Sur l’Adamant

Sur l’Adamant komt 4 januari 2024 in de bioscoop.

In de Seine, midden in Parijs, ligt een door een onmiskenbaar creatieve architect ontworpen ark: de Adamant, een huiskamerachtige daginstelling voor psychiatrische patiënten. Documentairemaker Nicolas Philibert (bekend van het grandioze Être et Avoir over een plattelandsschool in Frankrijk) tekent in Sur l’Adamant het portret van een handvol vaste bezoekers voor wie het schip een veilig toevluchtsoord is in een voor hen vijandige grote stad.

Medewerkers laat hij nauwelijks aan het woord, maar we zien ze wel, vooral tijdens bijeenkomsten waar nieuwe therapeuten of nieuwe bezoekers worden voorgesteld en de dagelijkse agenda wordt doorgenomen. De documentaire opent met een fantastische scène waarin een van de cliënten een woeste, zeer doorleefde cover zingt van het nummer ‘La Bombe Humaine’, een hit van de Franse band Téléphone: ‘De menselijke bom (…) de ontsteking zit vlak naast je hart’. Later zal hij zeggen: ‘Alleen sterke medicijnen zorgen ervoor dat ik tegen je blijf praten, anders denk ik dat ik Jezus ben.’ Die opening zet de toon: cultuur staat centraal op de Adamant. Dat maakt het leven de moeite waard: er zijn tekenateliers, muziekworkshops. Een van de cliënten vertelt over zijn artistieke verwantschap met Vincent van Gogh. Een ander antwoordt op de vraag of hij een beroep heeft: ‘Nee. De poëzie, maar dat is geen beroep.’ Weer een ander vertelt hoe scifi, strips en popmuziek hem op de been houden. Deze schitterende, observerende documentaire won eerder dit jaar de Gouden Beer op het belangrijke filmfestival van Berlijn. Het postscriptum van de film stemt droef: net als bij ons kampt de ggz in Frankrijk met grote moeilijkheden.