Het raadsel van de sfinx

Ik had net kennisgemaakt met de artsen en verpleegkundig specialisten van mijn nieuwe coschap toen de overdracht begon. Er werd door het elektronisch patiëntendossier gescrold. De lange medicatielijsten en de uitgebreide voorgeschiedenis vormden een schril contrast met wat ik gewend was te zien toen ik vijf weken terug voor het laatst een dossier in Hix opende.

De dienstdoende arts droeg over dat een patiënt in het weekend is overleden. ‘Oh, gelukkig’, zei een van de geriaters. De rest knikte instemmend.

Ik keek verschrikt op. Maar toen besefte ik dat ik me niet meer bij de kindergeneeskunde bevond, dat een overlijden door sommige patiënten en naasten juist als iets gewensts wordt gezien. Zo ook in dit geval.

Na de overdracht maakte ik mijn eerste dag op de poli geriatrie mee waar uitgebreide anamneses werden verricht en conclusies werden opgesteld op basis van de vier assen. Tegen het einde van de dag moest ik denken aan het raadsel van de sfinx: welk wezen loopt ‘s ochtends op vier poten, ‘s middags op twee en ‘s avonds op drie?

Zoals dit raadsel namelijk de drie stadia van de mens symboliseert, zag ik in mijn coschap kindergeneeskunde en geriatrie ook verschillende stadia van de mens voor me: van een exacerbatie astma op de kinderleeftijd, naar een exacerbatie COPD bij de levenslange roker. Van het bijhouden van de motorische ontwikkeling met het Van Wiechenschema op het consultatiebureau, naar een valanalyse op de valpoli. Van vallen door welpachtig enthousiasme tijdens het buitenspelen, naar vallen door een combinatie van sarcopenie, orthostatische hypotensie en het verraderlijke snoer van de stofzuiger. Van de ontwikkeling van het geheugen, naar de aftakeling ervan. En, zoals het in een moderne versie van de Oedipusmythe waarschijnlijk zou worden verteld, van kruipen op handen en voeten, naar lopen met een rollator.

Later besefte ik wat de meest bijzondere ontwikkeling is die de mens op dit punt doormaakt. Ik zat op de poli geriatrie en maakte een status aan in het dossier van een patiënt die na een val zou komen te overlijden aan nierfalen. Van de aangrenzende kinderpoli was een jammerlijke huilbui hoorbaar van een kind dat zich in een stressvolle situatie bevond. In het slechtnieuwsgesprek van die ochtend huilde de patiënt met nierfalen niet. Überhaupt leek hij niet geschokt te zijn door het nieuws. De boodschap van de arts was voor hem even vanzelfsprekend als dat de zon opkomt in het oosten. Deze patiënt had al de laatste ontwikkeling doorgemaakt: van vrees voor het onbekende, naar berusting.