Machines zoals ik
Tranen in de aard der dingen
Plaats een reactie
Machines zoals ik, Ian McEwan, De Harmonie, 348 blz., 24,90 euro.
De dertiger Charlie besluit de erfenis van zijn moeder te besteden aan de aanschaf van Adam, een robot die wordt aangestuurd door zeer gesofisticeerde AI-programmatuur. Miranda, zijn bovenbuurvrouw en vriendin, helpt met het installeren van Adams persoonlijkheid. Dat is – heel in het kort – de inzet van de nieuwe, magnifieke roman Machines zoals ik van Ian McEwan.
Daarin schetst de Britse auteur een toekomst die zich in het verleden afspeelt. Want we schrijven de jaren tachtig, maar wel andere jaren dan zoals wij ze kennen. In deze parallelle werkelijkheid bloeien de wetenschappen – alles is ‘open source’ – en de kunsten, maar tegelijkertijd wordt het volk geplaagd door inflatie, werkloosheid, criminaliteit en cynisme. The Beatles zijn er nog, maar belangrijker: ook Alan Turing is nog onder ons – het wiskundig genie dat in onze werkelijkheid begin jaren zestig zelfmoord pleegde. Dankzij hem zijn de grote beloften van AI, waarvoor hij de grondslag legde, grotendeels ingelost. Maar er zijn grenzen. In een lange monoloog merkt Turing op: ‘De kwestie is dat schaken geen weergave van het leven is. Het is een gesloten systeem. De regels zijn onomstreden en gelden consequent over het hele bord. (…) Het is een spel met volledige informatie. Maar het leven, waarin we onze intelligentie toepassen, is een open systeem.’ Hij laat Turing vervolgens Vergilius citeren: ‘Sunt lacrimae rerum – er zijn tranen in de aard der dingen.’ Dat is de crux: niemand weet hoe dat tragische inzicht moet worden ‘gecodeerd’; Turing vermoedt dat het niet kan.
McEwan heeft zich de kennis eigen gemaakt om op een volstrekt geloofwaardige wijze de vragen en dilemma’s die samenhangen met de toepassing van AI, in ethisch, maatschappelijk en wetenschappelijk opzicht, te verwerken in een spannende roman. Door bovendien een setting te kiezen die tegelijkertijd bekend is én ver van ons afstaat, krijgen de kwesties die hij opwerpt een universeel, tijdsoverstijgend karakter, en vraagt hij in wezen wat de mens tot mens maakt.
- Er zijn nog geen reacties
