Het tuchtrecht

Achtergrondinformatie bij het artikel Als je een fout maakt…

Gijsje Snijders en Marije Nijenhuis, KNMG Studentenplatform

Wat is tuchtrecht?
Tuchtrechtspraak is een vorm van rechtspraak die erop toeziet dat de leden van een beroepsgroep zich aan de gedragsregels van hun beroep houden. Het doel van tuchtrechtspraak is de kwaliteit van de beroepsuitoefening waarborgen, o.a. door de belangen te beschermen van degenen die gebruikmaken van de diensten van de beroepsgroep. Verschillende beroepsgroepen hebben dus een verschillend tuchtrecht: o.a. artsen, tandartsen en apothekers hebben de Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg, de voetbalbond heeft de Tuchtcommissie van de KNVB.ⁱ

De tuchtklacht
BIG-geregistreerden zijn onderworpen aan tuchtrechtspraak, tegen hen kan dus een tuchtklacht worden ingediend. In de meeste gevallen dient een patiënt of familielid van patiënt een klacht in, een enkele keer maakt een collega-arts of de Inspectie voor Gezondheidszorg een zaak aanhangig. De tuchtklacht wordt in behandeling genomen door een tuchtcollege, bestaande uit vijf leden: twee juristen en drie leden met hetzelfde beroep als de aangeklaagde zorgverlener.ⁱⁱ Het tuchtcollege bekijkt de klacht en kan een vooronderzoek instellen, waarin beide partijen hun standpunten schriftelijk en mondeling kunnen toelichten, waarna soms blijkt dat in goed overleg een oplossing mogelijk is. Het college kan besluiten dat er geen terechtzitting komt, omdat de klacht ongegrond is, of omdat de klacht niet zwaar genoeg is om tot een tuchtmaatregel te leiden. Ook kan het zijn dat de zaak niet bij het tuchtcollege thuishoort, bijvoorbeeld als de klager een stagevergoeding eist (dit hoort bij civiele rechter thuis). Als het tuchtcollege besluit dat de klacht mogelijk wel gegrond is, volgt er een terechtzitting. Bij deze zitting is het niet verplicht om als arts aanwezig te zijn. Het college doet uiterlijk twee maanden na zo’n terechtzitting uitspraak.ⁱⁱⁱ In totaal duurt de procedure ongeveer een half jaar. De klacht kan gaan over onzorgvuldig handelen ten opzichte van de patiënt (of zijn naasten) en in de tweede plaats om handelen in het algemeen belang van de individuele gezondheidszorg, wat gaat over het algemeen functioneren van de zorgverlener. Voorbeelden van onderwerpen die tot een tuchtklacht kunnen leiden, zijn fouten die worden gemaakt tijdens een operatie, het schenden van het beroepsgeheim en ontoelaatbaar gedrag, zoals seksuele intimidatie door een arts of andere BIG-geregistreerde.^iv 

Tuchtklacht gegrond verklaren
Van alle tuchtklachten die per jaar over de beroepsgroep artsen worden ingediend, wordt 15 procent gegrond verklaard. In geval van een gegrondverklaring kan het tuchtcollege verscheidene maatregelen opleggen: een waarschuwing, een berisping, een geldboete van maximaal 4500 euro, een (voorwaardelijke) schorsing, een tijdelijke beperking voor bepaalde verrichtingen of, de zwaarste maatregel, een doorhaling in het BIG-register. Van de klachten die ter zitting worden genomen, wordt 50 procent gegrond verklaard.^v  

Van coassistent naar basisarts
Zoals vermeld in het Arts in Spe-artikel Als je een fout maakt… verandert je juridische positie als je eenmaal afgestudeerd bent en je je ingeschreven hebt in het BIG-register. Je kunt ineens tuchtrechtelijk aansprakelijk worden gesteld, iets wat voor sommige a(n)iossen nog niet helemaal duidelijk is. Dat het lastig is om met een tuchtklacht om te gaan, bewijst het verhaal van Floor Boon, die de verantwoordelijkheid kreeg voor een lastige casus toen zij net gestart was met de opleiding tot psychiater.^vi De verkeerde diagnose werd gesteld (mede door te weinig betrokkenheid van de supervisor) en de patiënt werd naar huis ontslagen. Na een week pleegde de patiënt zelfmoord. Floor werd tuchtrechtelijk aansprakelijk gesteld door de familieleden van de patiënt en een rechtszitting volgde. Bovenstaande is een ingrijpende gebeurtenis in je carrière, zeker als net beginnende arts.

Voetnoten:

ⁱ Oplossen zonder rechter, Tuchtrechtspraak; website van de Rechtspraak; 2014. 
ⁱⁱ ‘Hoe werkt het tuchtrecht?’; Casus Artseninfolijn KNMG; website KNMG; 2014.
ⁱⁱⁱTuchtcolleges voor de gezondheidszorg; website; 2014. 
^ivVraag en antwoord, Patiëntenrecht en cliëntenrecht; website Rijksoverheid; 2014. 
^vJaarverslag 2013; Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg en het College van Medisch Toezicht; p. 30; 2013.  
^viDe afschuwelijke gang naar de tuchtrechter; Mensje Melchior; Arts in Spe; Nr. 3; 2007.
^viiCollege gezondheidsrecht; mr. M. Biesaart, Universitair hoofddocent gezondheidsrecht UMC Utrecht; 2014.