Meer over Media en cultuur

Nadia de Vries was 11 jaar toen bij haar systemische mastocytose werd geconstateerd. Ze zou er, zo werd haar verteld, niet oud mee worden.

Willem Einthoven (1860-1927) kreeg in 1924 als eerste Nederlander de Nobelprijs voor geneeskunde. Hij kreeg de prijs voor de ontwikkeling van de snaargalvanometer en zijn onderzoek naar wat deze meter registreert: het elektrocardiogram.

Op dit moment is niemand in Nederland na overlijden orgaandonor tenzij hij/zij hiervoor uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven.

Tweehonderd jaar geleden. Albert is assistent pedel van de universiteit van Franeker en, niet onbelangrijk, schaakmeester. Hij lijdt aan een ‘lustziekte’.

Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen is belangrijk. Maar dat sluit verschillen bij gezondheid en ziekte niet uit. Genderspecifieke gezondheid krijgt op vele fronten (in de cardiologie bijvoorbeeld) terecht aandacht.

In de spannende psychologische thriller Celle que vous croyez (‘Die je denkt dat ik ben’) maakt de 48-jarige universitair docent Franse taal- en letterkunde Claire, een ijzersterke rol van Juliette Binoche, een nepprofiel aan op Facebook waarin ze, na een scheiding en een mislukte verhouding met de 24-jarige Ludo, zich voordoet als de veel jongere vrouw Klara.

In het tweeluik Uit elkaar staan echtparen na een lang huwelijk op een keerpunt nu bij één van beiden dementie is vastgesteld. De andere partner wordt haast onvermijdelijk mantelzorger. Documentairemakers Frans en Silvia Bromet laten de

Anorexia is nog altijd de dodelijkste psychiatrische aandoening. In een speciale aflevering van Zembla komen de vaders van Ira en Nora aan het woord. Beide meisjes overleden aan de ziekte.

Van verleidster tot verzorgster tot potentieel vernietigster. Borsten, schrijft Corien van Zweden in haar gelijknamige boek, maken ‘grote rolwisselingen’ mee in het leven. Van Zweden – ‘geen nieuwkomer in kankerland’ – vertelt hun veelzijdige levensloop met de geschiedenis van haar eigen linkerborst als ‘de rode draad’.

Het Outsider Art Museum in Amsterdam presenteert WOEST, een overzichtstentoonstelling met ruim zestig werken van Willem van Genk (1927-2005), die fantasie en realistische accuraatheid combineerde in een fascinerende, gelaagde beeldtaal.

De Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) en het Erfocentrum hebben de website artsengenetica.nl gelanceerd. Dit kennisportaal biedt informatie om de zorgprofessional te ondersteunen bij vragen over genetica die opkomen tijdens het spreekuur.

Er is de laatste tijd veel aandacht voor de houding van Duitse artsen tijdens het naziregime. Er waren al een tentoonstelling, een roman en een film (zie de site van Medisch Contact voor meer info), nu is er een tv-serie, te zien via Netflix. Charité at War is gesitueerd in het beroemde Charité-ziekenhuis te Berlijn.

In 1862 raakte de broer van Whitman ernstig gewond tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Zijn potloodaantekeningen uit deze periode in ‘onzalige, bloedbesmeurde opschrijfboekjes’ omvatten ‘slechts’ 84 pagina’s van zijn nu in het Nederlands verschenen (levens)herinneringen.

In de zesdelige serie De toekomst is fantastisch lopen drama en documentaire door elkaar. Centraal staan de ethische dilemma’s die het gevolg zullen zijn van technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen.

Het valt niet mee de kern van de poëzie van dichter-psychiater Frank Koenegracht (1945) in een paar regels te kenschetsen. In een nawoord bij een eerdere bundel slaagde zelfs bewonderaar Rudy Kousbroek (1929-2010) er niet in, maar associeerde hij er, driftig citerend uit het oeuvre van verwante dichters, flink op los om tot een typering van Koenegrachts werk te komen.

Scenariste Tamara Bos en regisseur Mischa Kamp hebben hun sporen verdiend als makers van geslaagde kinder- en jeugdfilms en Kapsalon Romy hoort daar zeker bij.

In de Netflix-documentairereeks Diagnosis gaat de arts Lisa Sanders met hulp van het publiek op zoek naar diagnoses van zeldzame, mysterieuze aandoeningen. De zevendelige serie is gebaseerd op de gelijknamige rubriek in The New York Times Magazine, waarin Sanders al vijftien jaar over mysterieuze aandoeningen en de zoektocht naar de juiste diagnose schrijft.

Het leven is ‘steeds behendiger leren struikelen’, zei Kees van Kooten ooit. Of je dat nu wilt of niet, in de steeplechase die het leven is, fungeren je vader en moeder altijd als voorbeeld – van hoe je die hindernissen wilt nemen én hoe je ze niet wilt nemen.

De psychoanalyse neemt in de geestelijke gezondheidszorg een marginale positie in, maar Sigmund Schlomo Freud (1856-1939) inspireert kunstenaars nog altijd. Zo ook Ivo van Hove. Voor het Internationaal Theater Amsterdam bewerkte deze gelauwerde regisseur een in de vergetelheid geraakt filmscript van Jean-Paul Sartre tot de toneelvoorstelling Freud.

Voor haar film Instinct liet debuterend regisseur Halina Reijn zich inspireren door een reportage waarin hulpverleners verliefd worden op zware criminelen in tbs-klinieken. Carice van Houten speelt Nicoline, psycholoog in zo’n kliniek, waar zij Idris (Marwan Kenzari) onder haar hoede krijgt – een crimineel veroordeeld wegens ernstige seksuele misdrijven.

Achttien jaar na zijn boek Rookgordijn komt onderzoeksjournalist Joop Bouma opnieuw met een boek waarin hij het overheidsbeleid ten aanzien van tabak helder uiteenzet. Bouma haalt in De sjoemelsigaret alle feiten boven tafel over de afgelopen vijftig jaar en doorloopt op toegankelijke wijze de geschiedenis.

Bovenaan de namenlijst met crowdfunders die de uitgave van de imposante overzichtscatalogus Works van kunstenares Carolein Smit (1960) mede mogelijk hebben gemaakt, prijkt de ‘Vakgroep Radiologie Sint Maartenskliniek, Nijmegen’. Is er een link tussen haar werk en de geneeskunde? Ja, maar steeds associatief, verweven met andere beeldelementen die haar werk zo bijzonder maken.

Nu al een van de meest besproken films van dit jaar is Joker van Todd Phillips. Briljant speelt Joaquin Phoenix de rol van een man die overdag te boeken is als clown en ’s avonds als stand-upcomedian optreedt, maar in alles mislukt.

Armoede en criminaliteit nemen wereldwijd af, de levensverwachting en het opleidingsniveau stijgen. Maar we vragen veel van ons eigen vermogen. ‘We hebben een samenleving gecreëerd waaraan wij als mens eigenlijk niet meer kunnen voldoen’, zegt psychiater-filosoof Damiaan Denys.

Grafisch ontwerper Peter Arends maakte schetsen voor logo en huisstijl van een Amerikaanse tandartspraktijk genaamd ‘Mr Dente’, toen hij ‘uit pure baldadigheid’ een cartoon tekende van ‘een vals klein mannetje met bebloed schort, in zijn ene hand een accuboormachine en in de andere een combinatietang’.