Cowboyethiek in krankzinnige werkomgeving
Filosoof Menno de Bree: ‘Zelfstandig denken zit niet in de opleiding geneeskunde’
29 reacties
Arts zijn én gelukkig worden gaan niet samen. Dat meent filosoof en docent medische ethiek Menno de Bree. Het doktersvak is volgens hem gebaat bij meer ruimte voor het individu en een minder veeleisend arbeidsethos.
‘Doe het niet!’, dat is de titel van de bijdrage van Menno de Bree in de eind vorig jaar verschenen bundel Wat is er met de dokter gebeurd?, een bloemlezing over de manier waarop het beroep van arts in de loop der tijd is veranderd. De Brees inbreng is een hartenkreet richting studenten geneeskunde die op het punt staan om als coassistent min of meer definitief het artsenpad in te slaan. ‘Dat moment is zo’n hemelpoort’, merkt De Bree – die op persoonlijke titel spreekt – op. ‘De eerste drie jaar zijn voorbereidingen op het echte werk. Dan volgt de initiatierite: je mag een witte jas aan, een stethoscoop om, je mag aan patiënten zitten. Nu gaat het echt beginnen, hier heb je het voor gedaan.’
‘Een gang naar de tuchtrechter, dát kun je krijgen’
Bizarre situatie
‘Ik wil graag iets voor mensen doen’ is volgens De Bree vaak ‘de bron waaruit iemand voor het beroep van arts kiest’. Maar van dat glorieuze ik-ga-mensen-helpen-gevoel blijft in de praktijk geen spaan heel, meent De Bree. Ziekenhuizen zijn volgens de filosoof ‘krankzinnige omgevingen’. ‘Jongere medewerkers worden er als productiefaciliteit gezien die je zoveel mogelijk uren kunt laten draaien. Het zijn total institutions, net als gevangenissen of tbs-klinieken.’ Van de buitenwereld afgesloten bastions, ‘waar je ook nog rare dingen doet: je zit met je handen in mensenlichamen’. ‘Dat maakt het tamelijk eenzaam werk. Vroeger werd je daarvoor beloond. Je kreeg een aai over je bol in de vorm van status, extra geld. Dat is tegenwoordig allemaal minder. Een gang naar de tuchtrechter, dát kun je krijgen.’
Daarbij is het leven voor de arts in opleiding ‘vrij complex’, vindt de filosoof. ‘Rond je 30ste moet je tegelijk een praktijk en een familie opbouwen. En je bevindt je in de bizarre situatie dat je heel lang, soms tot je 35ste, afhankelijk bent van het oordeel van iemand die hiërarchisch hoger op de ladder staat: je opleider.’
Wie kiest voor geneeskunde zet volgens De Bree ‘al z’n kaarten op een heel specifiek type leven’. ‘Tamelijk sektarisch’, noemt hij het artsenwereldje. ‘Het is iets wat je in elk beroep terugziet waar mensen werk met maatschappelijke betekenis uitvoeren, dat zo specialistisch is dat je niet inwisselbaar bent, en waar je een hoge mate van autonomie hebt. In zulke beroepen heb je initiatierites en socialiseringsprocessen.’
Een giller
Het gaat wat De Bree betreft al mis wat betreft de kans op levens- en werkgeluk tijdens de studie geneeskunde. De opleiding is volgens hem te plat: studenten leren er enkel te vertrouwen op wat wetenschappelijk is aangetoond (‘het ware’), en leren in zijn optiek te weinig nadenken over ethische en esthetische vraagstukken (‘het goede en het schone’). ‘De top van onze 18-jarigen bieden we een soort cursus aan. Algemene ontwikkeling en zelfstandig denken zit er niet bij.’ De hele discussie over medisch leiderschap noemt De Bree ‘een giller’. ‘Leiderschap begint met zelf mondig zijn. Maar dat leren studenten niet gaandeweg.’
De smalle focus tijdens de opleiding leidt volgens De Bree tot artsen die leren mee te draaien in een systeem waar ‘instrumentalisering’ de klok slaat: waar alleen oog is voor oplossingen richting een bepaald doel. Dat doel moet nut hebben, en meetbaar zijn, waardoor er weinig ruimte is om na te denken over de zin van een oplossing. De Bree: ‘Nuttigheidsdenken is een soort kapitalisme. Alles en iedereen moet zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Een goede arts is iemand die zo goed mogelijk in dat systeem past.’
Verschaaldierisering
Tijdens de opleiding krijgen studenten de boodschap ingeprent dat je arts-zijn voor een groot deel je identiteit bepaalt, meent de docent medische ethiek. Hij trekt de vergelijking met het studentencorps. ‘Je identiteit aan een groep ontlenen is een manier om je uitverkoren te voelen.’ Binnen de artsenwereld leidt dit volgens hem tot groepsvorming en een socialisatieproces dat weinig ruimte laat voor individualiteit: hij noemt het ‘verschaaldierisering’ die optreedt.
‘Het artsenvak moet een gewoon baantje van vier dagen in de week worden’
En dat speelt zich af in een harde werkomgeving waar de druk hoog is, betoogt De Bree. ‘Artsen zijn heel intrinsiek gedreven mensen. Zonder die innerlijk drive ga je de zorg niet in. Het gevaarlijke aan dat altruïsme is dat het wordt uitgemolken, dat het zorgsysteem drijvende wordt gehouden op bovenmenselijke inspanning. Dat wordt versterkt door de stoere-cowboyethiek die heerst in de zorg: je moet overal tegen kunnen. Dat maakt het mogelijk dat er zo’n claim kan worden gelegd op de tijd en energie van mensen.’
Hij wijst op de hoeveelheid artsen die burn-out raken, of verworden tot ‘verzuurde vijftigers’. ‘Als je niet mee kunt in die werkdruk, ligt het aan jou, niet aan het systeem, is de teneur. Dus je wordt opgevoed met het idee “ik moet alles kunnen”. Terwijl een burn-out vaak een teken van afweer is tegen een systeem dat tekortschiet. Er zitten systeemfouten in de zorgorganisatie, die niet worden benoemd en ten onrechte op het bordje van individuele artsen worden gelegd.’
Filosofenwijsheid
De visie van De Bree – hij is de eerste om zijn eigen filosofenwijsheid te relativeren – is gestoeld op ‘niet meer dan anekdotisch bewijs’. Hij denkt aan het congres met dokters, van wie de helft aangaf zijn eigen zoon of dochter de studie geneeskunde af te raden. ‘Er is veel leed. Telkens als ik dit pessimistische verhaal houd, is de respons verrassend positief. Ik vermoed dat veel dokters niet zelf de taal hebben om hierover na te denken. Ze kunnen niet aan zelfdiagnostiek doen.’
Wat het artsenvak nodig heeft om dokters weer gelukkig te maken, is volgens De Bree aan de ene kant dat de maatschappij hen wat meer met rust laat. En daarnaast dat het ‘een gewoon baantje van vier dagen in de week wordt’. ‘Het is tijd voor een verdere radicalisering van de normalisering.’
lees ook
Tim Linssen
Huisarts, Meerssen
Ja, genieten hoor. Zowel van het interview met De Bree (die overigens ook een vrij hilarische spreker is), als van de reacties. De diepe gekrenktheid...
Hopelijk dat al die emotie ook wat reflectie oplevert. Mag ons werk niet ook (een beetje) een ...'gewone' baan zijn? Of past dat niet in een heroïsch zelfbeeld waarbij een beetje 'lijden' voor dat mooie vak er kennelijk "nu eenmaal bij hoort"? Tast het de dokters-identiteit en zingeving aan als onze huidige manier van werken ter discussie wordt gesteld?
Laten we de vele mooie inhoudelijke aspecten van het beroep koesteren, maar ook een beetje onderhoud plegen aan de omstandigheden waarin we ons werk doen.
Als daar een vanuit de heup schietende cowboy-ethicus voor nodig is: prima.
Mitchell Windsma
AIGT in opleiding, Groningen
Getuige een aantal heftige en weinig genuanceerde reacties, wordt hier een gevoelig onderwerp aangesneden. Hulde aan de betrokkenen voor het bespreekbaar maken hiervan! Ook mij valt het op dat er een discrepantie is tussen de reacties van jonge colle...gae en de oudere garde.
Als ik naar mijn eigen ervaring kijk, ook puur anekdotisch bewijs, kan ik mij vinden in het beeld wat De Bree schetst. Ik vind mijn vak er niet leuker op worden. Protocollon afvinken waarbij zelf nadenken weinig gewaardeerd wordt, legio "kwaliteitslijstjes" doorklikken voordat het systeem akkoord gaat, snel geklaag van de betrokkenen als het niet snel of perfect genoeg gaat. Continue onbetaald overuren maken en frequent de vervelendere tijden werken omdat anders het rooster met de krappe bezetting niet rondkomt. En dan de stoet aan patiënten die met electieve problemen toch hun weg naar de HAP en SEH weten te vinden. We leven immers in een 24-uurs economie... Ik voel mij soms meer een productiemedewerker dan een dokter. Helaas herkennen veel collega's en vrienden van mij bovenstaand beeld.
Dit probleem aankaarten stuit gewoonlijk op weerstand, onbegrip en de mening dat je het vak niet aankunt. De cijfers over de mentale uitputting (burnout, depressie, etc) van onze generatie dokters liegen er niet om. Hopelijk verandert er iets in de nabije toekomst. Het wordt hoog tijd.
An
Huisarts, Groningen
Links of rechtsom: het aantal reacties laat zien dat er een pijnpunt wordt geraakt.
Als arts hebben we geen ‘standaard kantoorbaan’ en hebben de meesten van ons vanuit een intrinsieke motivatie om anderen te helpen gekozen voor dit vak. Er heerst e...en algemeen moraal dat we anderen moeten helpen, daar hebben we een eed voor gezworen. Wat ik mij wel afvraag: waar begint het misbruik van deze moraal door het beroep dat op ons wordt gedaan en die we onszelf opleggen? Hoe kunnen we zorgen dat we in een veranderende zorgwereld zelf op een positieve manier mee veranderen? Ik merk als dertiger en nu een aantal jaren huisarts dat ik niet standaard mee wil in de nog overheersende mores dat het normaal is om overuren te maken. Voor wie is het gezond om soms spreekuurdagen van 8-23.00 te maken? Wat maakt ons zo anders dan een verpleegkundige of welke beroepsgroep dan ook in de 24-uursdienst? Begrijp me niet verkeerd, zorg moeten we waarborgen en ik draai mijn diensten, maar ik word een gelukkigere, uitgerustere en daarmee ook betere dokter als er een limiet gesteld wordt. Helaas wordt het nog steeds als zwak gezien als je je werkweek tot 40 uur beperkt en ik durf er lang niet altijd voor uit te komen dat het voor mij aan het eind van de dag ‘werk’ is wat ik doe. Want dan ben ik niet gedreven genoeg?! Ik vind mijn wérk leuk. Punt.
M.M.Laseur
Huisarts, Groningen
De cynische manier waarop Menno de Bree prikkelt lijkt weer uitermate effectief. De een voelt zich erkent, de ander beledigd.
En dat is prima. Verschillende mensen, verschillende dokters.
Wellicht is het wel verstandig dat we basisregel van hul...pverlening ‘eigen veiligheid eerst’ niet alleen leren toepassen in een spoedsituatie. De zorg veranderd, de samenleving en de patiënt ook. Laten wij als dokters niet achterblijven. Het bewaken van onze (individueel verschillende) grenzen hoort daar wat mij betreft bij.
Als gelukkig mens ben ik nu eenmaal een leukere en betere dokter (en collega).
Nathalie Heemskerk
AIOS psychiatrie, Eindhoven
Mijn dank aan Menno de Bree om de artsenwereld, ziekenhuiswereld in het bijzonder, een broodnodige spiegel voor te houden. Afgaande op de burn-out cijfers onder artsen (assistent danwel specialist) lijkt het bijzonder belangrijk dat deze harde arbeid...sethos, overwegend heersend in het ziekenhuis, onderwerp van gesprek kan en mag zijn.
Gezien de reacties moet ik mijn collega de Vries bijtreden dat er een opmerkelijke discrepantie bestaat tussen de reagerende specialisten en assistenten. Hoezo in stand houden van het taboe? Applaus voor mijn collegae A(N)IOS die hier, met naam en toenaam, dit probleem durven te onderkennen. Alle begrip voor zij dit dit niet doen (iets met "afhankelijk zijn van het oordeel van iemand die hiërarchisch hoger op de ladder staat"?).
Tot slot een belangrijk onderwerp in de huidige en zich ontwikkelende tijdsgeest, waarin steeds meer A(N)IOS tijd willen nemen voor hun persoonlijke ontwikkeling en/of hun gezin, en zich daarmee als 'de mens' wat losser wenst te koppelen van 'de arts'.
Dank aan medisch contact dat jullie, middels publicatie van dit artikel, aantonen het belang van dit onderwerp in te zien.
Hans Rode
Psychiater, Utrecht
Tja, dat is even schrikken voor sommige artsen. En dan is ontkennen en boe-roepen een herkenbare reactie. Louis Profeta kreeg het ook voor zijn kiezen toen hij voorstelde dat het gezond is voor de zorg als artsen eens wat minder identiteit koppelen a...an hun vak. (Ik schreef er al eerder over in MC: https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/abs-artsen/abs-artsen/nieuws/nieuws-tonen-op/het-is-maar-werk-.htm). Artsen hebben waarschijnlijk niet voor niets een veel hogere kans op suïcide, burn-out en relatieproblemen in vergelijking met andere beroepen. En natuurlijk bestaan er best nog artsen die zich gelukkig prijzen in het leven...
Auke Tinselboer
Luis in de pels, Slagharen
Heer de Bree, bent u trouwens ook te boeken voor feesten en partijen? Een filosoof die anekdotisch slap kan ouwehoeren, daar is in corporale kring, waar mijn heimat ligt, grote behoefte aan. Ik zie een kans..
Auke Tinselboer
Huisarts, Slagharen
Arts zijn én gelukkig worden gaan niet samen. Het siert de bescheidenheid van de Bree dit als mening te zien. Ik durf de stelling aan dat dit een bijna een feit is. Als je nog gelukkig moet worden én dat afhankelijk moet zijn, van het arts zijn, dan ...kan het niet anders dat die psychische armoe tot een burn-out lijdt. Gelukkig zijn en blijven en arts worden lijkt me een gezondere volgorde.
Nou is het gemene dat het helaas toch zo is dat de volgorde wel degelijk zo is. Een arts wordt je niet, dat ben je. En ben je het niet, dan is het helaas zo dat die desillusie zich pas openbaart gedurende de rit van je leven van je artsenbestaan. De ultieme pechvogels onder ons komen er pas bij Petrus achter.
De oplossing is simpel: laat je geluk of ongeluk niet afhangen van het arts zijn. In de praktijk blijkt helaas dat we dat niet altijd even goed kunnen. Het lijkt me een mooi klusje voor een filosoof en docent medische ethiek ons daar bij te helpen.
J.J.P. Lamoré
chirurg in ruste, Naaldwijk
Het zou nuttig zijn indien de schrijver zijn bureau zou verlaten en eens een weekendje zou meelopen op een drukke SEH in een grote stad, ook 's nachts!. Mogelijk heeft hij dit ook gedaan. De aanhoudende stroom van problemen daar stopt nooit! In mijn ...opleiding werd ik beoordeeld of ik er tegen bestand was. Ik heb het altijd bij nacht en ontij met genoegen gedaan. Maar ja....nu zijn er andere tijden!
M de Vries
AIOS verzekeringsgeneeskunde, Amsterdam
Heel boeiend om te zien dat alle specialisten heel hard NIETES roepen, maar de minderheid van reagerende (h)a(n)ios het allemaal eigenlijk wel heel herkenbaar vinden.
Het boek van Adam Kay is een aanrader.
JMSM
, Arts
De manier waarop sommige collegas stampvoetend zich weren tegen dit artikel is juist bewijs dat deze man ergens gelijk heeft. Ik zei in het verleden ook dat mensen niet "moesten zeiken" over werkdruk e.d. Maar hoe vaak zien we in ditzelfde blad cijfe...rs over burnout bij coassistenten en/of A(N)IOS? Dat jij geen druk ervaart betekent niet dat die er niet is voor anderen.
Het is wel grappig dat de (negatieve) reacties op dit artikel, het juist meer kracht geeft. Ergens las ik "mond dicht en luisteren".....tja, dan roep je erom dat iemand anekdotes geruikt om zo'n relaas te schrijven."
Vincent
Cardioloog, Den Haag
Er staan best een aantal interessante raakvlakken in. Jammer dat het overwegend een duidelijk negatief artikel/boek is. Dat zegt vaak meer over de schrijver zijn gemoedstoestand of in dit geval wellicht zijn ware persoonlijke motivaties achter het sc...hrijven.
Naast het negatieve schrijven generaliseert hij ook. Het valt mij op dat ik aan een politicus moet denken. Die gaat nog een stapje verder in het schofferen van bevolkingsgroepen maar dan vanwege geloofsovertuiging of ethnische afkomst. Termen als zelfverrijking en financiëël gedreven komen ook bij mij op.....ten koste van anderen. Jammer.... net als bij de politicus want die kon ook nuttige zaken aanstippen. De manier waarop behoeft bij beide een portie meer zelfontplooiing/reflectie niet?
Onbedoeld schetst dhr de Bree wellicht het grote verschil tussen het vak arts en filosoof. Al benoemd hij zijn eigen vak niet, best grappig. Er zijn veel mensen in Nederland en de rest van de wereld die hard werken en veel tegenslagen op de werkvloer ervaren, een filosoof misschien wel het minste? Wie zal het zeggen. Hard werken met toewijding en dingen opgeven misstaat niet, het afkeuren van anderen wel.
De medische zorg in Nederland behoort al jaren tot de top van de wereld wat betreft efficiënte (kosten-effectiviteit voor zover meetbaar). Ongeacht de uitingen van Dhr de Bree mag hij daar trots op zijn, net als de rest van Nederland.
‘Keep up the good work guys’
Een goed weekend met vooral positieve artikelen aan ieder toegewenst.
Arjan
Co, Groningen
De Bree heeft het echter niet over de artsenvakken buiten het ziekenhuis. Minder werkdruk, veel mogelijkheid voor parttimers en minder eenheidsworst dan het ziekenhuis.
Misschien is het beter om vierdejaarsgeneeskundestudenten dàt aan te raden, in... plaats van halverwege hun studie aan te raden onmiddellijk te stoppen.
Ook is het niet zo zeer zo dat iedereen gekneed wordt tot een bepaalde vorm die in de sociale omgeving van het ziekenhuis past. De mensen die daar niet in passen, gaan uiteindelijk juist buiten het ziekenhuis werken. Daarom zie je die in het ziekenhuis weinig terug.
Hanneke Kouwenberg
Fachärztin für Nuklearmedizin / Assistenzärztin für diagnostische Radiologie, Duitsland
Ik heb dit artikel met groot plezier gelezen, en ronduit gegniffeld om een aantal reacties van collegae. Misschien hebben zij gelijk, kunnen wij artsen wel degelijk kritisch beschouwen. Maar ik voeg daar wel meteen aan toe: zolang het niet onszelf be...treft en ons idiote voortrennen in het hamsterrad...
Weet u nog, zo'n AIOS-contract met 38 betaalde uren en 10 onbetaalde onderwijsuren "waarbij onderwijs niet te scheiden valt van klinisch werk". En dan nóg maakt het overgrote meerendeel van de AIOS fiks overuren - iedere keer weer worden ziekenhuizen bij (aangekondigde!) controles op de vingers getikt.
En ja, de moraal is zo. Onder specialisten, onder ouderejaars AIOS. Het lijkt verdikkie wel een ouderwetse ontgroening: "het hoort er bij, niet zeiken, wij hebben dit ook doorstaan". En dat doen we niet uit altruïsme, maar vanwege de "liefde voor de kwetsbaarheid waarmee patiënten zich laten zien" (en dus voor onszelf?!) My goodness, wat een ignorantie. Je zou een obsessieve stoornis vermoeden. En narcisme, want martelaar-achtige zelfkastijding.
Ik zal u zeggen: in Duitsland heerst een heel ander soort klimaat. Uren worden allemaal betaald, overuren eveneens, en onderwijs is strikt gescheiden van klinische taken. Iedereen gaat bijtijds naar huis. Er wordt groot belang gehecht aan fatsoenlijke rusttijden. Het kunnen combineren van werk (ook artsen wérken, ze verrichten niet een of andere door God gegeven roeping) staat in heel Duitsland hoog op de agenda, en de zorg is hier niet anders in. Het kan dus wel. En over die zo gelauwerde betrokkenheid: (over-)vermoeidheid zorgt voor vervreemding, cynisme en fouten. Ook dat nemen Duitsers serieus.
Misschien ben ik een softie, misschien een met mijn "Tarifvertrag" zwaaiende zeikerd, alles bij elkaar optellend weet ik wel waarom ik ook al weer zo blij ben "ausgewandert zu sein".
Anika Dam
gynaecoloog, Venlo
Ja, ik heb hier voor gekozen als een soort way of life. Ik ben heel trots als ik een keer gewoon koffie ga drinken bij een vriendin om 11 uur 'smorgens door de week als een normaal mens.
Maar ik herken me niet in deze omschrijving die erg doet denke...n aan de taferelen uit the House of God uit de jaren '70 uit de vorige eeuw. Misschien is het goed om de filosoof uit te nodigen naar de 21e eeuw... ook ons landschap verandert en misschien dat we hem kunnen verrassen met behoorlijk menselijke werkomstandigheden...
Anika Dam
gynaecoloog, Venlo
Ja, ik heb hier voor gekozen als een soort way of life. Ik ben heel trots als ik een keer gewoon koffie ga drinken bij een vriendin om 11 uur 'smorgens door de week als een normaal mens.
Maar ik herken me niet in deze omschrijving die erg doet denke...n aan de taferelen uit the House of God uit de jaren '70 uit de vorige eeuw. Misschien is het goed om de filosoof uit te nodigen naar de 21e eeuw... ook ons landschap verandert en misschien dat we hem kunnen verrassen met behoorlijk menselijke werkomstandigheden...
Jeffrey Bouwmeester
Huisarts in opleiding, Nijmegen
Met veel interesse dit artikel gelezen. De reacties van collega's maken het echter pas echt bijzonder. Men onderschrijft immers exact het punt van de Bree. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het een heel mooi "baantje", doe het met veel plezier. En oo...k al heb ik inmiddels als HAIO het ANIOS ongeluk achter me gelaten, ongewone aspecten blijven er zeker: vrijwel dagelijks deelgenoot mogen zijn van zeer indringende momenten in een mensenleven en een groot vertrouwen genietend.
De taboe onderwerpen in ons vak zijn taltijk. Waarvan de leermeesters zegt dat ze erbij horen, omdat je blij moet zijn dat je (in hun ogen?) dokter mag zijn. Waarom moet je als ANIOS je naar een onderbetaalde burnout werken om je voor een opleider te bewijzen? En waag het niet over uren te schrijven, dat is een dokter onwaardig (en kost het MSB geld). Waarom vinden dokters dat ze niet ziek mogen zijn? Of dat een zwangere collega met de nek aangekeken wordt omdat ze de toch al overwerkte achterblijvers in de steek laat? Wat maakt eigenlijk dat we deze "eerbied" waar collega Mookhram het over heeft, waardig zijn? Komt deze "eerbied" misschien ook wel eens voort uit angst van de patient, dat ze degene waar ze afhankelijk van zijn niet tegen zich willen krijgen? Want kijkt men niet gergeld neer op de "domme dikke diabeet" (MC 2-10-2018)? En wordt ons dan niet bij het aanvangscollege verteld dat we "uitverkorenen" zijn en dat "dokter zijn een manier van leven is"? Klinkt mij behoorlijk sektarisch in de oren. Dit zijn dan wel mijn eigen ervaringen, maar getuige de studies naar burnout of huilende coassistenten niet op zichzelf staand. Tijd om onszelf eens een stuk minder serieus te nemen en, ook al doet dat vast afbreuk aan mening zelfbeeld, te accepteren dat we ook een mens zijn (soms zelfs patient). Dat het beroep dokter je nog geen bijzonder mens maakt. Dat streven naar normale werktijden gebalanceerd met een gezond privé je niet het zwakke dier maakt. Aanrader: this is going to hurt - Adam Kay.
A.Ramaker , huisarts in ruste
Huisarts n.p., Ezinge
Jammer dat M.C, dit soort opinies publiceert.. ...de reacties spreken voor zich.
A.Ramaker , huisarts in ruste
Huisarts n.p., Ezinge
Jammer dat M.C, dit soort opinies publiceert.. ...de reacties spreken voor zich.
Goda Choi
Een gelukkige hematoloog, Groningen
Ik zou me genuanceerd kunnen uiten, maar vandaag niet. Wat een slappe teksten. Wat een belachelijke gedachtenbrij van een collega docent. En wat is het doel van het verspreiden van deze onzin in ons verenigingsblad?
Medisch studenten zijn slimme, ge...motiveerde jong volwassenen met grote dromen. Ze zijn zelfbewust bezig met hun algemene ontwikkeling en zelfstandig denken wordt tijdens de opleiding gestimuleerd. De arts-assistenten van tegenwoordig zijn juist prachtig in staat om een goede balans te vinden tussen het werk en gezinsleven. En medisch specialisten zijn geen kuddedieren met een gedeelde identiteit, maar professionals die streven naar optimale zorg binnen teamverband.
Gaat het altijd goed? Nee, daarom is er nog veel werk aan de winkel. Binnen de studie, de opleiding en daarna. Maar we doen ons best. Door ons artsen belachelijk te maken, maakt De Bree zichzelf volstrekt ongeloofwaardig en belachelijk.
En ik weet niet waar de Bree zijn leiderschapscursus heeft gevolgd, maar mondigheid lijkt me niet waar het om moet draaien. Mond dicht en luisteren. Naar de patient, naar de familie, naar verpleegkundigen, naar collega's. En vooral niet naar filosofenwijsheden gestoeld op "anekdotisch bewijs".
James E Boers
Patholoog, Zwolle
De beste stuurlui staan aan wal. Druk van patiënten neemt bijna wekelijks toe - ook kwantitatief. Indirect merkt zélfs de patholoog dit aan den lijve. Ik ben benieuwd naar de belevingen zodra de filosoof, opgeschrikt door allerhande ziekten - zélf zi...ch tot de medische zorg wendt. Persoonlijk zijn dat de enige anecdotes die ik echt serieus ter hand neem.
JH Leenders
huisarts, Leeuwarden
Zelden zulke flauwekul gelezen, een filosoof ( vriend vd wijsheid ) onwaardig.
Is meneer uitgeloot voor de studie geneeskunde?
Er wordt " een gewoon baantje voor 4 dagen in de week" geadviseerd, mag ik even een nadere invulling van dit voorstel? W...at verandert/verbetert er dan?
Toch maar een geluk dat ik niet zo'n pessimist ben als Schopenhauer.
Joost Holslag
Anios chirurgie, Assen
Turven is mijn dagelijks werk.
Raymond Mookhram
Dokter, Vlissingen
Er zitten herkenbare stukken in, mn het deel over identiteitsonwikkeling en het leren autonoom te denken. Waar ik zeer grote moeite mee heb, is het deel dat tracht de functie van dokter te reduceren tot een gewoon baantje. De patient acht het geen ge...woon baantje, de meeste dokters vinden het geen gewoon baantje en de samenleving ook niet. Nergens ter wereld is het een gewoon baantje, hier ook niet. Het meest treffend is de manier waarop ik door moslims begroet wordt; een groet uit eerbied voor mijn functie, waardering voor de inhoud van mijn vak en een uitnodiging en spiegel voor mijzelf om mijn funktie zo goed mogelijk uit te oefenen. Wat is dat toch met de naar nivellering strevende Hollander dat iets vooral niet bijzonder mag zijn? Als dokter geniet men een bijzondere maatschappelijke positie met rechten, zelfs privileges, maar ook plichten en verwachtingspatroon. Hou dat de jonge collega’s voor, hebben ze meer aan dan het stukje proza dat hier staat.
P.J.C. Zoon
Internist niet praktiserend, Ermelo
De arrogante bewering dat artsen op al die genoemde punten niet in staat zouden zijn autonoom te denken en te handelen is zo stuitend dat het geen zin heeft dit om de wezensvreemde inhoud van dit pedante artikel en detail te proberen te ontkrachten. ...De schrijver heeft het wel heel erg met zijn private opvattingen getroffen en meneer Algra doet daar nog een verwerpelijk schepje bovenop
Maritta Scheele
huisarts, Delft
Ik herken mezelf niet in geschetst beeld. Daarmee bewijs ik ongetwijfeld dat ik dezelfde oogkleppen heb als de hersenloze schaaldieren waarmee ik wordt vergeleken. Ik herken het beeld ook niet bij mijn zorgzame collega's. Altruïsme is niet onze drijf...veer, wel liefde voor de kwetsbaarheid waarmee patiënten zich laten zien. De uitdaging om van de puzzelstukjes aan symptomen tot een diagnose te komen. Ons werk is gelukkig meer dan hele dagen protocollen afvinken vanaf de apenrots.
Dolf Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Lezen dit artikel !! Deze spiegel werd U aangeboden door uw eigen Medisch Contact. Dat geeft meer dan genoeg stof tot overdenking.
Cowboy ethiek ? Move 'em on, head 'em up. Rawhide !
Heeft de Bree wel of niet gelijk ? Herkent U het of overdrijft... de Bree ?
Your votes please !
Dolf Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Prachtig artikel ! Erg verfrissend ! Met zeer rake typeringen. De Bree blijkt erg goeie observator te zijn en geeft fraaie 'antropologische ' beschrijvingen van de holenstam genaamd de dokter.'
Dat zijn inzichten zijn gestoeld op 'niet meer dan an...ekdotisch bewijs' - aangenaam bescheiden zou ik zeggen - geeft aan dat hij een blijkbaar erg scherp oog heeft 'om door de mist van mystificatie van het artsen vak 'heen te kijken.
Hij treedt daarbij in de voetsporen van de vroegere medisch sociologische school over de socialisering van de jonge dokter en een 'mental institution' genaamd ziekenhuis.Zeer herkenbaar allemaal. Zeker voor een oude rakker als ik.
In de kern is er dus minder veranderd dan over het algemeen wordt aangenomen.
Wellicht bestaat 'het Huis van God' van Samuel Shem - in een mogelijk 'verlichte versie' dus nog altijd ? Het Huis van God van Samuel Shem was een parodie op het magisch denken van de (jonge) dokter en de werking van een total institution als het ziekenhuis. Die ga pak ik er maar weer eens bij.
https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/het-huis-van-god.htm
https://www.bol.com/nl/p/het-huis-van-god/1001004007257730/
menno oosterhoff
psychiater, Thesinge
Voor een visie die op niet meer dan anekdotisch bewijs is gestoeld vind ik het wel erg uitgesproken. Dat relativeren van zijn filosofenwijsheid had mijn naamgenoot wat mij betreft wel vooraf mogen doen.