Duveke de Gaay Fortman is coassistent in het Royal Adelaide Hospital, Australië, en maakte de strenge lockdown aldaar mee. Een intimiderende confrontatie met het gedrag van mensen in crisistijd. Paniek om niks? Of waren angst en dwang toch nuttig?
De geneeskundeopleiding van de Vrije Universiteit Amsterdam deed in coronatijd een pilot met drie coschappen via blended learning. Dat beviel zo goed dat ze er als aanvulling op het reguliere programma mee doorgaan, ook nu de coschappen weer opgestart zijn.
Vrijwel alle geneeskundestudenten hebben studieproblemen ondervonden tijdens de coronacrisis, zo blijkt uit een enquête van De Geneeskundestudent. Toch zijn er onderling grote verschillen.
Alweer enige tijd geleden liep ik een coschap bij de orthopedie. Het specialisme was niks voor mij (alhoewel ik niet kan ontkennen dat het bloederige zaag- en timmerwerk op de ok fascinerend was), maar ik heb er wel een belangrijke les geleerd die me zeker als beginnende en onzekere co enorm heeft geholpen.
Iedere geneeskundestudent kent ze wel: van die indringende momenten tijdens je coschappen. Verdrietig, aangrijpend of inspirerend, maar altijd waardevol. Dit zijn twee voorbeelden uit onze coschappen. Momenten die je moet koesteren omdat ze zo bijzonder zijn.
Sinds 1 januari 2020 hebben coassistenten ook in perifere ziekenhuizen recht op een onkostenvergoeding van 100 euro per maand. Toch is nog niet bij alle co’s geld op hun rekening gestort. Bij De Geneeskundestudent en de LAD stromen de vragen binnen.
Voordat een geneeskundestudent kan beginnen met zijn coschappen, moest hij de laatste jaren zo’n zes maanden wachten. Onder meer door de coronacrisis zijn deze wachttijden nu nog verder opgelopen. Dat is zorgelijk, vindt De Geneeskundestudent. ‘Je gaat dit niet zomaar inlopen.’
Het is bekend: de coassistent die achter de supervisor aanloopt als die naar het toilet gaat. Tijdens de coschappen ben je veel aan het meelopen. Door de coronacrisis werd deze marginale rol ineens heel duidelijk. Toen alle coassistenten naar huis werden gestuurd, bleek dat we daadwerkelijk niks toevoegen aan de zorg en we zorgverleners misschien wel net zo tot last zijn als we ons soms voelen.
Na een jaar van procedures tegen zijn eigen opleiding is vijfdejaarsgeneeskundestudent Jasper Klasen in het gelijk gesteld; hij hád inzage in zijn heelkundetoets moeten krijgen.
Het Erasmus MC is sinds 25 mei weer gestart met coschappen voor alle studenten. Ook het onderwijs wordt hervat. De meeste faculteiten zijn of nog niet gestart met de coschappen of starten gefaseerd per leerjaar.
Helaas loop ik niet meer mee op de poli, maar sta ik – net zoals coassistenten in het hele land – de ingang van het ziekenhuis te bewaken. ‘Heeft u klachten van verkoudheid, hoesten, niezen, keelpijn? Nee? Mooi! Nog wel even de temperatuur opnemen hoor.’
Nog maar twee weken geleden. Samen met de gynaecoloog sta ik aan het bed van een vrouw in partu. Ze ziet er ziek uit, blijkt ook vaginaal bloedverlies te hebben. De matron nurse en verloskundige staan er een beetje verloren bij. Bij de vraag naar haar controles beginnen ze te blozen; ze waren totaal niet op de hoogte van de situatie van deze vrouw.
Het Amsterdam UMC locatie VUmc biedt sinds eind 2019 als eerste ziekenhuis in Nederland het keuzecoschap ziekenhuisgeneeskunde aan. Het opzetten van dit keuzecoschap volgde na vragen aan ziekenhuisartsen (i.o.) over het vak en de mogelijkheid om je er als coassistent verder in te verdiepen.
Tijdens de papieren visite worden we abrupt onderbroken door geschreeuw vanaf de gang. Daar treffen we, de zaalarts en ik, onze nieuwe patiënt, terwijl de verpleegkundige wanhopig pogingen doet hem te kalmeren. Ze had hem op heterdaad betrapt terwijl hij bonbons aan het stelen was in de kamer van zijn buurvrouw.
Hij heeft zijn ogen nog steeds dicht. Ik begin nu zelf ook te twijfelen over wat we moeten doen. ‘Misschien is het beter als we nog even wachten met het binnenroepen van de eerste patiënt’, zeg ik voorzichtig.
Samen met de huisarts ga ik op visite bij een meneer die ouder is dan viermaal mijn eigen leeftijd. Hij woont nog zelfstandig en heeft minimale hulp van de thuiszorg. Bewonderenswaardig vind ik dat.
De jas sluit goed aan en zorgt ervoor dat ik me zelfverzekerd voel. Ik geef mijn maat door en een week later haal ik met een glimlach de jas uit de kledingautomaat. Als brave co begin ik gretig al mijn spullen in de zakken te stoppen. Daarna hoeft de jas alleen nog maar dicht met de drukknoopjes.
Met een routinematig ‘Heb je nog vragen?’ probeer ik het consult af te ronden, om daarna de hechtspullen te gaan verzamelen. ‘Nee, nee, alles goed’, zegt hij. Ik draai me om en verlaat het door gordijnen gecreëerde kamertje. ‘Eh, dokter...’
In een coschap van zes weken blijven de contacten met collega’s en patiënten oppervlakkig. Terwijl juist via die contacten veel te leren valt voor de huidige artsen in spe. Net afgestudeerd geneeskundestudent Claudia Tielemans pleit voor een eigentijdser systeem met een beperkt aantal lange stages.
Ik loop naar de afdeling, en daar komt de gynaecoloog aan. ‘Waar is de arts-assistent?’ vraagt hij aan me. ‘Ze moest naar ok, maar ze vertelde me dat ik met u kon overleggen over of ik de visite mocht doen’, zeg ik, terwijl ik hem hoopvol aankijk. ‘Ja, dat is dus helemaal niet de bedoeling.'
Het is voor veel coassistenten een belangrijk moment: het eindbeoordelingsgesprek van een coschap. Elke faculteit heeft hierbij zijn eigen idee over hoe de coschappen beoordeeld moeten worden. Bij velen gebeurt dit met een cijfer. Dit cijfer mag wat mij en andere co’s betreft per direct afgeschaft worden.
De vereniging van specialisten ouderengeneeskunde Verenso is blij dat uit de Prinsjesdag-stukken blijkt dat het kabinet extra aandacht heeft voor het opleiden van voldoende specialisten ouderengeneeskunde.
Ken je dat gevoel nog als kind, dat je iemand moest bellen en dat je je moeder bijna smeekte of zij dat niet voor jou wilde doen? De kapper, de huisarts, de tandarts… het ging om de simpelste dingen, maar één ding was zeker: bellen was eng! Dat gevoel bleef mij gedurende mijn coschappen een beetje achtervolgen.
Ja daar ga ik dus niet aan meewerken hè, met mijn hoofd is niets mis.’ De arts-assistent probeert te inventariseren waarom zij dit niet wil, om zo eventueel een ingang voor een gesprek te krijgen. Dit doet zij heel subtiel en voor wij er erg in hebben tikken de minuten voorbij.
Ooit las ik ergens dat vele hulpverleners lang na hun afstuderen nog een gevoel houden ‘een keer door de mand te vallen’. Alsof iemand ze betrapt en ze er eigenlijk niets van bakken. Dat dus. Ontzettend vermoeiend natuurlijk, zo’n piekerbrein. Want hier gaat bakken energie in zitten die ook besteed kan worden aan simpelweg genieten van je laatste weken als zorgeloze (onbetaalde!) coassistent. En toch is dat mij niet gelukt, ik was er maar druk mee.
