Tolken als co: meer dan woorden vertalen
Plaats een reactie
Tijdens haar coschap ontdekte Elena Robu dat een patiënt niet wist dat hij kanker had, omdat hij de taal niet verstond. Ondanks pogingen via Google Translate, was de ernst van de boodschap niet doorgedrongen. Totdat Elena met hem sprak. In zijn moedertaal.
Tolken behoort officieel niet tot de taken van coassistenten, maar in de praktijk gebeurt het regelmatig. Ook Okan Ghedri, zesdejaars geneeskundestudent die Arabisch en Turks spreekt, heeft tijdens zijn coschap regelmatig getolkt.
Voor hem voelt het vanzelfsprekend om te helpen wanneer hij merkt dat een patiënt moeite heeft met het Nederlands. ‘Als ik merk dat patiënten beter communiceren in een taal die ik ook spreek, lijkt het me logisch om het consult in die taal voort te zetten’, vertelt hij.
Meestal neemt hij dit initiatief bij zijn eigen patiënten, maar ook supervisors vragen hem soms om te tolken. ‘Ik heb dat nooit als vervelend ervaren. Sterker nog, ik zie het als een manier om mijn patiënten beter te helpen’, zegt Okan. Niet dat het altijd eenvoudig is. ‘Het kan lastig zijn om medisch jargon goed te vertalen. Daardoor voelde ik me soms onzeker bij het uitleggen van ingewikkelde medische kwesties. Maar naarmate ik het vaker deed, ging het steeds beter.’
‘Als er geen tolk beschikbaar is, moeten afspraken soms worden uitgesteld’
Verantwoordelijkheid
Ondanks de moeilijkheden ziet Okan tolken vaak als een praktische oplossing. ‘Als er geen tolk beschikbaar is, moeten afspraken soms worden uitgesteld of wordt de patiënt gevraagd om een familielid mee te nemen om te tolken. Dat maakt het proces omslachtiger.’ Het tolken brengt echter wel extra werkdruk met zich mee. ‘Wanneer een supervisor mij vraagt om te tolken, bereid ik het consult vaak grondiger voor door medische termen in de andere taal op te zoeken’, legt hij uit.
Okan beseft dat er ethische vragen zijn rond het inzetten van coassistenten als tolken. ‘In een ideale wereld zouden coassistenten niet hoeven te tolken, maar op dit moment zijn er vaak geen betere alternatieven. De tolkentelefoon is vaak duur en lastig in gebruik. Mensen die de taal niet goed spreken, begrijpen vaak minder van hun ziekte en behandeling, waardoor ze slechtere zorg krijgen en minder ziekte-inzicht hebben. Het is aan ons als zorgverleners om dat te verbeteren. Ik neem in dit geval de verantwoordelijkheid op me, ook al hoort tolken officieel niet tot mijn taken.’
Emotionele steun
Elena Robu, ook zesdejaars geneeskundestudent, heeft een andere ervaring met tolken. Ze heeft drie keer als Roemeense tolk opgetreden tijdens haar coschappen, waarbij haar eerste ervaring de meeste indruk maakte. ‘Ik werd gevraagd door een medecoassistent om te helpen bij een Roemeense patiënt op de afdeling Oncologische Chirurgie, omdat hij niet goed leek te begrijpen wat er aan de hand was.’ Hoewel er een tolk betrokken was, gebeurde de communicatie voornamelijk via Google Translate en een familielid dat Engels sprak. Elena ontdekte dat de patiënt niet wist dat hij een kwaadaardige tumor had. ‘Hij had een screenshot van een vertaalsite waarop stond dat hij een “maligne tumor” had, maar hij begreep niet wat dat betekende.’ Dit leidde tot een intens gesprek waarin Elena moest uitleggen dat de patiënt kanker had. Deze ervaring raakte haar extra diep vanwege een soortgelijke situatie in haar eigen familie.
‘Ik ben blij dat ik een patiënt kon helpen om zijn ziekte te begrijpen’
Ondanks de emotionele lading van deze ervaring, is ze trots op haar bijdrage. ‘Ik ben blij dat ik een patiënt kon helpen om zijn ziekte te begrijpen, en dat ik er voor hem kon zijn, niet alleen op medisch vlak, maar ook emotioneel.’ Ze benadrukt dat haar ervaringen als tolk niet alleen gingen om het vertalen van woorden, maar ook om de emotionele steun die je kunt bieden. ‘Bij professionele tolken wordt alles letterlijk vertaald, maar ik voelde dat ik soms meer kon doen.’
Elena’s ervaringen met tolken gaven haar inzicht in hoe artsen met tolken omgaan. ‘Sommige artsen spraken in korte zinnen en gaven me de ruimte om alles goed te vertalen, terwijl andere vijf minuten lang in vakjargon praatten en verwachtten dat ik het in een paar zinnen kon vertalen’, vertelt ze. Dit maakte het tolken soms lastig, omdat ze geen formele training als tolk heeft gehad. Volgens Elena wordt er lang niet altijd een professionele tolk ingeschakeld wanneer dat wel nodig is. Vaak wordt er vertrouwd op familieleden, maar zij zijn niet altijd beschikbaar.
De verhalen van Okan en Elena benadrukken dat tolken een onmisbare maar uitdagende taak is binnen de gezondheidszorg. Coassistenten die meerdere talen spreken, kunnen een belangrijke brug vormen tussen artsen en patiënten. Toch is er behoefte aan meer structurele oplossingen, zoals toegankelijkere tolkendiensten en betere training voor zorgverleners, zodat patiënten de zorg krijgen die ze verdienen, ongeacht hun taalvaardigheid.
Tips van Okan voor co’s:
• Als je meertalig bent, neem eens de tijd om medische termen in jouw talen te leren. Zo voel je je bekwamer als je plotseling gevraagd wordt om te tolken.
• Wees niet bang voor je supervisor. Het kan als een grote verantwoordelijkheid voelen om te tolken als co, maar onthoud dat het niet perfect hoeft en dat iedere bijdrage
die jij levert de zorg zal verbeteren.
Tips van Elena voor supervisors:
• Zorg dat je vakjargon zoveel mogelijk vermijdt, zodat de tolk simpele woorden kan vertalen.
• Gebruik korte zinnen met pauzes, zodat je tolk alles goed kan vertalen.
Wil je meer tips over tolken? Goed nieuws! Aan het einde van het jaar brengt projectgroep Diversiteit & Selectie, in samenwerking met de Johannes Wierstichting
zoschakeltueentolkin.nl uit, een handig zakkaartje, speciaal voor coassistenten. Houd het in de gaten en ontdek praktische tips die je altijd bij de hand kunt hebben!
- Er zijn nog geen reacties
