Nieuws
coschappen

‘De medische wereld is een bevooroordeelde plek’

Plaats een reactie
Harmen de Jong
Harmen de Jong

In Rotterdam krijgen geneeskundestudenten met een migratieachtergrond tijdens hun master plotseling lagere cijfers dan hun studiegenoten zonder migratieachtergrond. Promovendus Chantal van Andel (30) onderzocht hoe dit komt.

‘Bij het Erasmus MC krijgen studenten met een migratieachtergrond tijdens de coschappen significant lagere cijfers dan studenten zonder migratieachtergrond’, vertelt Chantal van Andel, die hier vier jaar lang onderzoek naar deed. ‘Het gaat hierbij op groepsniveau om enkele tienden.

Dat klinkt niet voor iedereen even schokkend, maar zulke verschillen in cijfers kunnen hét verschil maken bij de toelating tot specialisaties, waar diversiteit soms nog ver te zoeken is.’ Daarom onderzocht Van Andel welke factoren meespelen bij de totstandkoming van deze cijfers, in de hoop diversiteit en inclusie binnen de geneeskunde te vergroten.

Het doen van onderzoek naar diversiteit ligt gevoelig. ‘Hoe kun jij als witte onderzoeker hier onderzoek naar doen? Je weet toch niet hoe het is om in hun schoenen te staan?’ Het zijn vragen die Van Andel regelmatig krijgt. ‘Nee, maar ik kan het hun wel vragen’, antwoordt ze dan. ‘Als ik zelf een migratieachtergrond had gehad, was mij waarschijnlijk juist verweten dat ik vanuit een slachtofferrol onderzoek doe.’

Hobby’s

Een van de meest opvallende resultaten van het onderzoek is volgens Van Andel dat studenten met een migratieachtergrond minder vertrouwen hebben in hun beoordelaars, ongeacht de hoogte van hun coschapcijfers. ‘Als je studenten vraagt naar wat volgens hen de hoogte van hun cijfer bepaalt, antwoorden zij vaak “een klik met je begeleider”, of “of je ook hockeyt of zeilt” in plaats van “medische kennis”.’ Van Andel heeft niet onderzocht of het hebben van dezelfde hobby’s als je beoordelaar ook daadwerkelijk meespeelt bij de beoordeling van studenten. ‘Maar het is alarmerend dat studenten dit gevoel hebben.’

Aan het begin van haar promotieonderzoek heeft Van Andel vastgesteld dat vooroordelen aanwezig zijn binnen de geneeskunde­opleiding. Hiervoor liet ze 281 docenten en studenten twee vrouwelijke studenten omschrijven op basis van een foto. Eén student met een Oost-Aziatische achtergrond en één student zonder migratieachtergrond. ‘Ook als we nadrukkelijk vroegen om vooroordelen in hun antwoorden te vermijden, beschreven de meeste deel­nemers de Aziatische student als “verlegen”, “een harde werker” en “niet ontvankelijk voor feedback”. Terwijl ze de Nederlandse student vaker omschreven als “assertief”, “sociaal vaardig” en “gedreven”. Mensen vinden het dus lastig om niet in vooroordelen te vallen.’

‘Welke hobby’s je hebt zou geen invloed mogen hebben op je cijfer’

Labexperiment

Toch bleek er geen duidelijk verband te bestaan tussen studentetniciteit en de beoordeling van student-patiëntinteracties in een labexperiment. Zestig beoordelaars bekeken hiervoor video’s met identieke scripts, die experimenteel gemanipuleerd waren. Zodat er soms een student zonder migratieachtergrond en soms een student met een niet-westerse migratieachtergrond te zien was.

Wel viel het Van Andel op dat de cijfers van beoordelaars onderling sterk van elkaar verschilden. ‘Zij gaven hogere cijfers aan studenten met wie ze zouden willen samenwerken, en wiens werkgedrag overeen­kwam met dat van henzelf. Terwijl je natuurlijk wilt dat studenten worden beoordeeld op basis van competenties.’

Nederlandse taal

‘Mensen vragen mij ook weleens of de verschillen in coschapcijfers ontstaan doordat studenten met een migratieachtergrond bijvoorbeeld een taalachterstand hebben. Maar het overgrote deel van deze studenten is zelf in Nederland geboren en elke student beheerst de Nederlandse taal goed.’ Het is volgens Van Andel waarschijnlijker dat culturele verschillen leiden tot andere werkwijzen, die minder overeenkomen met die van veelal witte beoordelaars. ‘Zo zal een Nederlandse student met een Marokkaanse achtergrond geneigd kunnen zijn om eerst een band op te bouwen met de patiënt, alvorens alles uit te vragen. Als de beoordelaar zelf de patiënt direct met vragen bestookt, dan kan dat ongeduld bij hem of haar opwekken.’

Meerdere beoordelaars

Van Andel pleit voor een beoordelings­systeem op basis van meerdere beoordelaars, meerdere testen en meerdere momenten. Zodat individuele voorkeuren in mindere mate een rol spelen in de cijfers. ‘Uit een analyse van ruim 1600 coschap­cijfers blijkt dat dit de etniciteitgerelateerde verschillen in cijfers verkleint in vergelijking met één globaal cijfer afkomstig van één beoordelaar.’

‘Een diverse patiënten­populatie is gebaat bij een diverse dokterspopulatie’

Wanneer beoordelaars de mogelijkheid hebben om een cijfer, gebaseerd op meerdere beoordelingen, met één punt naar boven of beneden bij te stellen, pakt dit vooral voordelig uit voor studenten zonder migratieachtergrond. ‘In ongeveer de helft van de gevallen kozen beoordelaars ervoor om het cijfer te verhogen. Dit gebeurde significant vaker bij studenten zonder migratieachtergrond. Negatieve bijstellingen waren zeldzaam.’ De cijferbijstellingen zijn volgens Van Andel vatbaar voor subjectieve voorkeuren, helemaal als beoordelaars hun keuzes niet hoeven te legitimeren. Daarom zouden opleidingen hier volgens Van Andel beter van kunnen afzien. ‘Naar alle waarschijnlijkheid schaft het Erasmus MC dit binnenkort gelukkig af.’

Veel geneeskundestudenten zijn blij dat Van Andel hier onderzoek naar heeft gedaan. Het is een onderwerp dat leeft onder veel studenten in Rotterdam. ‘Zo kreeg ik al achttien privéberichten op mijn persoonlijke Instagram van studenten van kleur die stuk voor stuk aangaven dat deze onderzoeken met harde data aantonen wat zij, jammer genoeg, op dagelijkse basis ervaren. Deze studenten voelen zich eindelijk gehoord.’

Diversiteitsproject

Om ervoor te zorgen dat het onderzoek niet ergens onder in een lade zou belanden, schreef Van Andel een brief met haar bevindingen aan de raad van bestuur van het Erasmus MC. ‘Enkele masterstudenten hoorden over mijn onderzoek en spoorden mij aan om dit te doen.’ In de brief staan daarnaast enkele persoonlijke ervaringen van deze masterstudenten. ‘Dit heeft geleid tot een constructief gesprek met de raad van bestuur. Als gevolg hiervan heeft een diversiteitsproject dat zij hadden afgeschreven toch doorgang kunnen vinden.’

Sinds november 2021 werkt Van Andel als projectleider diversiteit en inclusie binnen datzelfde project bij het Erasmus MC. Gedurende het tweejarige project hoopt ze belangrijke stappen te zetten om zowel het curriculum van de geneeskundeopleiding als de cultuur binnen het Erasmus MC inclusiever te maken. ‘Studenten moeten gelijke kansen krijgen bij het worden van een goede dokter. Niet alleen omdat dit eerlijk en rechtvaardig is, maar ook omdat een diverse patiëntenpopulatie gebaat is bij een diverse dokterspopulatie.’

Om het curriculum aan te pakken schreef Van Andel een handleiding voor docenten. Hierin staat dat docenten koloniaal beladen termen zoals ‘blank’ of ‘neger’ moeten vermijden. Zodat alle studenten zich thuis voelen in de opleiding en volledig tot hun recht kunnen komen. Daarnaast staat in de handleiding dat docenten de diversiteit van de patiëntenpopulatie zichtbaar moeten maken in het onderwijs. ‘Dit zou verder moeten gaan dan enkel etniciteit. Zet bijvoorbeeld in enkele casussen dat de patiënt twee vaders heeft.’

Het veranderen van de cultuur zal volgens Van Andel een stuk moeizamer gaan. ‘Een cultuurverandering kost tijd, maar we kunnen hier wel al een begin mee maken. Door mensen er bewust van te maken dat de medische wereld een bevooroordeelde plek is en hier gezamenlijk het gesprek over aan te gaan.’ 

Lees ook:

coschappen opleiding onderzoek
  • Laura ter Steege

    Laura ter Steege is voormalig journalist bij Medisch Contact. Haar focus lag met name op de wetenschap.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.