Tuchtrecht
Tuchtrecht

Psychiater legt geen huisbezoek af bij dreigende post-partumpsychose

Uitspraak: Ongegrond

1 reactie
Getty Images
Getty Images

In deze tuchtzaak besluit het regionaal tuchtcollege de psychiater te berispen, maar in hoger beroep worden alle klachten ongegrond verklaard.

Een van de vragen die in deze zaak centraal staat is of de psychiater werkzaam voor de crisisdienst wel of geen nachtelijk huisbezoek had moeten afleggen. Klaagster heeft een schizoaffectieve stoornis en dreigt een paar dagen na haar bevalling een post-partumpsychose te krijgen.

Gedurende de bewuste nacht waar deze zaak om draait, maakt de familie zich in toenemende mate zorgen. De familie heeft contact met de verpleegkundige van de crisisdienst, die vervolgens overlegt met de dienstdoende arts en de psychiater. Daarna neemt de arts van de crisisdienst het contact met de familie over, en deze overlegt ook meerdere keren met de psychiater en de verpleegkundige. De psychiater besluit, ondanks herhaald verzoek van de familie, geen huisbezoek af te leggen om de broodnodige rust niet nog meer te verstoren en ook omdat zij het al bestaande signaleringsplan ten aanzien van medicatie kan opvolgen. Achteraf blijkt dat die rust niet intrad, maar de psychiater krijgt die nacht geen bericht meer over klaagster. De volgende dag wordt klaagster opgenomen met een psychotische ontregeling.

Het RTG vindt dat een huisbezoek nodig was geweest, zodat de psychiater had kunnen beoordelen of er sprake was van een onveilige situatie en of direct opname nodig was. Noortje van de Kerkhof, jurist en psychiater, vindt de redenering van het Centraal Tuchtcollege genuanceerder: ‘Er zijn geen strikte protocollen over wanneer in de acute psychiatrie wel of geen huisbezoek moet worden afgelegd en het lijkt me niet de bedoeling dat het tuchtcollege dit gaat voorschrijven. Dit betekent dan wél dat dat oordeel zorgvuldig tot stand moet komen en daar was het CTG, in tegenstelling tot het RTG, van overtuigd geraakt. Ook ik vind dat de psychiater het besluit zorgvuldig heeft genomen, vooral omdat het signaleringsplan nog medicamenteuze opties bood en deze patiënte gebaat was bij (nacht)rust.’

Katrien Zetsma, adviseur gezondheidsrecht bij de KNMG, vindt het goed om te lezen ‘dat het CTG bij zijn beoordeling is uitgegaan van wat de psychiater op dat moment aan informatie had over de patiënt en dat het CTG rekening heeft gehouden met het feit dat het verdere verloop van de nacht de psychiater pas de volgende ochtend bekend is geworden. Het CTG heeft ook beoordeeld of de psychiater haar keuze op zorgvuldige wijze heeft gemaakt en dat lijkt mij terecht.’

download de ingekorte uitspraak (in pdf)
de volledige uitspraak

Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg d.d. 30 mei 2022

Beslissing in de zaak van A., psychiater, werkzaam bij de crisisdienst B., appellante, tevens verweerster in incidenteel beroep, verweerster in eerste aanleg, hierna: de psychiater, gemachtigde: mr. K. Salomons, advocaat in Den Haag, tegen C., wonende in D., verweerster in beroep, tevens appellante in incidenteel beroep, klaagster in eerste aanleg, hierna: klaagster, gemachtigde: mr. C.N. Felter, verbonden aan ARAG Nederland in Leusden.

1.    Procesverloop 

Klaagster heeft op 19 maart 2020 bij het Regionaal Tuchtcollege in Amsterdam een klacht ingediend tegen de psychiater. Dit College heeft de klacht in zijn beslissing van 15 oktober 2020 gedeeltelijk gegrond verklaard, aan de psychiater voor het gegrond verklaarde deel de maatregel van berisping opgelegd en publicatie van de beslissing gelast.
De psychiater heeft tegen die beslissing beroep (hierna ook: principaal beroep) ingesteld. Klaagster heeft een verweerschrift in beroep ingediend en heeft daarin incidenteel beroep ingesteld. De psychiater heeft hierop gereageerd met een verweerschrift in het incidenteel beroep. 
De zaak is in beroep tegelijkertijd maar niet gevoegd met het beroep in de zaak van klaagster tegen E. (C2020.261) behandeld op de zitting van 30 maart 2022. 
De psychiater is verschenen, bijgestaan door haar gemachtigde. Namens klaagster is F., zwager van klaagster, verschenen, bijgestaan door de gemachtigde van klaagster. 
Partijen hebben hun standpunten op de zitting verder toegelicht. Zij hebben daarbij gebruik gemaakt van notities. Het Centraal Tuchtcollege heeft een kopie van die notities ontvangen. 

2.    Waar gaat deze zaak over?

2.1    Klaagster wordt in verband met een schizo-affectieve stoornis ambulant behandeld door G.. In 2018 raakt zij zwanger. In verband met een verhoogd risico op een postpartum psychose vanwege eerder doorgemaakte psychoses in 2001 en 2010 wordt een stappen- en een signaleringsplan opgesteld. Tijdens haar zwangerschap wordt klaagster behandeld op de POP-poli van het H.. Na de bevalling zal Intensieve Behandeling Thuis (hierna: IBT) worden ingeschakeld. Klaagster is op 7 november 2018 bevallen en op 9 november 2018 uit het ziekenhuis ontslagen.
2.2    IBT bezoekt klaagster op 14 november 2018. De moeder van klaagster (hierna: de moeder) belt op 15 november 2018 de crisisdienst met zorgen over klaagster. De crisisdienst gaat op huisbezoek en treft daar een volgens hun inschatting rustige situatie aan.
2.3    Op 16 november 2018 neemt de familie van klaagster (hierna: de familie) telefonisch contact op met alle betrokken hulpverleners (G., crisisdienst, verloskundige, huisarts) in verband met ernstige zorgen over de veronderstelde psychotische ontregeling van klaagster. Op verzoek van de moeder komt de huisarts aan het eind van de ochtend op huisbezoek. De door de huisarts vervolgens gevraagde beoordeling wordt door de crisisdienst geweigerd. Aan het eind van de middag gaat de huisarts nogmaals op huisbezoek. De huisarts neemt telefonisch contact op met G. en schrijft een verhoging van de medicatie en Temazepam voor. Diezelfde avond komt de crisisdienst op huisbezoek voor een beoordeling van klaagster. 
2.4    In de ochtend van zaterdag 17 november 2018 komt de verpleegkundige van IBT op huisbezoek. Er wordt een vervolgbezoek voor de volgende dag afgesproken. Aan het eind van de middag belt de moeder de crisisdienst omdat zij een verslechtering meent te zien. De crisisdienst verwijst haar naar IBT. IBT belt vervolgens met klaagster die laat weten het niet nodig te vinden dat er iemand langskomt. 
2.5    Op 17 november 2018 rond 22.00 uur belt de zus van klaagster (hierna: de zus) de crisisdienst en ongeveer een half uur later wordt zij teruggebeld door de dienstdoende verpleegkundige van de crisisdienst (hierna: de verpleegkundige). Het gesprek wordt afgerond na de mededeling van de verpleegkundige dat hij zal overleggen en terug zal bellen. De verpleegkundige overlegt vervolgens met de dienstdoende arts van de crisisdienst (hierna: de arts) en met de psychiater, die op dat moment dienst had als achterwacht. 
2.6    Na dit overleg wordt de familie rond middernacht gebeld door de arts. In totaal heeft de arts die nacht driemaal telefonisch contact met de familie. De familie vraagt expliciet om klaagster te komen beoordelen en de arts overlegt hierover met de psychiater en de verpleegkundige. In het EPD treffen zij het signaleringsplan niet aan. De inhoud van dit plan wordt door de familie in het tweede telefoongesprek met de arts doorgegeven. 
2.7     Het laatste telefonisch contact van de arts met de familie is op 18 november 2018 rond 1.00 uur. De arts meldt aan de familie dat na uitgebreid overleg is besloten niet langs te komen maar medicatieadvies te geven. Aan de familie worden twee opties aangeboden, beide bestaande uit een combinatie van Olanzapine en Temazepam. 
2.8    Op 18 november 2018 in de ochtend komen een SPV-er en een arts van de crisisdienst op huisbezoek. Zij beoordelen klaagster als psychotisch ontregeld. Klaagster wordt diezelfde dag vrijwillig opgenomen en na een aantal overplaatsingen op 9 mei 2019 ontslagen. 
2.9    De klacht zoals klaagster die heeft ingediend bestond uit acht onderdelen. Klaagster verwijt de psychiater dat zij heeft geweigerd klaagster in de nacht van 17 op 18 november 2018 thuis te (laten) beoordelen (1 en 2). Klaagster verwijt de psychiater dat zij de zus en haar echtgenoot niet telefonisch te woord heeft willen staan (3), dat het signaleringsplan niet bekend was (4), dat zij bij het medicatieadvies keuzevrijheid heeft gelaten (5), geen follow-up heeft afgesproken (6) en geen notities in het medisch dossier heeft gemaakt (7). Klaagster verwijt de psychiater dat zij geen nazorg heeft geboden en geen contact met de familie heeft opgenomen om hun onvrede te bespreken (8).
2.10    Het Regionaal Tuchtcollege heeft de klacht op de onderdelen die gaan over de weigering thuis te komen beoordelen, de follow-up en de notities (1, 2, 6 en 7) gegrond verklaard en aan de psychiater de maatregel van berisping opgelegd. De bedoeling van het principaal beroep van de psychiater is dat de klacht door het Centraal Tuchtcollege alsnog helemaal ongegrond wordt verklaard of dat anders een lichtere maatregel wordt opgelegd. 
De bedoeling van het incidenteel beroep van klaagster is dat de klacht alsnog helemaal gegrond wordt verklaard. 

3.    Het oordeel van het Centraal Tuchtcollege 

3.1    Het Centraal Tuchtcollege zal de beide beroepen hierna bespreken. De conclusie zal zijn dat de beslissing van het Regionaal Tuchtcollege vernietigd wordt en dat de klacht in zijn geheel ongegrond wordt verklaard.
3.2    Met de beide beroepen samen worden alle onderdelen van de klacht ter beoordeling aan het Centraal Tuchtcollege voorgelegd. De psychiater en klaagster hebben in beroep beiden een aanvullend punt naar voren gebracht. Het Centraal Tuchtcollege zal hierna eerst op die beide punten ingaan en vervolgens vanaf 3.5 de beide beroepen samen behandelen.

Feiten en omstandigheden in beroep zoals vermeld in deze beslissing
3.3    De psychiater maakt in beroep bezwaar tegen (een deel van) de weergave van de feiten en van haar standpunt in de beslissing van het Regionaal Tuchtcollege. Het Centraal Tuchtcollege gaat bij de behandeling van het beroep uit van de feiten en omstandigheden zoals hiervoor onder 2.1 tot en met 2.8 en in het hierna volgende vermeld.

De klacht kan in beroep niet uitgebreid worden 
3.4    De psychiater heeft in beroep een brief van een collega overgelegd waarin deze collega zijn visie geeft op deze zaak. Klaagster klaagt er in beroep over dat de psychiater haar beroepsgeheim heeft geschonden door aan deze collega stukken te geven die betrekking hebben op de casus van klaagster en vraagt het Centraal Tuchtcollege deze klacht gegrond te verklaren. 
De psychiater heeft terecht gesteld dat hier sprake is van een uitbreiding van de klacht. In beroep geldt dat een klager alleen die klachten ter beoordeling aan het Centraal Tuchtcollege voor kan leggen die eerder in de procedure aan het Regionaal Tuchtcollege ter beoordeling zijn voorgelegd, en dan alleen voor zover hij/zij in die klachten niet-ontvankelijk is verklaard of die klachten zijn afgewezen. Nieuwe klachten vallen buiten het bereik van het beroep. Klaagster kan dus niet in de klacht over de schending van het beroepsgeheim worden ontvangen.

Is de beslissing om geen huisbezoek af te leggen verdedigbaar (klachtonderdelen 1 en 2)?
3.5    Kern van de klacht is dat er in de nacht van 17 op 18 november 2018 door de crisisdienst geen huisbezoek is afgelegd om klaagster te beoordelen. Anders dan het Regionaal Tuchtcollege oordeelt het Centraal Tuchtcollege dat deze klacht ongegrond is. Het College legt hierna uit waarom.

3.6    De verpleegkundige heeft na het telefoongesprek met de zus op 17 november 2018, 22.00 uur contact opgenomen met de arts en de psychiater. Zij hebben met z’n drieën het medisch dossier van klaagster bekeken en overlegd over het te volgen beleid. Vanwege de complexe situatie wordt afgesproken dat niet de verpleegkundige maar de arts de familie terugbelt en hun het medicatieadvies geeft. 
Tijdens dat telefonische contact blijkt dat de familie vasthoudt aan het verzoek om een huisbezoek. Ook vertelt de familie dat er een signaleringsplan is opgesteld. Dit plan wordt in het medisch dossier niet teruggevonden. De arts krijgt van de familie telefonisch te horen dat het signaleringsplan in het geval van een ontregeling als noodmedicatie vermeldt: 
- Slaapmedicatie Oxazepam 10 mg. zonodig 1 tablet en als dat niet helpt:
- Olanzapine verhogen tot max. 20 mg.
- Bij veel angst en/of niet goed slapen mbv bovenstaande medicatie: lorazepam 1mg, max 3 dd 1 toevoegen. 
3.7    De arts overlegt nogmaals met de psychiater en de verpleegkundige. De psychiater heeft tijdens de zitting desgevraagd verklaard dat zij langere tijd overleg  hebben gehad en daarbij hebben overwogen of een huisbezoek aangewezen was, ook omdat de familie dat graag wilde. Klaagster heeft gesteld dat tijdens dat overleg is voorbijgegaan aan de mogelijkheid dat er bij klaagster sprake was van een beginnende postpartum psychose. Het Centraal Tuchtcollege acht het, gelet op de voorgeschiedenis van klaagster en de professionele expertise van de psychiater, de arts en de verpleegkundige, onwaarschijnlijk dat tijdens de verschillende overleggen tussen deze drie professionals is miskend dat er bij klaagster sprake was van een beginnende postpartum psychose. De psychiater heeft tijdens de zitting ook verklaard dat wat haar betreft alles in het dossier wees op een postpartum psychose. In de aantekeningen van de arts in het medisch dossier wordt verschillende keren gesproken over een “eerdere psychose", wat ook wijst in de richting van de diagnose postpartum psychose, ook al wordt die in het dossier niet specifiek vermeld. 
3.8    De uitkomst van het overleg tussen de psychiater, de arts en de verpleegkundige bleef dat voor klaagster rust het belangrijkst was en dat een huisbezoek daaraan niet zou bijdragen terwijl het voor de keuze van het beleid geen meerwaarde had. Bovendien schreef het signaleringsplan bij ontregeling noodmedicatie voor en beoordeelde de psychiater de veiligheid van klaagster en van het kind vanwege de aanwezigheid van de moeder, de zus en haar partner en de partner van klaagster, als voldoende geborgd. De psychiater heeft daarom voorgesteld de Olanzapine te verhogen en de Temazepam die klaagster al gebruikte te handhaven. Het doel van dit beleid was dat klaagster snel in slaap zou vallen en dat haar toestand na een nacht rust zou zijn verbeterd. 
3.9    Het laatste van de drie telefoongesprekken die de arts met de familie heeft gevoerd is afgesloten met het hiervoor genoemde medicatieadvies en met de vaststelling dat IBT de volgende dag tweemaal langs zou komen. De psychiater krijgt die nacht geen bericht meer over klaagster. De volgende dag heeft zij het medisch dossier van klaagster met daarin de uitgebreide aantekeningen van de arts bekeken. Zij heeft het niet nodig gevonden aan deze aantekeningen iets toe te voegen.
3.10    Het Centraal Tuchtcollege vindt, hoewel zeker ook de keuze had kunnen worden gemaakt om wél een huisbezoek af te leggen, het gekozen beleid zoals hiervoor omschreven verdedigbaar. Een huisbezoek is niet geweigerd, maar na afweging van verschillende argumenten voor en tegen is weloverwogen en op goede gronden gekozen voor een ander beleid, dat in lijn was met het signaleringsplan. Het doel van dat beleid, rust creëren, is in de bewuste nacht helaas niet bereikt maar de psychiater droeg hiervan in de betreffende nacht geen kennis, zodat zij geen mogelijkheid heeft gehad het beleid aan te passen. Uit het feit dat met het ingezette beleid het beoogde doel niet is bereikt volgt niet dat de weloverwogen keuze voor dat beleid een tuchtrechtelijk verwijt oplevert. Dit klachtonderdeel is ongegrond en het beroep van de psychiater slaagt op dit punt dus.

Verwijt over uitblijven contact in verband met onvrede bij familie is ongegrond (klachtonderdeel 8)
3.11    Net als het Regionaal Tuchtcollege is ook het Centraal Tuchtcollege niet gebleken dat de psychiater op de hoogte was van de onvrede bij de familie. De stelling van klaagster dat de psychiater dit uit het medisch dossier had kunnen afleiden volgt het Centraal Tuchtcollege niet, gelet op de daarin opgenomen aantekeningen. Een behandelaar mag er bovendien op vertrouwen dat hij of zij ingeval van een klacht of onvrede over zijn of haar handelen door de organisatie op de hoogte wordt gesteld en aan hem of haar de gelegenheid wordt geboden hierover met de betrokkene(n) te praten. Dat is hier niet gebeurd en de psychiater heeft aangegeven het te betreuren dat het bericht over de onvrede haar niet heeft bereikt. Dit klachtonderdeel is ongegrond.

De klachtonderdelen 3 tot en met 7 zijn alle ongegrond
3.12    De klachtonderdelen 3, 5, 6 en 7 houden verband met het door de psychiater gekozen beleid. Omdat het Centraal Tuchtcollege heeft geoordeeld dat de psychiater op het punt van het gekozen beleid geen tuchtrechtelijk verwijt valt te maken zijn ook al deze samenhangende klachtonderdelen ongegrond. 
Voor klachtonderdeel 4 geldt dat ook het Centraal Tuchtcollege oordeelt dat het ontbreken, althans niet beschikbaar zijn, van het signaleringsplan de psychiater niet te verwijten valt. 

Conclusie
3.13    Uit al het voorgaande tezamen volgt dat het principaal beroep van de psychiater slaagt en dat het incidenteel beroep van klaagster faalt. Het Centraal Tuchtcollege zal daarom de beslissing van het Regionaal Tuchtcollege vernietigen en de klacht alsnog in zijn geheel ongegrond verklaren. 
3.14    Het Centraal Tuchtcollege is van oordeel dat het algemeen belang gediend is met de geanonimiseerde publicatie van deze beslissing en zal bepalen dat deze beslissing wordt bekend gemaakt zoals in het dictum staat vermeld. 

4.    De beslissing

Het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg:
in het incidenteel beroep:

  • verklaart klaagster niet-ontvankelijk voor zover zij haar klacht in beroep heeft uitgebreid;
  • verwerpt het beroep voor het overige;

in het principaal beroep:

  • vernietigt de beslissing waarvan beroep voor zover daarbij de klachtonderdelen 1, 2, 6 en 7 gegrond zijn verklaard en aan de psychiater de maatregel van berisping is opgelegd;
                    en, opnieuw rechtdoende:
                    verklaart de klacht alsnog in zijn geheel ongegrond;
  • bepaalt dat deze beslissing op de voet van artikel 71 Wet BIG zal worden bekendgemaakt in de Staatscourant, en zal worden aan¬geboden aan het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, Gezondheidszorg Jurisprudentie, Medisch Contact en het Tijdschrift De Psychiater, met het verzoek tot plaatsing.

Deze beslissing is gegeven door: E.J. Daalder, voorzitter; B.J.M. Frederiks en H. de Hek, leden-juristen en A.C.L. Allertz en E.J. Stevelmans, leden-beroepsgenoten en 
M.D. Barendrecht-Deelen, secretaris.
Uitgesproken ter openbare zitting van 30 mei 2022.

Meer tuchtrecht

Tuchtrecht psychiatrie
  • Sophie Niemansburg

    Sophie Niemansburg is arts maatschappij + gezondheid met profiel infectieziektebestrijding. Daarnaast promoveerde zij binnen de medische ethiek. Na een stage bij Medisch Contact sloeg ze het journalistieke pad in. Ze schrijft voor Medisch Contact onder andere over wetenschap, tuchtzaken en medische-ethische onderwerpen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Huisarts, Streefkerk

    Bart Bruijn

    ... vindt het goed om te lezen ‘dat het CTG bij zijn beoordeling is uitgegaan van wat de psychiater op dat moment aan informatie had over de patiënt ...

    Inderdaad. En waar we al niet blij mee zijn, tegenwoordig.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.