Meer over coschappen

Coassistenten maken nog steeds veel meer uren dan de richtlijn voorschrijft. Hoe zit dat, en wat kun je eraan doen?

Irene Fritschy (25, Vrije Universiteit ­Amsterdam) schreef in haar wachttijd een kookboek voor de stichting Oma’s Soep, die zich inzet om eenzaamheid ­onder ouderen tegen te gaan. In ­december start ze met haar coschappen.

Elke dokter moet een beetje sociaal ­geneeskundige zijn, is het uitgangspunt van het Erasmus MC. Om studenten bewust te maken van sociale ongelijkheid bestaat sinds twee jaar het coschap ‘in de wijk’.

Ineens mochten geneeskundestudenten geen coschappen meer lopen. Wat te doen? In het online­boek Vrijdag 13 maart, de dag dat de co met covid-19 te maken kreeg hebben ze hun ervaringen opgetekend.

Geneeskundestudenten in Rotterdam bieden soms vergoedingen voor een gunstiger startmoment van hun coschappen. Slimme zet of oneerlijk?

Nick Steenbergen besluit zijn coschappen op Curaçao te doen. Het zonovergoten leven daar verloopt fragmentarisch, hoppend van specialisme naar specialisme (‘ieder deed zijn ding’), en van liefjes naar liefdes, in meervoud.

Met de radioloog urenlang mammografieën ­doorspitten, aanhaken bij een zeldzame operatie of met de patiënt mee naar de pruikenmaker. Bij een nieuw soort coschap kunnen masterstudenten geneeskunde brede oncologische ervaring opdoen. ‘Van screening tot palliatie.’

Zorg dat de medicijnenstudie meer onderwijs in ouderengeneeskunde gaat omvatten. Die oproep doen artsenorganisatie Verenso en opleidingssamenwerkingsverband SOON aan het adres van opleidingsdirecteuren en de umc-federatie NFU. Uit een inventarisatie die zij hebben gemaakt komt namelijk naar voren dat er op een kwart van de medische opleidingen niet in ouderengeneeskunde wordt gedoceerd, en dat er voor de meeste coassistenten geen coschappen ouderengeneeskunde zijn.

Coschappen kun je ook buiten de gebaande paden lopen, op plekken waar je tijdens je reguliere coschappen niet komt. Bijvoorbeeld bij een sportbond, in het buitenland, of bij een ministerie. Wat brengt co’s tot zo’n aparte keus? We spraken erover met twee co’s én een jonge dokter.

Duveke de Gaay Fortman is coassistent in het Royal Adelaide Hospital, Australië, en maakte de strenge lockdown aldaar mee. Een intimiderende confrontatie met het gedrag van mensen in crisistijd. Paniek om niks? Of waren angst en dwang toch nuttig?

De geneeskundeopleiding van de Vrije Universiteit Amsterdam deed in coronatijd een pilot met drie coschappen via blended learning. Dat beviel zo goed dat ze er als aanvulling op het reguliere programma mee doorgaan, ook nu de coschappen weer opgestart zijn.

Tijdens de coschappen kom je regelmatig voor lastige ­uitdagingen te staan, constateren vijfdejaars Gerjanne van Alphen en vierdejaars Renée Boereboom. Aan de hand van resultaten uit het onderzoeksrapport ‘Burn-out’ van De Geneeskundestudent beschrijven ze de dagelijkse praktijk en geven ze tips.

Vrijwel alle geneeskundestudenten hebben studie­problemen ondervonden tijdens de coronacrisis, zo blijkt uit een enquête van De Geneeskundestudent. Toch zijn er onderling grote verschillen.

Alweer enige tijd geleden liep ik een coschap bij de orthopedie. Het specialisme was niks voor mij (alhoewel ik niet kan ontkennen dat het bloederige zaag- en timmerwerk op de ok fascinerend was), maar ik heb er wel een belangrijke les geleerd die me zeker als beginnende en onzekere co enorm heeft geholpen.

Iedere geneeskundestudent kent ze wel: van die indringende momenten tijdens je coschappen. Verdrietig, aangrijpend of inspirerend, maar altijd waardevol. Dit zijn twee voorbeelden uit onze coschappen. Momenten die je moet koesteren omdat ze zo bijzonder zijn.

Sinds 1 januari 2020 hebben coassistenten ook in perifere ziekenhuizen recht op een onkostenvergoeding van 100 euro per maand. Toch is nog niet bij alle co’s geld op hun rekening gestort. Bij De Geneeskundestudent en de LAD stromen de vragen binnen.

Voordat een geneeskundestudent kan beginnen met zijn coschappen, moest hij de laatste jaren zo’n zes maanden wachten. Onder meer door de coronacrisis zijn deze wachttijden nu nog verder opgelopen. Dat is zorgelijk, vindt De Geneeskundestudent. ‘Je gaat dit niet zomaar inlopen.’

Het is bekend: de coassistent die achter de supervisor aanloopt als die naar het toilet gaat. Tijdens de coschappen ben je veel aan het meelopen. Door de coronacrisis werd deze marginale rol ineens heel duidelijk. Toen alle coassistenten naar huis werden gestuurd, bleek dat we daadwerkelijk niks toevoegen aan de zorg en we zorgverleners misschien wel net zo tot last zijn als we ons soms voelen.

Na een jaar van procedures tegen zijn eigen opleiding is vijfdejaarsgeneeskundestudent Jasper Klasen in het gelijk gesteld; hij hád inzage in zijn heelkundetoets moeten krijgen.

Het Erasmus MC is sinds 25 mei weer gestart met coschappen voor alle studenten. Ook het onderwijs wordt hervat. De meeste faculteiten zijn of nog niet gestart met de coschappen of starten gefaseerd per leerjaar.

Helaas loop ik niet meer mee op de poli, maar sta ik – net zoals coassistenten in het hele land – de ingang van het ziekenhuis te bewaken. ‘Heeft u klachten van verkoudheid, hoesten, niezen, keelpijn? Nee? Mooi! Nog wel even de temperatuur opnemen hoor.’

Nog maar twee weken geleden. Samen met de gynaecoloog sta ik aan het bed van een vrouw in partu. Ze ziet er ziek uit, blijkt ook vaginaal bloedverlies te hebben. De matron nurse en verloskundige staan er een beetje verloren bij. Bij de vraag naar haar controles beginnen ze te blozen; ze waren totaal niet op de hoogte van de situatie van deze vrouw.

Het Amsterdam UMC locatie VUmc biedt sinds eind 2019 als eerste ziekenhuis in Nederland het keuzecoschap ziekenhuisgeneeskunde aan. Het opzetten van dit keuzecoschap volgde na vragen aan ziekenhuisartsen (i.o.) over het vak en de mogelijkheid om je er als coassistent verder in te verdiepen.

Tijdens de papieren visite worden we abrupt onderbroken door geschreeuw vanaf de gang. Daar treffen we, de zaalarts en ik, onze nieuwe patiënt, terwijl de verpleegkundige wanhopig pogingen doet hem te kalmeren. Ze had hem op heterdaad betrapt terwijl hij bonbons aan het stelen was in de kamer van zijn buurvrouw.

Hij heeft zijn ogen nog steeds dicht. Ik begin nu zelf ook te twijfelen over wat we moeten doen. ‘Misschien is het beter als we nog even wachten met het binnenroepen van de eerste patiënt’, zeg ik voorzichtig.