Hoe overleef ik mijn nachtdiensten?
Plaats een reactie
Slaapproblemen, moe, minder alert, meer kans op een ongeluk in het verkeer, meer kans om een fout te maken; de risico’s van werken als de meeste mensen slapen zijn niet gering. Dus hoe ga je die nachtdiensten aanpakken? Met deze tips kom je een heel eind.
Als student geneeskunde weet je dat ooit het moment gaat komen waar velen van ons toch een beetje voor vrezen: je eerste nachtdienst. Tijdens de coschappen zul je er een aantal moeten draaien, en afhankelijk van het specialisme dat je kiest nog veel meer. Om je heen heb je vast gehoord dat nachtdiensten zwaar zijn en gevolgen kunnen hebben voor bijvoorbeeld je gezondheid. Bovendien spoken er vlak voor die eerste dienst ongetwijfeld allerlei vragen door je hoofd. Wij hebben het een en ander voor je in kaart gebracht, zodat jij straks goed voorbereid je nachtdiensten in kunt!
Risico’s
De effecten van nachtdiensten worden veel onderzocht. Zo is al jaren bekend dat nachtwerk verhoogde risico’s geeft op het gebied van veiligheid en gezondheid. Wanneer je actief bent in periodes die van nature slaapperiodes zijn, ontstaat er een discrepantie tussen het fysiologisch systeem en werk- en rusttijden. Chronische verstoring van het fysiologisch systeem kan op korte termijn leiden tot klachten van vermoeidheid en op langere termijn tot specifiek aan onregelmatig werk gerelateerde gezondheidsklachten. Zo verhoogt nachtwerk het risico op diabetes mellitus type 2, hart- en vaatziekten en slaapproblemen. Dit risico stijgt naarmate je meerdere jaren nachtwerk verricht. Dat kom doordat de glucose- en vethuishouding ’s nachts minder actief is dan overdag. Eten tijdens een nachtdienst, wanneer het lichaam minder actief is, kan leiden tot hogere glucosespiegels in het bloed en meer opslag van vet in het lichaam.
Grootste fout
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat nachtwerkers ruim tweemaal vaker last hebben van verkorte slaapduur, verslechterde slaapkwaliteit en vermoeidheid. Vermoeidheid zorgt voor verminderde alertheid, aandacht en concentratie, wat kan leiden tot extra risico’s en ongelukken in het verkeer. Ook hebben meerdere studies bevestigd dat het werken van nachtdiensten zorgt voor een hoger risico op ongelukken en fouten ten opzichte van overdag. Een verstoord circadiaans ritme zorgt dus niet alleen voor gezondheidsrisico’s voor nachtwerkers, maar ook voor de mensen die zij op dat moment moeten helpen. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat mensen die zeventien tot achttien uur wakker zijn, presteren op het niveau van iemand met de wettelijk toegestane hoeveelheid alcohol in het bloed. Zo noemt, in onderzoek, 41 procent van de artsen vermoeidheid als oorzaak van hun grootste fout. Bijna een derde van deze patiënten overleed ten gevolge van die fout. Nachtdiensten zijn voor de meeste specialismen onvermijdelijk, maar het is dus van groot belang dat hier zo zorgvuldig mogelijk mee wordt omgegaan.
Ga de nacht ervoor laat naar bed en sta dan laat op
Regels
Voordat je een nachtdienst ingaat, is het handig om te weten welke regels voor jou als coassistent gelden wat betreft uren en compensatie. Een nachtdienst wordt gedefinieerd als een dienst waarin minstens één uur arbeid wordt verricht tussen 0.00 uur ’s nachts en 6.00 uur ’s ochtends. Regelgeving over nachtdiensten staat beschreven in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit. Voor coassistenten gelden dezelfde regels als arts-assistenten. In dit besluit staat onder andere dat de werkgever de arbeid zodanig dient te organiseren dat de werknemer:
- ten hoogste arbeid verricht gedurende tien uur in een nachtdienst (of twaalf uur, mits er wordt voldaan aan bepaalde regels);
- aansluitend op een nachtdienst een onafgebroken rusttijd heeft van ten minste veertien uur;
- na een reeks van ten minste drie en ten hoogste zeven keer achtereenvolgens arbeid te hebben verricht in een nachtdienst, een onafgebroken rusttijd heeft van ten minste 46 uur.
Deze regels moeten minstens gevolgd worden, maar universiteiten kunnen uiteraard besluiten de regels voor hun coassistenten iets ruimer te nemen door bijvoorbeeld de maximale duur van een dienst te verkorten. Als je straks als arts werkt, krijg je ook voor je nachtdiensten nog extra betaald. Deze onregelmatigheidstoeslag (ort) staat vastgelegd in de cao. Zo staat in de Cao Ziekenhuizen dat je 47 procent ort krijgt op uren tussen 0.00 en 6.00 uur en tussen 22.00 en 24.00 uur op maandag tot en met vrijdag.
Tips
Nu vraag je je waarschijnlijk af: zijn er andere dingen waarmee ik rekening kan houden? Je hele ritme wordt immers omgegooid. Om je hierbij te helpen, hebben we een aantal tips op een rijtje gezet.
Eten
Voor het eten kun je het beste een vast schema aanhouden waarbij je drie maaltijden eet. Je begint met het avondeten zoals je dat normaal gesproken zou doen, vlak voor of aan het begin van de nachtdienst, bijvoorbeeld om 18.00 uur. Daarna eet je je ‘lunch’ rond 1.00 of 2.00 uur ’s nachts. Probeer eiwitten zoals eieren of kwark binnen te krijgen, want die zorgen ervoor dat je alert blijft. De dienst sluit je af met een licht ontbijt met koolhydraten rond 5.00 uur, zodat je de laatste uurtjes er nog even tegenaan kan! Neem een fles water mee zodat je gehydrateerd blijft gedurende je dienst en drink geen koffie tijdens je ontbijt als je nog wilt slapen die ochtend.
Slapen
Om je voor te bereiden op je nachtdienst kun je al beginnen door de nacht ervoor laat naar bed te gaan en laat op te staan. Eventueel kun je voor je dienst nog een powernap van twintig minuten, of een langere van anderhalf uur nemen. Vergeet geen oogmasker en oordopjes mee te nemen voor het geval dat je kunt slapen in een piketkamer. Als je nog met de auto terug moet, is het aan te raden om daarvoor een korte powernap te nemen en een zonnebril op te zetten tijdens de reis vanwege het effect van zonlicht op het circadiaans ritme.
Beweging en sport
Je nachtdienst energiek ingaan met een work-out kan zeker, maar om dit de ochtend erna te doen is een minder goed idee. Doordat je je lichaam activeert, kan het daarna lastiger worden om weer in slaap te vallen. Verder is het belangrijk om gedurende de dag nog wat daglicht op te vangen. Dit kun je doen door een rondje te wandelen of te joggen na het slapen.
Zwaar maar leerzaam
Zo, nu je uitgerust bent met deze informatie kun je straks goed voorbereid naar je eerste dienst toe! Nachtdiensten kunnen weliswaar zwaar zijn, maar natuurlijk ook heel leerzaam. Zie het maar als oefening voor later; misschien kom je er wel achter dat je het beter aankunt dan je zou verwachten!
Lees ook:- Er zijn nog geen reacties
