Meer over Media en cultuur

Psychoanalyticus Frans Schalkwijk verzorgde in de reeks ‘Elementaire Deeltjes’ een toegankelijk boekje over narcisme. Schalkwijk benadrukt dat narcisme ‘een akelige psychische stoornis’ is waar mensen ernstig onder lijden – de persoon in kwestie en vaak ook anderen.

In Niet-normaal gaat Jos van der Lans in gesprek met zestien mensen die meer dan gemiddeld betrokken zijn bij de zorg voor mensen met beperkingen. Aldus schreef hij een recente geschiedenis van die zorg, met alle problemen en dilemma’s die daar bijhoren.

Een bezoekje aan de supermarkt kan al te veel zijn voor één dag. De jonge vrouw Anna Berg gaat door het leven met overgevoelige zintuigen en constante stress – asperger, al wordt dat nergens benoemd. Anna leeft een klein leven in Hoofddorp met zorgzame vriend Sam. Verrassingen vermijden en structuur nastreven vormen haar devies. Plots stort iemand 30.000 euro op haar rekening. Wie? Ze moet wel op onderzoek uit, en dat valt niet mee.

Hoewel wordt gezegd dat kinderen tijdens absences ‘buiten bewustzijn treden’, slaan zij volgens documentairemaakster Maartje Nevejan wel degelijk beelden op. Nevejan laat in Ik ben er even niet op een bijzondere manier – vanuit haar eigen perspectief – zien wat zij heeft meegemaakt als kind.

In Genadezesjes rekent oud-universitair docent en historicus Eelco Runia vrij genadeloos, goed beargumenteerd en in een sprankelende stijl af met de huidige universitaire cultuur. Hij analyseert de ontsporing van wat ooit een bolwerk van professionaliteit en wetenschap was.

‘Verhalen, films, boeken over ziek-zijn draaien altijd om progressieve ziektes: het personage wordt ziek, hij schrikt, hij lijdt, en dan wordt hij beter, of niet. En wordt hij niet meer beter, dan sterft hij (…). Hollywood heeft er miljoenen aan verdiend – maar weet je waar precies nul films over zijn gemaakt, nul romans over zijn geschreven?’

In de documentaire Ik zou ook Miranda kunnen zijn portretteert maakster Nynka Delcour Miranda van den Broek, die na een lange periode met psychotische klachten en stemmingswisselingen haar leven weer heeft opgepakt.

Het is eind jaren dertig, een hoogleraar archeologie wordt door vrienden geadviseerd Duitsland te verlaten: ‘Ze zullen het onvoorstelbare doen.’

In de literatuur is de psychiatrie nooit ver weg. In Broer van de Turks-Koerdische schrijver Mahir Guven (1986) volgen we het leven van twee Syrische jonge mannen in Parijs. De oudste, taxichauffeur, gaat als soldaat naar Tsjaad, waar hij na een paar kardinale fouten terug moet naar Parijs.

Vet belangrijk is voor iedereen die zelf of in de omgeving te maken heeft met obesitas, en wie heeft dat niet? Te veel vet in je lijf is ongezond, vetweefsel blijkt, als orgaan, een belangrijke schakel in een ingewikkeld hormonaal systeem met hersenen en darmen, met veel vicieuze cirkels.

Op 28 mei 1918 werd melding gemaakt van een griepachtige aandoening met hoge koorts in het Spaanse Valencia. De ‘Spaanse griep’, die een paar maanden tevoren vermoedelijk ook al in de Amerikaanse staat Kansas was gesignaleerd, zou wereldwijd tussen de 50 en 100 miljoen mensen het leven kosten.

Het surrealistische tafereel dat de tragikomedie MUG (zoiets als ‘Smoel’ in het Nederlands) opent, zet de toon voor de rest van deze film: een horde mensen in ondergoed bestormt een elektronicawinkel om er vervolgens, na wat onderlinge schermutselingen, met een hoop flat-screens vandoor te gaan. We zijn in Polen.

De cardiologie is bij uitstek een vakgebied waarin verschillen tussen mannen en vrouwen ertoe doen. Dat  vraagt om een andere aanpak in diagnose en behandeling. Desondanks wordt de vrouwelijke hartpatiënt door de gemiddelde arts langs de mannelijke meetlat gelegd.

Voor het vrij te downloaden boek Onder dementieprofessoren interviewde hoogleraar/ zorgbestuurder Robbert Huijsman 44 wetenschappers over hun onderzoek op het gebied van dementie.

Twee jaar na haar bestseller De huid is er een nieuw boek van de Duitse dermatoloog Yael Adler: Ongemak. Daarmee betreedt ze de in schemer gehulde arena van de menselijke schaamte.

Met het Medisch dagboek kan uw patiënt orde scheppen in de overvloed aan informatie die hem soms overspoelt, aangevuld met persoonlijke gedachten en wensen.

In de vierdelige tv-reeks YES ik ben! gaat filosofe Stine Jensen de invloed van het populaire ‘positieve denken’ na. In deel 3 bijvoorbeeld probeert ze het placebo-effect, maar ook diens tegenhanger, het nocebo-effect, te doorgronden.

Op 23 mei is schrijver Maarten Biesheuvel 80 jaar geworden. Ter gelegenheid daarvan lanceert de VPRO de twintigdelige podcastserie Het beste van Biesheuvel, met twee keer per week door de auteur zelf vertelde verhalen uit het radioarchief. Biesheuvel-kenner Erik de Bruin voorziet de verhalen – in gesprek met samensteller/presentator Remy van den Brand – van toelichting.

Nico Dijkshoorn schreef in 2012 een vernietigend boek over zijn vader, haalt hij in de proloog van zijn laatste boek Ooit gelukkig aan. Hoe hij pas bij de presentatie van dat boek doorkreeg dat hij niet alleen over zijn eigen vader opschreef dat het een narcist en een sadist was, maar ook over de vader van zijn broers, en de man van zijn moeder.

‘Waarom schrijf ik twintig jaar na Legende van een zelfmoord weer over mijn vader?’ vraagt David Vann in het voorwoord van zijn nieuwste roman Heilbot op de maan.

In het eigen levensverhaal brengt de mens inzicht, richting en betekenis aan, in een geheel eigen mengsel aan feiten en interpretaties die in de loop der jaren bovendien wijzigen. Het levensverhaal is een wezenlijk onderdeel van ieders context. De heiligverklaring van context kreeg gestalte in het advies Zonder context geen bewijs van de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving uit 2017.

Fonds Slachtofferhulp heeft recentelijk Nee is oké uitgebracht, een voorleesboek voor kinderen van 4 tot 8 jaar over seksueel misbruik, dat bedoeld is om eigen en andermans lichamelijke grenzen bespreekbaar te maken.

De twee grootste Nederlandse essayisten van na de Tweede Wereldoorlog, Karel van het Reve (1921-1999) en Rudy Kousbroek (1929-2010), zijn alweer enige tijd niet meer onder ons. Maar terwijl het Verzameld Werk van Van het Reve in zeven kloeke delen beschikbaar is, moeten de lezers van Kousbroek het zonder doen. Dat irriteert omdat er nog zoveel ‘losse’ teksten van hem zijn die nimmer zijn gebundeld (krantenstukken, lezingen, tijdschriftartikelen, voorwoorden etc.).

In 1885 kwam Sigmund Freud naar Parijs om te gaan werken bij Jean-Martin Charcot, de vooraanstaande arts die kort daarvoor zijn academische interessegebied had verplaatst van de neurologie naar het onderzoek van de diepere oorzaken van neurosen.