Meer dan wratten aanstippen

Dermatologie, een doevak voor arts die ’t liefst thuis slaapt

Operaties, innovatieve therapieën, samenwerking met andere specialisten en zo’n beetje de drukste poli van het ziekenhuis. Dat is dermatologie anno 2009. Vergeet dus die aloude wratten­dokter. ‘Je moet flink kunnen aanpoten en handig zijn.’

Rutger van der Waal herinnert zich nog precies de reacties toen hij vertelde welk specialisme hij ging kiezen. ‘Dermatologie? Wratjes aanstippen? Jij wilde toch dokter worden?’ Hij kan er wel om lachen, net als toen. Maar nog steeds merkt hij dat er een hoop misverstanden bestaan over zijn vak, ook bij studenten geneeskunde. ‘Natuurlijk krijg je als dermatoloog te maken met de bekende huidziekten als eczeem en psoriasis. Maar wat weinig mensen weten, is dat we ook huidkanker, spataderen en soa’s behandelen. Huidkanker bijvoorbeeld komt steeds meer voor. Dat neemt elk jaar toe.’
Van der Waal (41), die in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein werkt, koos voor dermatologie omdat het een specialisme vol variatie is. ‘Vroeger was een huidarts enkel beschouwend bezig, tegenwoordig is dermatologie ook een echt doevak’, vertelt hij. ‘Als er bij kanker huid moet worden verwijderd, doen we de operatie meestal zelf. En verder werken we veel met apparatuur, bijvoorbeeld voor licht- en lasertherapie. Daarnaast vind ik het interessant dat je niet met één type patiënt te maken hebt. Iedereen kan een huidziekte krijgen: jong of oud, man of vrouw, gezond of ziek.’

Geoliede machine
De diversiteit aan patiënten, de combinatie van polikliniek en poli-OK; het maakt de werkdagen van de dermatoloog dynamisch en afwisselend, maar ook razend druk. ‘Het is heel hard werken’, erkent Van der Waal. ‘Wij zien per dag meer patiënten dan de meeste andere specialisten. De afdeling dermatologie moet draaien als een geoliede machine, anders redden we het niet. Dat vraagt stress­bestendigheid en organisatietalent. Van artsen, maar ook van verpleegkundigen en het overige ondersteunende personeel. Om de druk op de artsenspreekkamer wat te verminderen, hebben we bijvoorbeeld een spreekuur ingericht voor mensen met eenvoudige klachten, zoals jeuk en eczeem. Dat spreekuur wordt gedraaid door een verpleegkundige. Op die manier kunnen dermatologen zich richten op de complexere gevallen.’
Wat moet je in huis hebben om in zo’n omgeving te passen? ‘Het voornaamste is dat je flink kunt aanpoten en in de hectiek je hoofd koel weet te houden’, zegt Van der Waal. ‘Ook communicatieve vaardigheden zijn belangrijk, want je moet je kunnen inleven in de situatie van heel verschillende patiënten. Verder moet je handig zijn. Het vak doet namelijk steeds meer een beroep op je handvaardigheid. Behalve voor de huidkankeroperaties heb je dat bijvoorbeeld nodig voor de behandeling van spataderen, waarbij de aderen onder echogeleide met radiofrequentie of lasertherapie worden dichtgebrand.’

Wennen aan werkdruk
Medisch-inhoudelijk is er niets wat Van der Waal tegenstaat. Als hij dan toch een nadeel van zijn vak moet noemen, is het de hoge werkdruk. Maar eigenlijk valt dat weg tegen de vele pluspunten, vindt hij. ‘Om te beginnen wen je natuurlijk aan werkdruk. Met enige ervaring is het werk te doen tussen acht uur ’s ochtends en zes uur ’s avonds, zonder al te veel overwerk. Je hoeft nooit in het ziekenhuis te slapen, omdat nagenoeg alle patiënten poliklinisch kunnen worden behandeld. Dermatoloog zijn is een dagbaan.’
Daarnaast vindt Van der Waal het leuk dat hij relatief veel patiënten ziet en dat hij hen vaak meteen een oplossing voor hun probleem kan bieden. ‘Vaak zie je ze opgewekt vertrekken. En daarna kun je het ’s avonds thuis met artikelen, wetenschap of andere hobby’s zo gek maken als je wilt.’
Dat wil zeggen: als er geen zakelijke verplichtingen zijn. ‘De maatschap brengt vergaderingen en administratie met zich mee, en dat moet meestal in de avonduren’, zegt Van der Waal. Het is best ingewikkeld om zo’n maatschap te laten draaien. Daaraan heb ik echt moeten wennen.’

Chemocrème
Een van de aantrekkelijkste aspecten van dermatologie is dat het vak enorm in ontwikkeling is. Wie kiest voor dit specialisme, krijgt wat behandelmethoden betreft met het nieuwste van het nieuwste te maken. Naast hightechapparaten zijn dat bijvoorbeeld nieuwe medicijnen voor psoriasis, de zogenaamde biologicals, die specifiek op de ontsteking werken. Qua smeermiddelen zijn er behalve de traditionele schimmel- en hormoonzalven vernuftige crèmes bijgekomen die de oorzaken van huidaandoeningen bestrijden. Van der Waal: ‘Er is bijvoorbeeld een crème die het immuunsysteem versterkt en daarmee infecties terugdringt. Een mooie uitvinding voor huidkankerpatiënten is een specifieke crème bij fotodynamische therapie, die we ook wel chemocrème noemen. Als je die opsmeert en vervolgens met een bepaald licht op de huid schijnt, verdwijnen kwaadaardige cellen.’
De laatste jaren werken dermatologen steeds meer samen met andere disciplines. Er zijn allerlei overlegvormen, bijvoorbeeld met internisten, reumatologen en immunologen over systeemziekten. Ook worden er gezamenlijk patiënten behandeld. ‘We hebben bijvoorbeeld multidisciplinaire besprekingen met pathologen en de plastische chirurgie,’ vertelt hij. ‘En de spataderzorg doen we samen met vaatchirurgen. Het heeft het vak er voor mij nog interessanter op gemaakt.’

‘Geliefd onderwerp op feesten en partijen’
Kersverse jonge klare, Sander Koppen (37): ‘Dermatologie is een mooie combinatie van denken en doen. Dat past bij mij. Als ik me zou moeten toeleggen op enkel beschouwen of uitvoeren, zou me dat op lange termijn minder aanspreken. Wat ik ook leuk vind aan het vak, is dat je vaak mensen kunt genezen. Farmaceutische en technologische ontwikkelingen hebben de afgelopen jaren geleid tot een aantal nieuwe behandelingen, van afweerstimulerende crèmes tot nieuwe laserbehandelingen. Ik vind het geweldig om een specialisme uit te oefenen dat zo in beweging is.
Wel vind ik het soms zwaar. Je ziet op een dag zoveel patiënten dat je in korte tijd tot de kern van het probleem moet doordringen. Als beginneling lukt dat niet zo makkelijk, omdat je nog veel moet op- en uitzoeken. Mijn dagschema loopt dan ook vaak uit. Ik vertrek ’s ochtends vroeg als mijn kinderen nog slapen en als ik thuiskom, liggen ze alweer in bed. Hoewel dermatologie een soort kantoorurenbaan is, moet je dus toch een stuk van je privé-leven opofferen, zeker tijdens de opleiding en de eerste tijd daarna.

Als dermatoloog krijg je veel dingen te zien die mensen onsmakelijk vinden. Chronische wonden bijvoorbeeld of patiënten met een soa. Dat went snel. Binnen de kortste keren bekijk je zo’n aandoening puur vakmatig. Een bekende grap over dermatologen is, dat zij hun handen niet wassen nadat zij naar het toilet zijn geweest, maar ervoor. 
Dermatologie wordt steeds populairder. In Amerika is het al een van de meest competitieve specialismen om binnen te komen. Hier in Nederland kan het ook knap lastig zijn om in opleiding te komen, vooral voor meisjes. Daar heb ik als man waarschijnlijk geluk bij gehad. Slechts weinigen weten wat het vak precies inhoudt. In mijn omgeving denken mensen vaak dat ik brandwonden behandel, iets wat we nu juist zelden of nooit doen. Ik word ook vaak gevraagd naar plekjes te kijken als mensen iets vreemds bij zichzelf hebben ontdekt. Dermatologie is een geliefd specialisme op feesten en partijen.’