‘Gelukkig lijkt de piek hier voorbij’

Dokters van allerlei pluimage vertelden dit voorjaar op onze website over de impact van de coronacrisis op hun dagelijks leven. Nu de besmettingscijfers opnieuw oplopen, laten we opnieuw artsen aan het woord. Vandaag drie tropenartsen: Rian Jager en Belia Klaassen (Tanzania) en Mark Godeschalk (Congo) over het verloop van covid-19 in Afrika.

Covid-19 lijkt het leven in Afrika niet meer te beheersen, althans als je af gaat op recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het aantal besmettingen neemt in de meeste landen op het Afrikaanse continent al twee maanden gestaag af. Op 6 oktober werden 3794 gevallen gemeld.

‘Gelukkig lijkt de piek hier voorbij’, bevestigt tropenarts en huisarts Belia Klaassen, die in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Salaam een privékliniek heeft. Klaassen en haar collega’s houden zich voornamelijk bezig met het testen van mensen op covid-19, zoals voor diegenen die het land uit willen en een certificaat voor de vliegmaatschappij nodig hebben dat ze negatief getest zijn. ‘Dat is op het moment een groot deel van onze polikliniekactiviteiten. Wij brengen het materiaal naar het centrale laboratorium van het ministerie van gezondheid die later de uitslag naar ons mailt. We nemen soms wel veertig testen per dag af, het zijn vaak buitenlandse reizigers of expatriates met lastig te spellen namen, de documentatie luistert heel nauw. Soms gaat er iets bijna mis, soms is het certificaat nog niet binnen terwijl men al op het vliegveld is. Dat geeft best veel stress vooral op zaterdagmiddag als er honderden reizigers het land uitvliegen.’

Klaassen was zelf in september in Nederland op familiebezoek. ‘Bij aankomst op Schiphol merkte ik hoe de efficiëntie van een snelle test bij de teststraat die er even was, overging in een tekort aan testcapaciteit. Ook was ik getuige van de discussie van het mondkapjesbeleid in gesloten ruimtes, wat wij in Tanzania bij het allereerste begin van de epidemie deden. Ik bezocht enkele ziekenhuizen in Nederland en was verbaasd dat er in de wachtkamers geen mondkapjesplicht was.’

Malaria-epidemie

Ook tropenarts Rian Jager, die juist op het Tanzaniaanse platteland werkt, bezocht Nederland in september. ‘Ik had niet verwacht dat het virus zo’n impact heeft op de dagelijkse gang van zaken. Het heeft het hele leven overgenomen en het gaat werkelijk nergens anders over. Zo jammer eigenlijk.’
Het leven in Tanzania is eigenlijk zoals vóór de pandemie, stelt Jager. ‘De Tanzanianen en de mensen in het ziekenhuis hebben wel andere dingen aan hun hoofd. Op het platteland zijn we sinds medio juni helemaal niet meer met het virus bezig. In het ziekenhuis is het ongekend druk met een heel ernstige malaria-epidemie die al maanden heerst en waar we vooral veel jonge kinderen door verliezen. Onze covid-19-unit staat er nog wel, dat is meer een politieke issue omdat er in het district geen andere covidbehandelcentra zijn. De verwachting is dat we het gebouw in november weer vrijgeven voor het lesgeven aan Tanzaniaanse coassistenten. Testen worden alleen nog afgenomen in Mwanza, op twee uur reizen, en dan voornamelijk voor het testen van expats of reizigers.’

Zoekgeraakte sample

Het naburige Congo heeft volgens de officiële cijfers eveneens steeds minder coronagevallen, meldt tropenarts Mark Godeschalk vanuit de regio Ituri. ‘Maar officiële cijfers zeggen niet veel, omdat ik weet dat er bijna niet getest wordt. Er zijn amper testlabs, en transport is erg ingewikkeld. De meeste samples worden nog altijd in de hoofdstad Kinshasa afgehandeld. Wij hebben één bewezen covid-19-geval in het ziekenhuis gehad, een obese vrouw met hiv die vijf dagen aan het zuurstofapparaat heeft gelegen. Het positieve resultaat kwam na elf dagen opname, toen de patiënt al beter was. Waarna de patiënt verplicht de, toen al, onbewezen chloroquine/azitromycine alsnog moest gebruiken. De door de president beloofde financiële steun voor “elke patiënt binnen het Congolese grondgebied” is bij ons niet aangekomen. De tweede sample die we opstuurden, een contact van de eerste case, kwam ook na elf dagen binnen, gelukkig negatief. De derde sample, een van onze verpleegkundigen die nog steeds thuiszit met vermoeidheid, is zoekgeraakt. Sindsdien hebben we het testen opgegeven.’

Godeschalk ziet de laatste tijd een forse griep- of verkoudheidsgolf. ‘Misschien is het wel covid-19, misschien niet. Het kan ook best het seizoen zijn. Maar ik denk dat we hier belangrijkere dingen te doen hebben dan ons er druk over te maken. De meeste mortaliteit/morbiditeit ligt gewoon nog steeds bij luchtweginfecties, diarree, malaria en ernstige bloedarmoede.’

Het aantal coronaslachtoffers in Afrika is sinds de aanvang van de pandemie betrekkelijk laag geweest. Hoe dat kan is nog altijd niet duidelijk. Godeschalk: ‘Covid-19 lijkt echt een veel kleinere impact te hebben in Sub-Sahara-Afrika dan elders. Alle maatregelen in Congo zijn dan ook opgeheven. Scholen, kerken en grenzen zijn weer open. Je ziet her en der nog wat mondkapjes, maar vooral in de gezondheidszorg of tegen het stof op de weg. Een fors contrast met wat ik over Nederland lees.’