Nieuws
Naomi van Esschoten
4 minuten leestijd

‘Het vraagt begrip, geduld én veranderbereidheid’

Kinderarts Jamiu Busari maakt zich hard voor inclusie

Plaats een reactie
Getty Images
Getty Images

Hij werkt als kinderarts op Aruba en hij is universitair hoofddocent medisch onderwijs en lid van de diversiteitsadviesraad aan de universiteit van Maastricht. Maar Jamiu Busari heeft in zijn loopbaan wel drie keer zo hard moeten knokken als collega’s met minder ambitie en diploma’s.

Van beschuldigende vingers en militante discussies houdt Jamiu Busari niet. Liever ziet hij zichzelf als een compassionate advocate of change. Maar begrijp hem goed: boos zijn over misstanden is wel degelijk nodig.

‘Vuur is een prachtig fenomeen. Als je je vinger erin steekt, brand je je. Maar datzelfde vuur kan ook je maaltijd en huis verwarmen. Als je maar weet hoe je het inzet. Dat geldt ook voor inclusie. Ik ervaar regelmatig discriminatie en benadeling. Toch begint verandering met begrip: luisteren naar het standpunt van de ander, begrijpen welke motivatie iemand heeft. Dat creëert een opening voor dialoog.’

Extra bewijzen

Jamiu Busari
Jamiu Busari

Geboren in Engeland woonde Busari een tijd in Manchester en vertrok daarna met zijn ouders op 8-jarige leeftijd naar Nigeria. Daar studeerde hij geneeskunde. In Nederland kreeg hij een beurs voor een studie medische onderwijskunde en een verkorte opleiding geneeskunde. ‘Nadat mijn buitenlandse artsdiploma was beoordeeld, bleek dat ik mijn coschappen hier opnieuw moest doen om in opleiding te komen tot kinderarts.’ Daarna volgde nog een promotietraject. ‘Als je ambities hebt, mee wilt doen en anders bent, moet je je extra bewijzen. Collega’s die niet van kleur zijn, kwamen nu eenmaal eerder in opleiding en kregen eerder functies dan ik.’

Blanke mannen

Onderzoek laat zien dat organisaties niet zijn ingericht op participatie van mensen met verschillende eigenschappen en achtergronden. Busari: ‘Om te snappen waarom het systeem maar langzaam verandert, moet je terug naar de oorsprong van het probleem. Geneeskunde is in Europa voornamelijk opgezet door blanke mannen. Zo zijn de selectiecriteria voor de opleiding bijvoorbeeld gebaseerd op dat referentiekader. Daardoor ontstond een homogene groep. En oude, ingesleten gewoontes zijn moeilijk om te veranderen: mensen weten niet beter en een nieuwe aanpak met andere spelregels is even wennen. Als je er zo naar kijkt, begrijp je waarom een verandering geduld vraagt.’

Veranderbereidheid

Van studenten vraagt het om in gesprek te gaan over wat er moet veranderen. ‘Begrip is één kant van de medaille, maar veranderbereidheid is de andere’, vertelt Busari. ‘Zo moeten selectiecommissies openstaan voor het inzicht om het anders te doen: critical consciousness. Dan kom je tot intrinsiek gemotiveerde verandering. Dat gebeurt ook wel: langzaamaan zien we bijvoorbeeld meer vrouwen, mensen met een migratieachtergrond en mensen uit alle sociaal-economische klassen in de geneeskunde­opleiding.’

‘Het gaat erom je af te vragen wat we van elkaar kunnen leren’

Microagressie

Maar includeren betekent nog geen participatie. ‘Pas geleden vertelden een paar vrouwelijke arts-assistenten chirurgie dat ze onprettige opmerkingen kregen over hun huidskleur. Toen ze hun collega daarop aanspraken, was het antwoord: “Zo bedoelde ik het niet, want ik heb ook vrienden die van kleur zijn.” Dit is een goed voorbeeld van microagressie. Het gaat niet om jouw vrienden, het gaat om de opmerking die de ander kwetst. Dat moet je erkennen. Een opmerking over een “dom” blondje vind ik overigens net zo onacceptabel.’

Rolstoel

Uitsluiting treft niet alleen studenten van kleur, maar ook studenten met een lhbtiq+-achtergrond of een lichamelijke beperking. ‘Zo vertelde paralympiër Annika van der Meer dat zij vanwege haar rolstoel maar beter niet kon beginnen aan een coschap chirurgie. Terwijl er nog veel mogelijk is met haar talenten. Mits je naar de mogelijk­heden kijkt. En dan kom je toch weer uit bij in dialoog gaan.’ Dat is soms lastig. ‘Zit je in een afhankelijke positie, dan kun je een supervisor, collega of opleider niet altijd persoonlijk aanspreken. Wel kun je samen met andere co’s of aiossen met de vakgroep om de tafel gaan. Zo blijf je ook uit de verwijten en kun je meer vanuit wederzijds begrip tot verandering komen. Andere manieren zijn om er een artikel over te schrijven, zoals de vrouwelijke aiossen hebben gedaan, of het eens bespreekbaar te maken in een presentatie.’

Dubbele standaard

Het al dan niet bewust uitsluiten van mensen komt ook omdat het beeld van hoe een dokter eruit moet zien, in de afgelopen honderd jaar nauwelijks is veranderd, merkt Busari. ‘Alles wat niet in dat plaatje past, vinden we niet acceptabel. Met een dubbele standaard: een blanke dokter met een jeans vinden we geen probleem, maar draagt een dokter van kleur diezelfde spijkerbroek, dan vinden we hem er onverzorgd uitzien. Er zijn nog veel impliciete vooroordelen.’ Ook privileges zitten in de weg. ‘De samenleving heeft bepaalde contexten die meer voorrechten geven, bijvoorbeeld geslacht, kleur, rijkdom of uiterlijk. Wat vaak gebeurt is dat mensen met privileges een sense of entitlement ervaren: zij bepalen voor degenen die het privilege niet genieten.’

Naast elkaar

In gesprek gaan levert alle partijen veel op. ‘Verschillende achtergronden maken het team en de zorg inclusiever’, zegt Jamiu Busari. ‘Het is belangrijk om ons te realiseren dat er geen superioriteit bestaat in etniciteit, geloof of geslacht. Net zo is westerse zorg niet per se de beste zorg. Door zo te denken mis je juist kansen. Uiteindelijk gaat het erom je af te vragen wat we van elkaar kunnen leren. Als je dat als uitgangspunt neemt, kunnen we nog veel bereiken. Overigens ben ik hoopvol voor de toekomst en deze generatie studenten: tijdens Black Lives Matter kwamen voor het eerst niet alleen zwarte mensen op voor zwarte rechten, maar stonden mensen van alle leeftijden, kleuren en rassen naast elkaar. In die “vurige” geest moeten we verder werken aan gelijkwaardigheid.’ 

Terugkijken: ‘Verschil moet er zijn’ 

Tijdens het KNMG-webinar ‘Verschil moet er zijn’ sprak Jamiu Busari over de arts, diversiteit en inclusie. Dit webinar is terug te kijken via deze link.

KNMG
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.