Botswana stralend licht van Afrika

Botswana is een groot land in zuidelijk Afrika, ingesloten tussen Namibië, Zuid-Afrika, Zambia en Zimbabwe. Het land wordt ook wel ‘Africa’s shining light’ genoemd omdat het een van de laatste plekken op aarde is waar je wildernis in zo’n pure vorm tegenkomt. De grote verscheidenheid aan wild, in combinatie met de vriendelijke bevolking en stabiele samenleving, maakt het land een prima vakantiebestemming. Zo ondervond ook Marloes Oomen, anios in het LUMC Leiden.

Botswana richt zich op toerisme van hoge kwaliteit, maar in lage volumes. Hoewel de parken voor iedereen toegankelijk zijn, leeft een groot deel van het wild in privéconcessies. Zo’n gebied wordt verhuurd aan organisaties die safari’s mogen uitvoeren tegen strikte voorwaarden, zodat er niet te veel toeristen komen en er weinig schade aan de natuur wordt aangericht.

Rondreis

Anios Marloes Oomen maakte in 2014 een rondreis van twee weken door Botswana, als onderdeel van een langer verblijf in Afrika van ruim tweeënhalve maand. ‘Met twee vriendinnen deed ik een keuze-coschap op de afdeling Spoedeisende Hulp van een Zuid-Afrikaans ziekenhuis. Na afloop daarvan maakten we een rondreis door Zuid-Afrika en Botswana.’ In Botswana voegden haar vriend Joppe en een zus van een vriendin zich bij het gezelschap. Ze reden in een huurauto door het land, meestal over tweebaans snelwegen. Marloes: ‘Die zijn goed begaanbaar, tenzij het heel hard geregend heeft. Dan staan ze onder water en kun je echt niet verder. Heel bijzonder is dat wilde dieren zich dicht bij de snelweg ophouden. Ongelooflijk is dat. Af en toe steekt er olifant over, of een kudde buffels… Ja, dan moet je wel even op de rem. Reizen gaat dus niet zo snel als in een land als Nederland.’

Makgadikgadi Pans

De eerste bezienswaardigheid die Marloes’ gezelschap bezocht, was Makgadikgadi Pans – ‘het grote dorstland’. Het is een grote zoutvlakte, ooit onderdeel van Afrika’s grootste meer, dat gevuld werd door het water van de Chobe- en Zambezi-rivier. Die toevoer is er niet meer waardoor de pannen in de droge periode (begin mei tot half november) helemaal droogvallen. Doordat de bodem van de pannen uit zoutkristallen bestaat, is het net alsof je op de maan staat. De vlakte is zo groot dat je al snel niets anders meer aan de horizon ziet dan één uitgestrekte witte vlakte. Marloes: ‘Het is immens groot en indrukwekkend! Het was het regenseizoen, waardoor het gebied onder water stond – zover als je kon zien. We deden er een game drive (soort safari, red.) met een gids langs het water.’ Dat is de moeite waard. In het regenseizoen trekken deze uitgestrekte wateroppervlakken grote aantallen vogels, zebra’s en wildebeesten aan. Ook vind je er meerkatten (stokstaartjes) en je kunt er een kijkje nemen bij Chapman’s Baobab Tree, een van de grotere exemplaren van de baobab-boom, die vanaf bijna twintig kilometer afstand te zien is. Marloes reed later door naar de Sua Pan: ‘Een zoutvlakte die wel helemaal droog lag. Door de onmetelijke witte achtergrond zie je geen perspectief. We hebben er van die surrealistische foto’s gemaakt, waarbij het net is of ik op een frisdrankblikje sta. Heel gaaf.’

Chobe National Park

Dit nationale park is een populaire bestemming in Botswana, onder meer omdat hier de grootste olifantenpopulatie van Afrika leeft. Tijdens een boottocht op de Chobe-rivier is de kans groot op een ontmoeting met olifanten, nijlpaarden en veel verschillende vogelsoorten. Marloes bezocht het park ook en verbleef er twee dagen: ‘We sliepen er in een resort aan de rand van het park. Vandaaruit hebben we een game drive gedaan in het park, op zoek naar de big five: olifant, leeuw, buffel, neushoorn en luipaard. Die hebben we allemaal gezien, behalve het luipaard. Ook hebben we een boottocht gemaakt op de Chobe-­rivier, vanwaaruit je het park van een heel andere kant bekijkt. En ofschoon de big five geweldig zijn om te spotten, hebben we ook genoten van alle andere dieren die we er zagen: heel veel soorten vogels, zebra’s, krokodillen en ga zo maar door.’

Ten westen van Chobe ligt Chobe Forest Reserve, een gebied waar u minder toeristen zult tegenkomen dan in het oostelijk deel van het park. In het zuidwesten van Chobe ligt Savuti, een moerasgebied dat wordt gevoed door het Savuti-kanaal. Dit kanaal stond van 1982 tot 2010 droog, maar stroomt nu weer. In de Gubat Sa Hills – een heuvelachtige rotsformatie, die een opmerkelijk herkenningspunt in het vlakke landschap van Savuti vormt – zijn eeuwen­oude San-rotstekeningen te vinden.

Botswana’s Okavango Delta

De laatste dagen van haar verblijf in Botswana bezocht Marloes Oomen de Okavango Delta, een van de meest indrukwekkende natuurgebieden van Afrika. Het is met een oppervlakte van 15.000 km² de grootste binnenlandse delta ter wereld en bestaat uit kanalen, lagunes, moerassen en diverse eilanden. De delta wordt gevuld door het overvloedige regenwater dat via de Okavango-rivier wordt aangevoerd. Door breuken in de aardkorst is het aardoppervlak veranderd, waardoor de rivier niet verder kan stromen. Daarom eindigt het water in het droge zand van de Kalahari-woestijn. Dit bijzondere watergebied herbergt een grote verscheidenheid aan wild en vogelsoorten en biedt het gehele jaar kansen om wild te zien. Marloes: ‘Wij hebben vanaf de stad Maun een tweedaagse kanotocht door de delta gemaakt, onder leiding van een gids. Ook voer er een bevoorradingsboot met eten, drinken en kampeerspullen achter ons aan. Ieder in een individuele kano hebben we in totaal 55 kilometer gekanood, dat was best doorpeddelen. ’s Avonds sliepen we op een eilandje in een tent in een provisorisch kampement. Dat was heel gaaf, maar ook wel een beetje eng. We mochten geen licht maken zei de gids, want “daar zouden leeuwen, nijlpaarden of olifanten op af kunnen komen. En die stampen gewoon overal overheen”. Als je dat hoort, moet je wel even slikken…’

Marloes Oomen is enthousiast, niet alleen over de natuur en het landschap van Botswana, maar ook over de Botswanen zelf: ‘Het zijn heel aardige mensen: zeer enthousiast, trots op hun land en de natuur. Ze willen er van alles over vertellen. Hoe het is ontstaan, hoe het in elkaar zit, wat er allemaal voor dieren leven. Ik heb me geen moment onveilig gevoeld, het voelde heel vertrouwd. Met zulke aardige mensen, zulke prachtige dieren en zo’n prachtige natuur kan ik een vakantie in Botswana van harte aanbevelen!’ Marloes kan geen absoluut hoogtepunt van haar reis aanwijzen: ‘Het waren eigenlijk allemaal hoogtepunten. Het landschap, de dieren, de natuur en de mensen. Het is denk ik de combinatie van deze aspecten die het land zo bijzonder maken.’

Pas op de tweede dag van de kanotocht werd Marloes verteld dat ze in de Okavango-rivier ook krokodillen konden tegenkomen. ‘“Van de 45 tochten die we maakten, hebben we negen keer een krokodillenaanval gehad”, vertelde de gids droogjes. Haha, dat vond ik toch wel wat minder!’ De waterstand in de Okavango Delta fluctueert al naargelang het seizoen en de regenval. Elk jaar en elk seizoen is hier anders. In de droge gebieden van de delta kunt u diverse soorten wild tegenkomen, zoals zebra’s, wildebeesten, buffels, leeuwen, luipaarden, cheeta’s en verschillende soorten antilopen. In de natte delen van de delta geniet u van een schitterend, waterrijk landschap en veel soorten vogels. Hier vindt u ook de rode lechwe, een antilopensoort die volledig is aangepast aan de omstandigheden in dit natte gebied.

Moremi Game Reserve

Aan de oostelijke rand van de Okavango Delta ligt het ­Moremi Game Reserve, waar olifanten, giraffen, buffels, leeuwen, luipaarden en cheeta’s voorkomen. Het is een mozaïek van graslanden, uiterwaarden, palmboomeilandjes, bossen, lelielagunes en heldere kanalen, waar het wild vrij doorheen zwerft. In Moremi ligt Chief’s Island, ‘predator capital of Africa’. Dit wildrijke gebied heeft slechts een beperkt aantal verblijfsmogelijkheden en is daardoor zeer exclusief. Duba Plains ligt in een van de meest afgelegen gebieden van de delta. Diverse documentaires van National Geographic werden hier opgenomen. De open vlakten met voedzame grassen en het permanent aanwezige water trekken buffels aan – en waar buffels zijn, vind je altijd ook leeuwen. De leeuwen van Duba Plains zijn (ongebruikelijk) meestal overdag aan het jagen. Een bijzondere gebeurtenis om mee te maken!

Bosjesmannen

De grens in het noorden tussen Namibië en Botswana wordt deels gevormd door de Linyanti-rivier. De rivier trekt veel wild aan, zodat u er het hele jaar kunt genieten van wild op zoek naar water. Zo is het, aan het einde van de droge periode, geen uitzondering dat u in dit gebied kudden olifanten van meer dan duizend stuks tegenkomt.

Het Central Kalahari Game Reserve ligt in het hart van de Kalahari-woestijn, die een groot deel van Botswana beslaat. In dit gebied leefden de Bosjesmannen, ook wel San genoemd. Tegenwoordig leven er geen Bosjesmannen meer op traditionele wijze, maar u kunt wel kennismaken met deze bijzondere stam. U ziet dan met eigen ogen hoe zij leefden en hoe zij aan hun water en voedsel kwamen. In dit gebied kunt u bovendien minder bekende dieren spotten, als de bruine hyena, de honingdas, de gemsbok of de grootoorvos.

Nxai Pan National Park

Ten noorden van de Makgadikgadi Pans ligt Nxai Pan ­National Park. Het landschap wordt grotendeels bedekt door gras. In het zuiden van het park vindt u Baines Baobabs, een bijzondere groep baobab-bomen waarvan er één op zijn kant ligt. De Boteti-rivier stroomt na lange tijd weer en trekt veel wild. Op de oevers van de rivier ligt een aantal lodges, waar u het wild vanaf uw terras, vanuit het zwembad of vanuit een hut kunt observeren. Vanuit deze lodges maakt u ook game drives in het Makgadikgadi National Park.

Zowel in het droge als in het regenseizoen is een bezoek aan de Pans en Central Kalahari aan te raden. Het natte seizoen is eigenlijk een van de beste seizoenen voor een bezoek aan deze streek. Door de regen transformeert het desolate landschap in een paradijs met duizenden springbokken, gemsbokken, zebra’s en wildebeesten, opgejaagd door hongerige roofdieren.

Victoriawatervallen
CuVeel reizen naar Botswana worden gecombineerd met een bezoek aan de wereldberoemde Victoriawatervallen in Zambia. Vanuit Chobe National Park ben je er relatief snel. Marloes Oomen en haar gezelschap konden deze kans, eenmaal in de buurt, niet voorbij laten gaan: ‘We wilden er heel graag heen. Dat kan in één dag, maar wij hebben overnacht in Living­stone, vlak bij de watervallen. Het is een immens natuurgeweld, gewoon niet normaal! De lokale bevolking noemt het “Rook die dondert”. Als je er in levenden lijve bent, begrijp je wat ze bedoelen: er hangt voortdurend een soort “rookwolk” van mist.’ Met een donderend geraas stort het water van de Zambezi zich van honderd meter hoogte en over een breedte van 1.700 meter naar beneden. De nevel die er altijd hangt, heeft rond de watervallen een smalle strook van dicht regenwoud laten ontstaan.

Foto's: Shutterstock en Marloes Oomen