Meer over ethiek

Alle vrouwen moeten toegang hebben tot gratis anticonceptie. Dat is de eis in een rechtszaak die maandag is begonnen.

Schelden, bedreigen en soms zelfs fysiek geweld: het komt in de zorg helaas steeds vaker voor. Inmiddels ervaart een groot deel van de zorg­verleners agressie op de werkvloer.

‘Waarom zou ik me laten vaccineren?’ vraagt mijn puberzoon zich af, ‘ik loop toch helemaal geen risico om ziek te worden?’

Sommige paren met een kinderwens worden gescreend op het risico op een kind met een aangeboren afwijking. Het valt te overwegen om preconceptionele dragerschapsscreening (PDS) aan te bieden aan alle paren die een beroep doen op geassisteerde voortplanting. Dan moeten wel eerst enkele ethische vragen worden beantwoord.

In De Achterkant van het Gelijk gaat oud-politicus Alexander Pechtold op zoek naar de ethische principes waar bestuurders, beleidsmakers en professionals zich door laten leiden. Aan de hand van fundamentele situaties bevraagt hij burgemeesters, medici, CEO’s, ambassadeurs, museumdirecteuren en het politiekorps.

Is het een probleem dat in Amsterdam vaker euthanasie wordt uitgevoerd dan in Maastricht? Die vraag werd actueel nadat recent onderzoek liet zien dat er binnen Nederland grote regionale verschillen bestaan in het aantal meldingen van euthanasie.

Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) bracht online en gratis de essaybundel Ethiek in tijden van Corona uit. De essays zijn geschreven door auteurs met verschillende professionele achtergronden.

Ik weet niet hoe het met u is, maar ik wil erg graag terug naar normaal. Terug naar de tijd dat we andere mensen niet als potentieel gevaar zien. Een tijd waarin we elkaar weer zorgeloos kunnen aanraken en gewoon naar een restaurant of sportwedstrijd kunnen gaan. Ik sta dan ook vooraan als er een veilig en effectief vaccin beschikbaar komt.

In kort bestek weergeven welk omvangrijk terrein het compleet vernieuwde Leerboek ethiek in de gezondheidszorg omvat is ondoenlijk. Uiteraard gaat het over de (filosofische) grondslagen van de medische ethiek, en over alle aspecten van de zorg (keuzes maken, medicalisering, professionaliteit, technologie, preventie en wat dies meer zij) waarop ethiek betrekking heeft.

Bij een patiënt die stopt met eten en drinken kan een delier ontstaan. Volgens bestaande richtlijnen mag een arts de patiënt in dat stadium (nog) niet sederen om het lijden te verlichten. Een aanvulling van die richtlijnen zou op zijn plaats zijn, vindt emeritus hoogleraar ethiek Govert den Hartogh.

Reparatievoorstellen voor de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte ggz (Wvggz) maken deze beter, maar lossen de vele uitvoeringsproblemen waar psychiaters en geneesheren-directeuren in de praktijk mee te maken, hebben nog onvoldoende op. Dat oordeelt de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) over wetsaanpassingen die het kabinet voorstelt.

De politiek moet artsenorganisaties KNMG en FMS de ruimte geven voor een dialoog met hun achterban en de maatschappij over het draaiboek rond ic-schaarste. Daar vragen de KNMG en de FMS om nadat minister voor Medische Zorg Martin van Rijn kritiek uitte op twee elementen in het draaiboek: het opnemen van een leeftijdscriterium en voorrang voor zorgmedewerkers.

Met het afbuigen van de sterftecijfers voor covid-19 komt de mogelijkheid in zicht dat Nederland ontsnapt aan het ‘zwartste scenario’, waarin artsen de loodzware opgave krijgen om te kiezen welke patiënt een ic-bed krijgt. In allerijl wordt nu een protocol opgesteld, voor het geval er toch géén ontkomen aan is.

Nu de rechter heeft geoordeeld dat de arts die overging tot euthanasie bij een diepdemente vrouw zorgvuldig handelde, lijkt sedatie toegestaan bij een patiënt die zich op het laatste moment verzet. De KNMG-richtlijn en de EuthanasieCode van de RTE zeggen echter iets anders.

Na het Spaanse parlement vorige week, stemt vandaag ook het Portugese parlement over de komst van een wet die euthanasie mogelijk maakt. Het lijkt erop dat het wetsvoorstel kan rekenen op een kleine meerderheid van de stemmen, zo bericht de NOS.

Uroloog Stefan Haensel en klinisch ethicus Erwin Kompanje schreven over orgaandonatie na euthanasie (MC 05/2020: 22). Ze suggereren dat de nieuwe donorwet artsen verplicht om orgaandonatie actief te bespreken met patiënten die euthanasie aanvragen. Hun onderbouwing is echter onjuist.

Bij langdurig en moeilijk behandelbare verslaafde patiënten ontstaat op een zeker moment de vraag ‘gedwongen zorg’ of ‘palliatieve zorg’? Wanneer is welke strategie gerechtvaardigd?

Op 1 juli treedt de nieuwe donorwet in werking. ‘Nee tenzij’ wordt ‘ja tenzij’. Als een arts weet dat een patiënt gaat overlijden, is hij verplicht de wilsverklaring ter sprake te brengen. Ook als het om euthanasie gaat.

Veel mensen gebruiken tegenwoordig gezondheidsapps of zogeheten draagbare gezondheidsmeters (wearables) om te controleren hoe ze er lichamelijk aan toe zijn. Dat heeft, naast voordelen, ook nadelen. Daarom adviseert het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) ze niet blind te vertrouwen.

Huisartsen Paul Giesen en Marianne Dees willen bijdragen aan de discussie over euthanasie, op een manier die lering en steun biedt voor alle betrokkenen. Eerstgenoemde beschrijft een waargebeurde casus, en samen formuleren ze aandachtspunten voor dit complexe proces.

Doorgaans wordt bij een euthanasie de familie betrokken. Maar het gebeurt ook dat een voorgenomen euthanasie de gemoederen juist verscheurt en de onderlinge relatie onder spanning zet. Voor dat mijnenveld bestaan geen regels en richtlijnen.

Door iemands genenpakket te ontrafelen kennen we de kans dat iemand een genetische aandoening zal krijgen. Over de vraag of je die kennis moet ontwikkelen, en zo ja, onder welke voorwaarden en welke ethische consequenties daaraan zitten, wordt in de VS en in Europa verschillend gedacht.

Minister Hugo de Jonge van VWS ziet geen reden om de huidige euthanasiewetgeving aan te passen en ethische en juridische toetsing voorafgaand aan euthanasie of hulp bij zelfdoding in te stellen.

Voormalig RTE-lid Berna van Baarsen toont met voorbeelden aan dat in het RTE-oordeel niet altijd alle praktische en ethische aspecten aan bod komen.

Artificiële intelligentie rukt op in de zorg. Maar wat zijn de ethische en juridische kanttekeningen? Hoogleraar Maartje Schermer en projectmanager van het Rathenau Instituut Maartje Niezen zetten die puntsgewijs uiteen.