MediMagic

Sluit na het lezen van deze zin je ogen, en denk aan een willekeurig getal tussen de 0 en de 100. Gedaan? Volgens mij denk je aan nummer...(tromgeroffel)...37! Hoe ik dat wist? Ik leg het je zo uit.

De twee grootste passies in mijn leven beginnen allebei met een G. Naast geneeskunde ben ik al sinds mijn kleutertijd een fervent aanhanger van goochelen. Een dankbare hobby tijdens mijn coschap kindergeneeskunde. Een goocheltruc kun je gebruiken als ijsbreker, ter educatie en zelfs als afleidingsmanoeuvre. Zo kreeg ik een keer op de afdeling binnen seconden een krijsend kind stil door een rood sponsballetje uit zijn oor te toveren. Waardoor de arts-assistent, al een kwartier wanhopig pogend een infuus aan te leggen, zonder verder tegenspartelen de klus kon klaren. Sindsdien ben ik van mening dat elke zorgverlener een paar simpele goocheltrucs achter de hand zou moeten hebben.

Maar de samenwerking tussen mijn twee passies reikt verder. In het in 2010 uitgegeven boek Sleights of Mind overbruggen twee Amerikaanse neurowetenschappers de kloof tussen goochelen en (neuro)wetenschap. Daarvoor exploreren ze hoe je zintuigen je voor de gek kunnen houden en leggen ze van talloze trucs en illusies de neurale correlaten bloot. Een voorbeeld uit het boek. Pak van een spel speelkaarten de bovenste kaart, zonder te kijken welke het is. Fixeer beide ogen op een punt in de verte, strek je hand uit naar buiten en beweeg hem dan langzaam richting het fixatiepunt van je ogen. Als je het goed doet, moet het er een beetje uitzien alsof je de test van Donders bij jezelf uitvoert tijdens een potje poker. Wat je zult merken – los van de onhoudbare dwang je ogen naar de speelkaart te richten – is dat je pas als de kaart vlak bij het centrum is, kunt zien welke kaart je precies in je handen hebt. Het toont aan hoe je slechts met je fovea échte details kunt waarnemen. Alleen door dat centrum constant saccadisch door je gezichtsveld te laten schieten, ervaren we scherp totaalzicht. Maar eigenlijk zijn we stekeblind. Een goochelaar maakt dankbaar gebruik van dat gegeven.

Inzicht in de psychologie achter een goocheltruc kan ook van nut zijn bij wetenschappelijk onderzoek. Een van de principes die een goochelaar gebruikt om zijn toeschouwers af te leiden is joint attention. Het betekent dat als hij ergens zijn aandacht op richt, een deel van jouw aandacht daar ook naartoe zal gaan. Karakteristiek voor autisme is dat dit mechanisme ontbreekt. Een autist zou dus in theorie ook niet vatbaar moeten zijn voor de trucs van een goochelaar, als die joint attention gebruikt om zijn publiek te misleiden. Wie weet een voor in de toekomst potentieel aanvullend diagnosticum, aldus de auteurs. Maar hoe wist ik nou aan welk getal je zat te denken? Dat wist ik niet. De kans dat ik het juist had was 1 op 100 (al schijnt het getal 37 een populaire keuze te zijn). Nou klinkt dat misschien wat flauw, maar bedenk je even het volgende. Als zeg 500 mensen deze column hebben gelezen, zijn er statistisch gezien minimaal 5 mensen geweest die het getal 37 in gedachten hadden. En die dus een klein wonder hebben ervaren. Een wonder dat ze, als ze deze alinea niet zouden lezen, ook nooit hadden kunnen verklaren. Het toont aan hoe beperkt een individuele ervaring is. Pas als zich een context ontvouwt, zien we wat er werkelijk aan de hand was. Ik snap dat het voor 99 procent van de lezers een waardeloos effect was, maar bedenk maar zo: we deden het voor de ander. Soms maak je, of je nou arts bent of goochelaar, een grote omweg voor een klein resultaat. Maar het is het altijd waard.

Victor Middelkoop,
zesdejaarsstudent geneeskunde LUMC

Dit is de laatste column van Victor Middelkoop; begin dit jaar is hij afgestudeerd. De redactie van Arts in Spe bedankt Victor hartelijk voor het delen van zijn ervaringen en wenst hem veel succes en plezier in zijn verdere loopbaan als arts.

Meer colums en blogs

Lees ook:

• Arts in Spe zoekt nieuwe columnist