Nieuws
Wetenschap

Minder zorggerelateerde schade als communicatie en dossiervoering verbeteren

Plaats een reactie
getty images
getty images

De vermijdbare zorggerelateerde schade nam tussen 2004 en 2012 sterk af. Patiënten die door meerdere specialismen worden behandeld lopen een groter risico op schade. Betere communicatie en betere dossiervoering moeten die kans verder terugdringen. Dit concludeert Rebecca Baines in haar promotieonderzoek (VUmc).

Rebecca Baines, epidemioloog en bewegingswetenschapper, combineerde de resultaten van drie opeenvolgende metingen van de monitor zorggerelateerde schade van Nivel/Emgo+. Dit leverde haar ruim 16.000 patiëntdossiers op uit de jaren 2004, 2008 en 2011/2012. Verpleegkundigen zochten in de dossiers eerst naar ‘triggers’ die mogelijk een aanwijzing zijn voor zorggerelateerde schade. Vervolgens beoordeelden artsen of deze schade ook daadwerkelijk was opgetreden en of die voorkomen had kunnen worden. In de sample van 2011/2012 lag de potentieel vermijdbare schade 30 procent lager dan in de jaren daarvoor (p=0.10). Het in november uitgekomen rapport over 2015/2016 werd niet meegenomen in het promotieonderzoek. Uit die laatste meting bleek dat de potentieel vermijdbare schade niet verder daalde, maar gelijk bleef.

De afname van de vermijdbare schade tussen 2008 en 2012 is waarschijnlijk te danken aan het verbeterprogramma ‘Voorkom Schade, Werk Veilig’ dat door het VMS tussen 2008 en 2012 werd uitgevoerd. Dit programma bevatte tien thema’s met onder meer aandacht voor de twee meest kwetsbare groepen voor schade: ouderen en chirurgische patiënten. Zo werden checklists in gebruik genomen voor medicatieverificatie en interventiesystemen om dreigend orgaanfalen op tijd vast te stellen. Ook was er in deze periode veel aandacht voor het verbeteren van het chirurgisch proces en werd bijvoorbeeld de time-outprocedure ingevoerd. Uit Baines’ studie bleek dat juist bij de ouderen en chirurgische patiënten de vermijdbare schade afnam. ‘Dat is bemoedigend’, stelt de promovenda. ‘De verbeterprogramma’s lijken dus nut te hebben.’ Het stagneren van de daling in potentieel vermijdbare schade in 2015/2016 wijst op uitdoving van de programma-effecten.

Baines identificeerde nog een derde groep patiënten met verhoogd risico op schade. Ze ontdekte dat als patiënten door meerdere specialismen werden behandeld, de kans op vermijdbare schade toenam. Dit was onafhankelijk van patiëntkarakteristieken en zorggerelateerde kenmerken (ic-opname, spoedopname, opnameduur en operatie tijdens opname), wat een probleem in samenwerking suggereert. Verhoogd risico op schade bij behandeling door meerdere specialisten werd ook gevonden bij patiënten die niet opgenomen zijn. Dat overdracht van patiënten problemen kan opleveren bleek ook uit de studie die Baines uitvoerde naar de aanwezigheid en compleetheid van ontslagbrieven. Bij 10 procent van de dossiers bleken ontslagbrieven te ontbreken, en als de brieven wel in het dossier zaten waren ze vaak incompleet. Relevante labuitslagen, consulten en wijzigingen in medicatie werden in 15 tot 35 procent van de brieven niet teruggevonden. ‘Het ontbreken van brieven brengt de continuïteit van de zorg in gevaar en vergroot daarmee de kans op schade’, legt Baines uit.    

Ondanks de verbeterprogramma’s bleef van de totale zorggerelateerde schade het grootste deel gerelateerd aan het chirurgisch proces (50%) en medicatie (15,2%). Andere vermijdbare schade had bijvoorbeeld te maken met vertraagde diagnostiek of inadequaat ontslag: te vroeg of te weinig informatie mee naar huis. ‘Maar de schade was heel heterogeen’, benadrukt Baines. Bij medicatiefouten gaat het voornamelijk om verkeerde dosering van antistolling en diabetesmedicatie. ‘Er zijn wel uitgebreide protocollen voor bijvoorbeeld antistollingsbeleid, maar uit studies blijkt dat mensen zich toch niet altijd goed aan alle onderdelen van zo’n protocol houden’, vertelt de promovenda. Verder terugdringen van de vermijdbare zorggerelateerde schade valt volgens Baines te behalen door trainingsprogramma’s met aandacht voor samenwerking, communicatie en overdracht. ‘Maar het ziekenhuis is ook gewoon een plek waar mensen werken en dus fouten gemaakt worden’, stelt ze, ‘en we doen het best goed.’

Het promotieonderzoek van Rebecca Baines: Monitoring adverse events in hospitals: How safe are hospitals for patients?
lees ook

Wetenschap communicatie promotieonderzoek
  • Stephanie Thierens

    Stephanie studeerde af als basisarts en ging meteen daarna op Samos in een eerstelijnskliniek voor vluchtelingen werken. Inmiddels is Stephanie gestart met de opleiding tot arts internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.