzelf steeds een heldenrol toegekend in de gezondheidsrevolutie, die begon halverwege de negentiende eeuw. Feitelijk waren artsen zelden meer dan figuranten; vaak stonden ze aan de verkeerde kant: die van de behoudende elite.
Bij opgravingen bij de hoeve van Mont-Saint-Jean in het Belgische Waterloo zijn menselijke beenderen gevonden. Het gaat om de eerste opgravingen ooit bij het veldhospitaal van de Slag bij Waterloo in 1815.
Na het interview met huisartsen Gitte en Hans Snijders uit Landgraaf hebben zich nog twee artsen gemeld met een honderd jaar oude huisartsenpraktijk in de familie.
Tot op de dag van vandaag zijn medici het object van spotzucht in cartoons die variëren van zachtaardig tot zwartgallig. Een tour d’horizon.
Rond 1630 was er een vrouwelijke chirurgijn actief in het chirurgijnsgilde van Amsterdam. Dat blijkt uit notariële akten uit die tijd, waarover de Volkskrant bericht.
Het is bijna zeker dat militair arts Toon Bauduin (1820-1885) de fotograaf is van een van de oudste fotoalbums van Nederland. Gepensioneerd kunsthistoricus Flip Bool (71) vond het anonieme album in 2011 bij een foto-antiquariaat en kocht het voor 8000 euro.
Scheepschirurgijns waren in de zestiende en zeventiende eeuw de minder geschoolde beoefenaren van wat destijds de ‘chirurgijnskonsten’ werden genoemd: het verzorgen van wonden en zweren, het zetten van botbreuken, het verrichten van aderlatingen.
Sinds 2010 voert Albert Heringa, die zijn moeder hielp sterven, zijn juridische verdediging. Zijn vader, hoogleraar histologie en verzetsarts Carel Heringa, ook de eerste hoofdredacteur van Medisch Contact, organiseerde het artsenverzet tijdens de bezettingsjaren.
Ter ere van zijn vijftigjarige jubileum publiceerde het Museum van Anatomie en Pathologie van het Radboudumc het fotoboek Ontleed in verwondering. Sprekende foto’s worden afgewisseld met interviews met (oud-)medewerkers en teksten over het ontstaan van het museum.
Marcel Levi plaatst kanttekeningen bij de superspecialisatie die gaande is. Hij pleit voor aanpassingen in de organisatie van de gezondheidszorg. Veranderingen die de zorgverleners zelf in gang moeten zetten.
