Tuchtrecht
Sophie Broersen Hilde van der Meer
7 minuten leestijd
Uitspraak tuchtcollege

Huisarts toucheert niet na zwangerschapstest

12 reacties

Gelukkig is deze huisarts in beroep gegaan. Hij zag een vrouw die twee maanden over tijd was. Bij eventuele zwangerschap wilde de vrouw, die al vier kinderen had, een abortus. Er vond een zwangerschapstest plaats, die was negatief. De huisarts adviseerde de vrouw om een maand af te wachten, en bij uitblijven van de menstruatie terug te komen. Dat deed zij blijkbaar niet, want pas tweeënhalve maand later werd de zwangerschap vastgesteld. Te laat voor abortus. Ze stapt naar de tuchtrechter.

De regionale tuchtrechter vindt dat de huisarts fout zat: hij had de vrouw – nu zij zo stellig was dat ze een even-tuele zwangerschap wilde beëindigen – na de negatieve test moeten toucheren, verwijzen of na paar dagen terug moeten zien. Zeker de opmerking dat een vaginaal toucher dan uitsluitsel had gegeven, is opvallend: alsof dat betrouwbaarder is, in de handen van een arts die dat waarschijnlijk nooit meer om die reden doet. Een zwangerschapstest is een van de meest betrouwbare onderzoeken die we kennen, mits op de juiste manier en het juiste moment uitgevoerd. En een bijzondere aanleiding om te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de testuitslag was er hier niet. Het Centraal Tucht-college oordeelt dat de huisarts correct heeft gehandeld. Gelukkig, want juist de pragmatische aanpak (afwachten en zo nodig terugkomen) is een belangrijk instrument voor de huisarts. En eigenlijk elke dokter.

Sophie Broersen, arts/journalist

Hilde van der Meer, jurist


C E N T R A A L T U C H T C O L L E G E voor de Gezondheidszorg

Beslissing in de zaak onder nummer C2014.150 van:

A., huisarts, destijds werkzaam te B.,

appellant, verweerder in eerste aanleg,

gemachtigde: mr. A.C. de Die te Amsterdam,

tegen

C., wonende te B., verweerster, klaagster in eerste aanleg,

gemachtigde: mr. R. Zantman, te Krimpen aan den IJssel.


1.         Verloop van de procedure


C. - hierna klaagster - heeft op 18 maart 2013 bij het Regionaal Tuchtcollege te ‘s-Gravenhage tegen A. - hierna de huisarts - een klacht ingediend. Bij beslissing van 11 februari 2014, onder nummer 2013-058 heeft dat College de klacht gegrond verklaard en de huisarts de maatregel van waarschuwing opgelegd.

De huisarts is van die beslissing tijdig in hoger beroep gekomen. Klaagster heeft een verweerschrift in hoger beroep ingediend.

De zaak is in hoger beroep behandeld ter openbare terechtzitting van het Centraal Tuchtcollege van 18 november 2014, waar zijn verschenen klaagster, bijgestaan door mr. A.C. de Die, en de huisarts, bijgestaan door mr. R. Zantman.

Mr. de Die heeft de standpunten van de huisarts toegelicht aan de hand van pleitnotities die aan het Centraal Tuchtcollege zijn overgelegd.

2.         Beslissing in eerste aanleg

Het Regionaal Tuchtcollege heeft aan zijn beslissing het volgende ten grondslag gelegd.

            2. De feiten

            2.1       Op 4 juni 2012 heeft klaagster zich telefonisch gewend tot het Gezondheidscentrum D. te B.. De arts was hier tijdelijk werkzaam als huisarts. Aan de assistente heeft klaagster tijdens dit telefoongesprek laten weten dat zij dacht zwanger te zijn, alsmede dat zij in dat geval een abortus wilde. Klaagster had toen al vier kinderen.

            2.2       Op 6 juni 2012 heeft klaagster het spreekuur van de arts bezocht. Klaagster heeft de arts verteld dat zij twee maanden over tijd was en dat zij vermoedde zwanger te zijn. Daarbij heeft klaagster (wederom) aangegeven ingeval van een zwangerschap een abortus te willen.

            2.3       Klaagster heeft tijdens het consult van de arts een potje ontvangen, waarin zij urine heeft geproduceerd. Zij heeft dit potje ingeleverd bij de assistente. De assistente heeft in de laboratoriumruimte van het Gezondheidscentrum een hcg-test (zwangerschapstest) uitgevoerd. Tijdens het consult is door de assistente aan de arts doorgegeven dat de uitslag negatief was. De arts heeft dit aan klaagster meegedeeld.

            2.4       De arts heeft tegen klaagster gezegd dat het uitblijven van de menstruatie andere oorzaken kan hebben.

            2.5       Bij onderzoek op 29 augustus 2012 was de zwangerschapstest positief en na echoscopisch onderzoek diezelfde dag bleek klaagster 26 weken en 4 dagen zwanger te zijn. Een legale abortus is bij deze zwangerschapsduur niet meer mogelijk. Klaagster heeft de zwangerschap voldragen en is bevallen.

            3. De klacht


Klaagster verwijt de arts onzorgvuldig handelen door een onjuiste en/of onvolledige diagnose te stellen.

 

            4. Het standpunt van de arts

De arts heeft verweer gevoerd. Dit zal voorzover van belang bij de beoordeling worden weergegeven.

            5. De beoordeling

            5.1       Nu klaagster, die destijds al vier kinderen had, zowel bij haar bezoek aan de arts op 6 juni 2012 als in het telefoongesprek met de assistente op 4 juni 2012 heeft gezegd dat zij dacht zwanger te zijn en een eventuele zwangerschap te willen afbreken door middel van abortus, zou een eventuele onterechte negatieve uitslag van de zwangerschapstest zeer ernstige gevolgen voor klaagster kunnen hebben. Daarom had de arts naar het oordeel van het College niet mogen volstaan met het uitvoeren van de zwangerschapstest. Een lege artis uitgevoerde zwangerschapstest in een monster van de eerste ochtendurine kent een betrouwbaarheidspercentage van 99%. Het valt niet uit te sluiten dat de omstandigheden waaronder de test bij klaagster is afgenomen en uitgevoerd tot een (veel) lager betrouwbaarheidspercentage heeft geleid. De arts had in dit geval lichamelijk onderzoek (vaginaal toucher) bij klaagster moeten verrichten. Daarbij had hij de zwangerschap, gelet op de duur ervan, kunnen voelen. In geval van twijfel over het al dan niet zwanger zijn van klaagster had de arts ervoor moeten kiezen klaagster door te sturen naar een gynaecoloog of verloskundige. Een andere mogelijkheid zou zijn geweest dat de arts op korte termijn, dat wil zeggen binnen enkele dagen, een nieuw consult met klaagster had ingepland. Dan had de zwangerschapstest herhaald kunnen worden.

            5.2       Het verweer van de arts dat klaagster tegenover hem geen uitlatingen deed die erop wezen dat de uitslag van de zwangerschapstest niet zou kloppen, in welk geval hij wel aanvullend onderzoek zou hebben verricht, verwerpt het College. Klaagster heeft reeds voordat de uitslag van de zwangerschapstest bekend was voldoende zwaarwegende factoren kenbaar gemaakt die, ongeacht de reactie van klaagster op de negatieve zwangerschapstest, aanleiding hadden moeten geven tot het doen van lichamelijk onderzoek of het maken van een nieuwe afspraak op korte termijn.

            5.3       De arts heeft vervolgens als verweer aangevoerd dat hij klaagster heeft aangegeven dat zij bij het uitblijven van haar menstruatie over een maand terug moest komen. Klaagster ontkent dat dit haar is gezegd. De vraag of dit al dan niet gezegd is, is voor het oordeel van het College niet doorslaggevend. Zelfs al zou de arts dit tegen klaagster hebben gezegd dan acht het College dit advies in de gegeven omstandigheden niet juist. Als een maand na het eerste consult alsnog zou blijken dat klaagster zwanger zou zijn, dan zou zij alsnog een abortus hebben moeten ondergaan. Door een maand te wachten zou de zwangerschap reeds in een verder gevorderd stadium zijn, hetgeen een abortus meer belastend zo niet onmogelijk zou hebben gemaakt.

            5.4       Uit het voorgaande volgt dat de klacht van klaagster gegrond is. De arts heeft gehandeld in strijd met de zorg die hij ingevolge artikel 47 lid 1 van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg  (Wet BIG) jegens klaagster had behoren te betrachten. Het College acht gelet op alle omstandigheden van het geval de maatregel van waarschuwing passend en geboden. Om redenen aan het algemeen belang ontleend zal de beslissing zodra zij onherroepelijk is op na te melden wijze worden bekendgemaakt.

3.         Vaststaande feiten en omstandigheden

Voor de beoordeling van het hoger beroep gaat het Centraal Tuchtcollege uit van de feiten en omstandigheden zoals weergegeven in de beslissing in eerste aanleg, welke weergave in hoger beroep niet, althans onvoldoende, is bestreden.

4.        Beoordeling van het hoger beroep

4.1       In hoger beroep betoogt de huisarts, kort en zakelijk weergegeven, dat het Regionaal Tuchtcollege ten onrechte heeft overwogen dat hij niet had mogen volstaan met de enkele uitvoering van een zwangerschapstest, dat hij lichamelijk onderzoek bij klaagster had moeten verrichten en haar hierna - in geval van twijfel over het al dan niet zwanger zijn - had moeten doorsturen naar een gynaecoloog of verloskundige, dan wel binnen enkele dagen een nieuw consult had moeten inplannen.

4.2       Klaagster  heeft gemotiveerd verweer gevoerd en geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

4.3       Het Centraal Tuchtcollege stelt het volgende voorop.

Uit het relaas van de  huisarts, de notities in het huisartsenjournaal en de logginggegevens, tegenover de enkele betwisting door klaagster, blijkt genoegzaam dat de huisarts klaagster op 6 juni 2012 heeft geadviseerd een maand af te wachten en terug te komen als de menstruatie zou uitblijven.

4.4       Het Centraal Tuchtcollege is van oordeel dat een huisarts in het algemeen mag afgaan op de uitslag van een hcg-test aangezien deze test als 99% betrouwbaar wordt gezien. Bijzondere omstandigheden kunnen voor een huisarts aanleiding vormen om te besluiten tot het verrichten van nader onderzoek. Het doorsturen naar een gynaecoloog of verloskundige is bij een negatieve uitslag van een hcg-test in beginsel niet aangewezen.

4.5       In het onderhavige geval was op 6 juni 2012 sprake van een negatieve uitslag van de hcg-test. Dat er redenen waren om te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de test is niet gebleken. Er waren voorts geen bijzondere omstandigheden aan de orde op grond waarvan de huisarts nader onderzoek had moeten verrichten bij klaagster, laat staan dat hij klaagster had moeten doorsturen naar een gynaecoloog of verloskundige. Dat klaagster reeds vier kinderen had en een abortus wenste als zij zwanger zou zijn maakt dit niet anders: de uitslag van de hcg-test wees er immers niet op dat klaagster zwanger was. De huisarts heeft vervolgens juist en zorgvuldig gehandeld met zijn advies aan klaagster om het een maand aan te zien en terug te komen als de menstruatie zou uitblijven. Dat klaagster niet naar dit advies heeft gehandeld, kan de huisarts niet worden verweten.

4.6       Het Centraal Tuchtcollege is dan ook van oordeel dat de huisarts, gegeven de omstandigheden, zorgvuldig heeft gehandeld, niet in de zorg ten opzichte van klaagster is tekort geschoten en dat hem geen tuchtrechtelijk verwijt valt te maken. Het beroep van de huisarts wordt gegrond verklaard en de beslissing van het Regionaal Tuchtcollege wordt vernietigd.

5.         Beslissing

Het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg:

vernietigt de beslissing waarvan hoger beroep;

verklaart de klacht van klaagster ongegrond;        

bepaalt dat deze beslissing op de voet van artikel 71 Wet BIG zal worden aan­geboden aan het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, Gezondheidszorg Jurisprudentie en Medisch Contact met het verzoek tot plaatsing.

Deze beslissing is gegeven door: mr. T.L. de Vries, voorzitter, mr. P.J. Wurzer en mr. M.W. Zandbergen, leden-juristen en dr. B.P.M. Schweitzer en drs. M.G.M. Smid-Oudendorp, leden- beroepsgenoten en mr. M.W. van Beek, secretaris, en uitgesproken ter openbare zitting van 12 februari 2015.

<b>PDF van het tijdschriftartikel</b>
  • Sophie Broersen

    Sophie Broersen was journalist bij Medisch Contact van 2008 tot 2021. Na haar studie geneeskunde en huisartsopleiding ging zij als journalist aan de slag. Bij Medisch Contact schreef zij over geneeskunde en zorg in de volle breedte: van wetenschap tot werkvloer, van arts-patiëntrelatie tot zorg over de grens. Samen met de juristen van de KNMG becommentarieerde zij tuchtzaken. Na haar journalistieke carrière is zij in 2021 weer als arts gaan werken.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J.H. Gadellaa

    huisarts, NAGELE Nederland

    Ik heb eigenlijk een veel bredere, dieper liggende vraag naar aanleiding van deze casus:

    Is een kind wel toe te vertrouwen aan biologische ouders die klip en klaar, zelfs door deze tuchtzaak aan te spannen, aangeven dat een kind niet gewenst is en h...et wil(d)en doden?
    Zouden er meer acties nu moeten worden ondernomen worden nu een kind/mens wordt opgezadeld met de kennis "jij bent niet gewenst" en ik ben bereid je zelfs te willen doden? ( ik zou eigenlijk dit feit willen benadrukken door de woorden: "Du bist nicht gewünscht" te gebruiken in analogie van de Nazi's)
    Ik ben op zoek naar de fundamentele uitgangspunten en de waarden die daaraan worden toegekend.
    Kan daar in Medisch Contact uitgebreider op worden ingegaan, los van deze zaak.

  • B. Weebers

    huisarts, BUSSUM Nederland

    de reaktie van collega Gadellaa doet mij schamen dat dit soort vergelijkingen kunnen/durven worden gemaakt door een collega. Zeer verwerpelijk. Ik heb medelijden met zijn vrouwelijke patienten die een autonome beslissing overwegen.

  • P.W. Blankevoort

    huisarts, WILLEMSTAD CURAÇAO

    Geachte collega B te R,

    o.a. betekent volgens mij: "onder andere". Dus ook de door u aangegeven uitgebreidere DD.

    99% betekent dat 1 op de honderd testen verkeerd kan zijn. Dit kan de eerste keer gebeuren of de laatste van honderd testen of vrijwel... nooit. Maar uitsluiten dat een test niet aangeeft wat deze zou moeten aangeven moet in het achterhoofd meegewogen worden.

    "I have been there", "I have seen it", maar het Tuchtrecht heeft over mijn advies gelukkig indertijd niet hoeven te oordelen. De patiënt heeft na een gesprek over de negatieve test tijdens het "eerste consult" een zwangerschap uitgedragen met een prachtig, liefdevol ontvangen vijfde kind als resultaat.

  • P.W. Blankevoort

    Huisarts, WILLEMSTAD CURAÇAO

    Doppler onderzoek, echo,....... wat dacht de arts toen cliënt aangaf dat de menstruatie uitbleef.

    Is de DD van uitgebleven menstruatie niet o.a.: zwangerschap of menopauze?

    Waarom is er in het z.g. "eerste consult" niet gesproken over hoe lang de m...enstruatie is uitgebleven? Is er gevraagd waarom er gedacht wordt aan zwangerschap (Na vier zwangerschappen kan de cliënte meestal wel inschatten: ochtendbraken resp, misselijkheid, gespannen gevoel in de borsten).

    Wat vermeldt de historie van deze cliënte: al vaker een menstruatie patroon van meer dan zes weken onregelmatigheid. Had de cliënte al eerder abortus gepleegd?

    Telefonische triage en een testje doen is niet in alle gevallen goede geneeskunde. De keuze van retour na vier weken kan ik niet plaatsen in wat voor diagnose ook. Tenzij de volledige anamnese en historie van de patiënt misschien de arts op het verkeerde been heeft gezet............

  • K. Balwant-Gir

    Huisarts, Rotterdam Nederland

    Geachte collega Blankevoort,

    Er zijn ook andere smaken in de DD mogelijk dan u schetst. Voorts blijkt uit uw reactie dat u de uitspraak niet goed heeft doorgelezen. Het is jammer dat u desondanks een reactie plaatst die de plank volledig mis slaat. ...De andere mogelijke smaken in de DD doen er ook niet toe, want in de context van dit verhaal gaat het alleen om de zwangerschap. Ik denk dat u het wel eens bent met het feit dat we mogen varen op de 99% betrouwbaarheid van een HCG test. Een afwachtend beleid van een maand staat misschien niet in een richtlijn, maar kan in deze ook een goed beleid zijn. Een amenorroeduur van 6 maanden zonder enige onderliggende oorzaak is geen vreemd verschijnsel. Zoals u zelf schetst mogen we er wel vanuit gaan dat patiënte enige zwangerschapsverschijnselen zou moeten herkennen na 4 voldragen zwangerschappen. Bij twijfel had zij dus zelf ook een test kunnen aanschaffen. Die zijn op vrijwel elke straathoek te koop!!!

  • K. Balwant-Gir

    Huisarts, Rotterdam Nederland

    1. Zwangerschapstesten zijn overal te koop. Mw had bij twijfel makkelijk zelf nog een test kunnen doen. Ook had mw voor het consult of in de 2 maanden dat ze overtijd was een test kunnen doen. Een HCG test is niet een test die bij de huisarts gedaan ...hoeft te worden.
    2. Abortusklinieken zijn vrij toegankelijk. Mw had met dokter Google allang een kliniek kunnen vinden.
    3. Ze komt pas na 2,5mnd terug. Als ze twijfelde had ze optie 1 en 2 allang kunnen uitvoeren.
    4. Als mw geen kinderen meer wilde, waarom kiest ze dan niet voor anticonceptie of sterilisatie? Doe dan op zijn minst iets met voorbehoedsmiddelen.

    Wat mij betreft dus al genoeg andere redenen om zo'n klacht te verwerpen zonder al deze geldverspilling in beroepszaken. Men gaat eraan voorbij dat de patient ook een eigen verantwoordelijkheid heeft. Het is fijn dat patiënten op deze manier hun beklag kunnen doen en soms is dat zeker nodig. Vaak daarentegen, en bovenstaande casus is hier wederom een duidelijk voorbeeld van, slaan we met zijn allen door. En dan vragen we ons met zijn allen af waarom de zorg duurder wordt? Als er geen hoger beroep was aangetekend, dan zouden we nu met zijn allen patienten met een negatieve zwangerschapstest een duur consult bij de gynaecoloog moeten aandoen om zeker te weten dat ze niet zwanger zijn. Althans als je bovenstaande tekst leest.
    Al met al wordt het artsenvak steeds meer een risicovol vak en worden we steeds kwetsbaarder voor de klaagcultuur. Men is vergeten dat een arts het vak heeft gekozen om mensen juist beter te maken. Ik ken geen collega die blij is met een misser.

  • C.R. Lincke

    kinderarts, Amsterdam Nederland

    Het is geruststellend dat het Centraal Tuchtcollege korte metten maakt met de onnavolgbare uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege. De vraag dringt zich op of de medische leden van dit regionaal college nog met beide benen in de dagelijkse praktijk ...staan. De klacht had snel en gemotiveerd afgewezen moeten worden. Er had nooit de verwachting gewekt moeten worden dat deze klacht een schijn van kans had gegrond te worden verklaard. Het hoort bij ons vak dat we ons toetsbaar opstellen, zo nodig ook voor het tuchtcollege. Artsen moeten anderzijds beschermd worden tegen onterechte, tijdrovende, langslepende, kostbare en belastende procedures. De gevolgen van onterechte tuchtprocedures, zeker als men naar beste weten en geweten meent te hebben gehandeld, zijn voor betrokken collegae vaak desastreus: hoog risico op burnout, demotivatie, verandering van medisch handelen naar overdiagnostiek en defensieve geneeskunde. De deskundigheid van medische leden van tuchtcolleges verdient wellicht een kritische evaluatie: voldoen zij nog aan alle relevante nascholings- en herregistratie-eisen, o.a. blijkend uit daadwerkelijke uitoefening van het specialisme in de praktijk.

  • B. ter Keurst

    huisarts, EINDHOVEN Nederland

    Bestaat er ook een tuchtcollege voor leden van een tuchtcollege??

  • H.C.A. Bakx

    Huisarts, KAPELLE Nederland

    Fraai staaltje van hind-sight bias: achteraf kun je vast stellen dat patiente ten tijde van het consult plm 19 we gravida was; behoudens bij fors overgewicht was bij een vt de zwangerschap in aller redelijkheid vast te stellen. Merckelbach schreef ov...er deze bias een fraai stuk in de NRC. Hij gaf toen al aan dit psychologisch verschijnsel frequent in foutenprocedures wordt misbruikt. NB een ervaren moeder (4 zwangerschappen)herkent geen kindsbewegingen va plm 22 we??

  • C. Vermeulen - Meiners

    gynaecoloog, ACHTERVELD Nederland

    Ik lees in verloop van de procedure:
    De zaak is in hoger beroep behandeld ter openbare terechtzitting van het Centraal Tuchtcollege van 18 november 2014, waar zijn verschenen klaagster, bijgestaan door mr. A.C. de Die, en de huisarts, bijgestaan door... mr. R. Zantman.
    En daar boven:
    C E N T R A A L T U C H T C O L L E G E voor de Gezondheidszorg
    Beslissing in de zaak onder nummer C2014.150 van:
    A., huisarts, destijds werkzaam te B.,
    appellant, verweerder in eerste aanleg,
    gemachtigde: mr. A.C. de Die te Amsterdam,
    tegen
    C., wonende te B., verweerster, klaagster in eerste aanleg,
    gemachtigde: mr. R. Zantman, te Krimpen aan den IJssel.
    Wie maakt hier nu fouten? Ja,... ook verslaglegging is lastig!




  • G K Mitrasing

    Huisarts, Heerhugowaard

    De eerste uitspraak is al een uitermate wonderlijke.. ben benieuwd wat de leden van het betreffende Regionaal Tuchtcollege er mee zullen doen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.