Schedelfractuur als fietsventiel
Plaats een reactie
1 Brein omgeven door zwarte gebieden weergegeven op CT-scan van de hersenen zonder contrast op de dag van trauma op de coronale (A) en tranversale coupe (B), met tevens een massa (bloed) in de rechtersinus sphenoidalis (A) en een orbitafractuur rechts (C).
Een 67-jarige man is op de Spoedeisende Hulp gezien na een val van de trap waarna hij enkele seconden het bewustzijn heeft verloren. De voorgeschiedenis vermeldt een coronaire bypassoperatie en hypertensie, waarvoor hij ascal en twee antihypertensiva gebruikt. Neurologisch onderzoek brengt geen focale afwijkingen aan het licht, maar wel is er een brilhematoom en scheefstand van zijn neus te zien. Een CT-hersenen toont naast multipele aangezichtsfracturen uitgebreide hypodense laesies in de subarachnoïdale ruimte, wat past bij intracraniële lucht zonder dat er sprake is van contusiehaarden (figuur 1). Patiënt werd opgenomen op de afdeling Neurologie voor observatie. Bij mobilisatie boven 30 graden werd hij misselijk, ging braken en kwam er helder vocht uit z’n neus, suspect voor liquor, wat met laboratoriumonderzoek werd bevestigd. Na enkele dagen strikte bedrust ontwikkelde hij koorts en het laboratoriumonderzoek toonde verhoogde ontstekingsparameters. Gedurende tien dagen kreeg hij profylactisch Floxapen en ceftriaxon in meningitisdoseringen en knapte klinisch goed op, waarbij het lekken spontaan is gestopt.
De diagnose intracraniële lucht- of gasophoping – pneumocephalus – is met radiologisch onderzoek eenvoudig te stellen door het ‘air bubble sign’.1 2 Op de CT-scan van de hersenen worden kleine zwarte gebieden, luchtbelletjes, waargenomen. Er zijn twee veronderstelde mechanismen voor het ontstaan van een pneumocephalie bij een fractuur: het ventielmechanisme en het omgekeerde-flesmechanisme.3 4 Bij het ventielmechanisme wordt door verhoogde druk bij hoesten en snuiten lucht de schedelholte ingeperst.
2 Werking van het ventielmechanisme bij pneumocephalie
A Lucht wordt door drukverhoging intracranieel geperst en opent als het ware de ventielslang.
B Binnengestroomde lucht drukt de ventielslang dicht zodat deze lucht niet meer naar buiten kan.
Indien lucht eenmaal binnen is, zal de ruimte afgesloten worden door een membraan (figuur 2).3 5
Bij het omgekeerde-flesmechanisme veroorzaakt liquorverlies onderdruk in de intracraniële ruimte, waardoor lucht wordt aangezogen.4 Lucht kan ook de schedel binnendringen door ontstekingsprocessen, neoplasmata van met name de sinussen, barotrauma bij duikers en gasvormende bacteriën.6 Pneumocephalie vergroot de kans op meningitis, hersenabces en encefalitis.7 In de meeste gevallen wordt de intracraniële lucht spontaan geresorbeerd en is geen neurochirurgische interventie nodig.7 Als liquorlekkage aanhoudt, is interventie wel geïndiceerd.
Deborah Geleynse, anios neurologie, nu aios huisartsgeneeskunde
Marco Verstegen, neurochirurg, Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp, LUMC
Robin Smithuis, radioloog, Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
Referenties
1. Kotsopoulos AMM, van de Pol B. Een man met verminderd bewustzijn na een trepanatie. NTvG 2008; 152: 1918.
2. Renier WO, van de Kooi EL, Grotenhuis JA. Het Mount Fuij sign’. Tijdschr Neurol Neurochir. 2004; 150: 80-2.
3. Sherman SC, Bokhari F. Massive pneumocephalus after minimal head trauma. The Journal of Emergency Medicine. 2003; 25: 319-20.
4. Sillevis Smitt. Pneumocehpalus. NTvG. 1936; 80: 5296-302.
5. Weerkamp JN, Koehler PJ, Bergshoeff EV. Airhead with auras. J Neurol. 2010; 257: 464-5.
6. Fortanier AH, Bartstra DS. Posttraumatische pneumencephalie. NTvG. 1940; 84: 1818-22.
7. Kotsopoulos AMM, Kaasjager HAH, Boerman R. Een man in coma na een verkeersongeval. NTvG. 2003; 147: 1413.
- Er zijn nog geen reacties
