Waanzin

Waanzin, Lionel Shriver ­(vertaling Marian van der Ster en Karina van Santen), Atlas ­Contact, 384 blz., 24,99 euro.

bestellen

Een nieuw boek van Lionel Shriver, dat belooft satire en tegendraadse maatschappijkritiek. En ja hoor, ook met Waanzin gaat de Amerikaanse schrijfster er met twee gestrekte benen in. De titel slaat op een soort ­collectieve massahysterie die is ingetreden in een fictieve Amerikaanse samenleving.

Verschillen in menselijke intelligentie zijn gladgestreken. Er is een verbod op ­termen als dom, stom, idioot. Docenten geven geen ­cijfers – het slimmisme heerst. Er is zelfs een Geestelijke Gelijkwaardigheidsbeweging (GG) die als een big ­brother sancties uitdeelt aan wie zich er niet aan houdt. Hoofdpersoon Pearson, docent Engels, kan het niet accepteren. Pearson is nog van de oude wereld, waarin excelleren status gaf. Haar twee oudste kinderen Darwin en Zanzibar zijn verwekt met het zaad van een donor die ze speciaal selecteerde op diens hoge IQ. Inmiddels is ‘iedereen gelijk’ – en lui. Dat geldt voor alle facetten in de samenleving, óók in het ziekenhuis – waar Jan en alleman arts kan worden en moeilijke operaties uitvoert. Dat loopt dus in de soep. Waanzin is een litanie tegen dit alles. Fascinerend is de competitieve vriendschapsrelatie van Pearson met vriendin Emory, die meebeweegt met de waanzin van intellectueel egalitarisme. Eigenlijk is dat het hart van het boek: kun je nog vrienden zijn met iemand die zo opportunistisch is en anders is gaan denken?