Meer over duurzaamheid

‘Er moet iets worden gedaan aan de regelgeving waardoor overgebleven medicijnen die nog kunnen worden gebruikt niet langer worden vernietigd.’ Dat stelt voormalig huisarts Walter Schrader, die onder meer betrokken is bij Stichting Artsenhulp voor Oekraïne, een organisatie die zich bezighoudt met het inzamelen en verzenden van medicatie voor oorlogsslachtoffers in Oekraïne. Binnen twee dagen werd een petitie die hij opstelde al meer dan tweeduizend keer ondertekend.

‘Tijdens de covidpiek stonden alle zakken met afval van de intensive care op de gang. Je liep ertegenaan en je kon er eigenlijk niet meer omheen. Dat deed wel pijn. Dat heeft voor mij de noodzaak om groener en duurzamer te werken in de zorg nog groter gemaakt.'

‘Nergens vind je zoveel loyale en dociele mensen met hart voor hun werk als in de zorg.’ Aan het woord is hoogleraar transitie­kunde en duurzaamheid Jan Rotmans in zijn boek Omarm de chaos.

Hoe kun je van afval uit de ok een nieuw medisch product maken? De Delftse onderzoekers Bart van Straten en Tim Horeman hebben samen met het Maasstad Ziekenhuis een instrumentenopener ontwikkeld, die gemaakt is van polypropyleen inpakpapier.

Bedrijfsarts Jorien Bonnema pleit ervoor dat zorgprofessionals zich snel veel meer gaan bezighouden met planetary health en duurzaamheid in relatie tot gezondheidszorg en beroepsziekten. Hoe gaan we met de aarde om binnen ons vak?

Nog maar weinig universitaire opleidingen in de gezondheidszorg besteden ‘duidelijk aandacht’ aan duurzaamheid, hoewel de ‘intentie’ goed is, zo blijkt uit een inventarisatie door LUMC-onderzoekers.

Exit 2021: een volledig jaar met onze minst favoriete zoönose (covid-19), maar ook een jaar met toenemend aandacht voor klimaatverandering en verduurzaming. Zo luidden ruim tweehonderd medische tijdschriften gezamenlijk de noodklok, werd gezondheid meer dan ooit besproken op de klimaattop in Glasgow, sloten enkele umc’s zich openlijk aan bij de Klimaatmars en bundelden veel verduurzamingsinitiatieven van artsen hun krachten binnen de Groene Zorg Alliantie. Alleen goed nieuws dus? Nee helaas, het laatste IPCC-klimaatrapport wees uit dat er met grote snelheid vermindering van CO2-uitstoot nodig is om onder de beoogde 1,5 graad opwarming te blijven.

Er moet binnen de zorg, het onderwijs en in het overheidsbeleid veel meer aandacht komen voor de verduurzaming en de klimaatcrisis. De verduurzaming van de zorg moet worden versneld en planetary health-onderwijs moet topprioriteit krijgen binnen het (zorg)onderwijs.

De coronapandemie maakt het lastiger om medisch afval in de ziekenhuizen te verminderen, stelt het Maasstad Ziekenhuis. Het ziekenhuis reageert daarmee op een waarschuwing van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dinsdag voor de enorme hoeveelheid medisch afval die zich ophoopt tijdens de coronacrisis. De organisatie noemde injectienaalden, gebruikte tekstkits, lege vaccinflesjes en tienduizenden tonnen aan beschermende kleding.

Met de hoge energieprijzen, kan ook de energie­rekening van huisartsenpraktijken en andere zorgaanbieders dit jaar flink hoger uitvallen. De LHV geeft tips voor het verminderen van energieverbruik.

Anesthesioloog Roland van Wandelen (60) nam het initiatief om de uitstoot van narcosegassen tegen te gaan, die worden gebruikt in de operatiekamers in het Bravis Ziekenhuis.

Medisch antropoloog Eileen Moyer is sinds een jaar hoogleraar ecologische vraagstukken, planetaire gezondheid en klimaatverandering. ‘Veel mensen, ook artsen, denken: als je maar genoeg feiten aandraagt, dan veranderen mensen hun gedrag wel. Ik weet dat zo net nog niet.’

De zorg moet verduurzamen, maar thuis zijn er vast ook nog slagen te maken. Medisch Contact helpt een handje.

‘We moeten beter met de aarde omgaan’, zegt huisarts in opleiding Evelyn Brakema en laat het daar niet bij. Ze geeft lezingen, workshops en webinars aan artsen over de vraag ‘wat kan ík doen?’ En dat is heel veel.

In Medisch Centrum Leeuwarden wordt hard gewerkt om de berg ziekenhuisafval te verkleinen. Van wegwerp naar hergebruik, is het motto. Er hangt veel af van artsen als een ziekenhuis wat aan het afval wil doen.

Opwarming van de aarde, verlies aan biodiversiteit en milieuvervuiling hebben directe en indirecte gevolgen voor de volksgezondheid. Op onderzoek gebaseerde maatregelen moeten de ‘planetaire gezondheid’ bevorderen.

In Nederland gaan er jaarlijks 20 miljoen katheters – gemaakt van een niet te recyclen combi­natie van siliconen en pvc – doorheen. Als het aan uroloog Bertil Blok (59) ligt, komt daar snel verandering in.

Van klimaatontkenners tot milieuevangelisten, ook dokters denken verschillend over de toestand van de aarde. Maar in de manier waarop ze stelling nemen, lijken artsen dan vaak wel weer op elkaar.

Pensioenfonds Zorg en Welzijn moet stoppen met het beleggen van ons geld in olie- en gasbedrijven, de wapenhandel en bedrijven die ongezonde voeding produceren. Die oproep doet De Jonge Arts M+G, dat vijfhonderd artsen maatschappij + gezondheid in opleiding vertegenwoordigt, in een brief aan Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW).

Veel artsen wíllen wel verduurzamen, maar dat blijkt in de praktijk niet altijd even makkelijk. Ter inspiratie brengen wij vier artsen in beeld die kartrekker zijn geweest bij het verduurzamen van hun eigen praktijk of ziekenhuis.

Tienduizenden kilo’s papier, vele liters inkt en kilometers transport over de weg voor de bezorging. Ook Medisch Contact heeft een voetafdruk. Uiteraard pro­beren we die te verkleinen waar mogelijk. En dat lukt.

Wat je vaak hoort: klimaatverandering is een ‘hyperobject’. We krijgen er als mensen geen vat op omdat het zich in ruimte en tijd aan onze directe waarneming onttrekt.

Kijken naar programma’s over het klimaat gaven me steeds een unheimisch gevoel doordat de negatieve gevolgen voor het klimaat onafwendbaar leken. Maar na het lezen van een boek veranderde dit gevoel.

Aan het eind van een slaperig boerendorpje staat ons vervallen bakstenen huis. Ik weet niet of het onbewoonbaar verklaard is of onverklaarbaar bewoond. Desondanks vergroenen ook wij.

Klimaatverandering is een zeer traag verlopend proces. We hebben dus voldoende tijd om technische aanpassingen te bedenken om de CO2-uitstoot te beperken.