Nieuws
Wetenschap

Coassistenten met een migratieachtergrond worden benadeeld

12 reacties
getty images
getty images

Coassistenten met een migratieachtergrond krijgen bij het Erasmus MC tijdens de masteropleiding lagere cijfers dan studiegenoten zonder migratieachtergrond. Promovendus Chantal van Andel (30) onderzocht hoe dat kan: ‘Het ligt niet aan de studenten zelf, maar aan de opleidingscultuur en de definitie van een goede dokter.’

‘In Rotterdam krijgen studenten met een migratieachtergrond tijdens de coschappen significant lagere cijfers dan studenten zonder migratieachtergrond’, vertelt Van Andel. ‘Het gaat op groepsniveau om enkele tienden. Dat kán het verschil maken bij de toelating tot specialisaties – waar diversiteit soms ver te zoeken is.’ Wat hierbij opvalt, is dat studenten tijdens de bachelor nog even hoge cijfers krijgen.

Om te onderzoeken of vooroordelen hier mogelijk een rol in spelen wilde Van Andel eerst vaststellen of deze er zijn binnen de geneeskundeopleiding. Hiervoor liet ze 281 docenten en studenten twee vrouwelijke studenten omschrijven op basis van een foto: een student met een Oost-Aziatische achtergrond en een student zonder migratieachtergrond. ‘Ook als we nadrukkelijk vroegen om vooroordelen in hun antwoorden te vermijden, beschreven de meeste deelnemers de Aziatische student als “verlegen”, “een harde werker” en “niet ontvankelijk voor feedback”. Terwijl ze de Nederlandse student vaker omschreven als “assertief”, “sociaal vaardig” en “gedreven”. Mensen vinden het dus lastig om niet in vooroordelen te vallen.’

Cultuurverschillen

Toch bleek de etniciteit van studenten niet direct van invloed bij de beoordeling van student-patiëntinteracties in een labexperiment. Zestig beoordelaars bekeken hiervoor video’s met identieke scripts die experimenteel gemanipuleerd waren, zodat soms een student zonder migratieachtergrond en soms een student met een niet-westerse migratieachtergrond te zien was.

Wel verschilden de cijfers van afzonderlijke beoordelaars sterk van elkaar. ‘Beoordelaars gaven hogere cijfers aan studenten met wie zijzelf graag zouden samenwerken, en wiens gedrag overeenkwam met dat van henzelf. Terwijl je natuurlijk wilt dat studenten worden beoordeeld op basis van competenties.’

Het is volgens Van Andel mogelijk dat culturele verschillen ervoor zorgen dat studenten met een migratieachtergrond werkwijzen hanteren die minder overeenkomen met die van – veelal witte – beoordelaars. ‘Zo zal een student met een Marokkaanse achtergrond mogelijk geneigd zijn om eerst een band op te bouwen met de patiënt, alvorens alles uit te vragen. Als de beoordelaar de patiënt zelf direct met vragen bestookt, dan kan dat ongeduld bij hem of haar opwekken.’

Dit verklaart volgens Van Andel mogelijk ook waarom etniciteit in het video-experiment geen verschil lijkt te maken: ‘We hebben daar door het gebruik van identieke scripts, geschreven door een witte onderzoeker, namelijk geen rekening gehouden met eventuele cultuurverschillen.’

Eerlijker

Van Andel pleit voor een beoordelingssysteem op basis van meerdere beoordelaars, meerdere testen en meerdere momenten. Zodat individuele voorkeuren in mindere mate een rol spelen in de cijfers. ‘Uit analyse van ruim 1600 coschapcijfers blijkt dat dit de etniciteitgerelateerde verschillen tussen cijfers verkleint in vergelijking met één globaal cijfer afkomstig van één beoordelaar.’

Als beoordelaars de mogelijkheid hebben om een cijfer – gebaseerd op meerdere beoordelingen – met één punt naar boven of beneden bij te stellen, werkt dit juist ongelijkheid in de hand. ‘In ongeveer de helft van de gevallen kozen beoordelaars ervoor het cijfer te verhogen. Dit gebeurde significant vaker bij studenten zonder migratieachtergrond. Negatieve bijstellingen waren zeldzaam.’ De cijferbijstellingen zijn volgens Van Andel vatbaar voor subjectieve voorkeuren, helemaal als beoordelaars hun keuzes niet hoeven te legitimeren. Daarom zouden opleidingen hier volgens Van Andel beter vanaf kunnen zien. ‘Naar alle waarschijnlijkheid schaft het Erasmus MC dit binnenkort gelukkig af.’

Om te voorkomen dat de uitkomsten van haar onderzoek verloren zouden gaan, schreef Van Andel een brief met haar bevindingen aan de raad van bestuur van het Erasmus MC. ‘Dit heeft geleid tot een constructief gesprek met het bestuur.’ Als gevolg hiervan heeft een afgekeurd diversiteitsproject toch doorgang gevonden, waar Van Andel inmiddels projectleider is. Hier zet ze zich in om zowel het curriculum van de opleiding als de cultuur binnen het Erasmus MC inclusiever te maken.

Het proefschrift van Chantal van Andel getiteld Clinical Grade Differences Between Ethnic Minority and Majority Students: Institutional-, assessor-, and student-related factors is hieronder als pdf te downloaden.

download proefschrift

Lees ook
Nieuws Wetenschap coschappen opleiding onderzoek
  • Laura ter Steege

    Laura ter Steege is voormalig journalist bij Medisch Contact. Haar focus lag met name op de wetenschap.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.M. Kaandorp

    Arts, pessotherapeut, Amsterdam

    Alle dieren discrimineren want zo werkt het brein. We maken eerst een grove reflexachtige inschatting van iets of van iemand en daarna begint het denken pas. Hopelijk een verstandig soort denken. Mensen behorend tot een dominante groep moeten zono...dig wel genoeg gewezen worden op te weinig verstandig denken door mensen van een niet-dominante groep. Vanzelf gaat dat niet. Er blijft werk aan de winkel. Belangrijk werk. Dat is mijn ervaring in dit discriminatievraagstuk.

  • E.J.W. Keuter

    neuroloog, Aruba

    Dus nu is aangetoond dat mensen met een migratie achtergrond minder hoge cijfers krijgen. Ook bij ons. Dan is de oplossing toch niet gelegen in meerdere beoordelingsmomenten? Dat is een oplossing voor de rechtvaardigheid van alle beoordelingen. Die o...plossing heeft maar zijdelings te maken met discriminatie. Een schijnoplossing dus voor het geconstateerde probleem. Want gediscrimineerd worden is een probleem, een afgrijselijke ervaring, die mensen tekent. Ik schreef er al eens een blogje over. En ik denk dat ik dat nog een keer ga doen. Emile

  • A. G?bel

    Huisarts, Amstelveen

    Het is best merkwaardig om in artikelen over discriminatie en vooroordelen te lezen dat iets 'zit ingebakken in de menselijke soort'. Dat levert een merkwaardig Droste-effect op. Het geldt namelijk lang niet voor iedereen. Ik heb nog nooit iemand ben...adeeld omdat hij een migratie-achtergrond heeft - en ook niet zonder dat ik dat in de gaten zou hebben.

    Ondanks dat ik de strekking goed begrijp en het achterliggende doel van harte toejuich, zou het fijn zijn als het vooroordeel dat mijn gedrag 'zit ingebakken in de (mijn?) menselijke soort' - waarbij in deze context dan steeds de witte, niet gemigreerde dokter wordt bedoeld - wat minder klakkeloos zou worden geuit. Ik ervaar dat namelijk als een harde vorm van discriminatie, waarbij het goed zou zijn eens na te denken voordat het zo voor-oordelend gezegd en geschreven wordt.

    [Reactie gewijzigd door G?bel op 22-04-2022 09:07]

    • M.J. Fortuijn

      Psychiater, Haarlem

      De opmerking over menselijk soort komt van mij en ik bedoel daar juist NIET alleen de niet gemigreerde, witte dokter mee. En ook ik ben hier geen expert in, maar door me hier een beetje in te verdienen (IAT test) meen ik toch wel dat alle mensen gene...igd zijn op basis van te weinig informatie een eerste indruk van betrouwbaar/onbetrouwbaar te vormen (dat is normaal) en daar vaak aan vast te houden (dat is het probleem).
      Dat doe ik zelf ook. Ik ben een vrouwelijke dokter, maar toen ik laatst voor een onderzoek van de verpleegkundige te horen kreeg dat de gyneacoloog zo zou komen, had ik een grijzende man van 55 verwacht en niet de vlotte jonge vrouw die binnenstapte. En blijkbaar was dat aan mijn gezicht af te lezen! En al die grote en kleine verwachtingspatronen en eerste reacties bij elkaar leiden er helaas nog steeds toe dat de diversiteit die ten gunste van onze patiënten komt, niet zo groot is als zou kunnen. Hoe gaan we dat nou aanpakken?

      [Reactie gewijzigd door Fortuijn, Jedidja op 22-04-2022 10:49]

      • A. G?bel

        Huisarts, Amstelveen

        Ja dat is interessant. Ik denk in de eerste plaats door vast te stellen dat het helemaal niet zo erg is om 'verkeerde' verwachtingen te hebben. Blijkbaar waren gynaecologen vroeger grijze mannen van 55. het is toch helemaal niet erg dat je dat dacht?... Stel dat jij je had ingesteld op een 30 jarige vrouw en er kwam wél een grijze man van 55 binnen, was je dan ook geschrokken? Nee toch hopelijk? (Dat had trouwens ook de huisarts kunnen zijn die even langskwam...:-)) Dus wat maakt dat uit. Het gaat er vooral om dat mensen niet om die redenen benadeeld worden! Maar we willen zó graag niet discrimineren dat we zelfs van een iets andere verwachting die niet uitkomt al schrikken. Dat hoeft echt niet.
        Anderzijds denk ik dat sommige oordelen een na-oordeel zijn terwijl we denken dat het een vooroordeel is. Stel dat Aziatische dokters in een Europese setting wat verlegener of 'anders' overkomen en dat dat aanvankelijk even wennen is voor patiënt en/of opleider. Dan moet je niet ontkennen dat die verlegenheid er is of dat iets 'andere' gevoel. Je moet er dan aan werken dat die verschillen geaccepteerd worden, dat je met elkaar afspreekt daar gewoon even aan te wennen en dat die verschillen een plaats hebben in onze gezondheidszorg.. Dat maakt mensen niet beter of slechter. Het ontkennen van verschillen heeft geen enkele zin. En al helemaal niet om dat 'discriminatie' te noemen.
        Ik zou dit onderzoek pas interessant vinden als de beoordelaars werden geïnterviewd over de redenen van hun (lagere) beoordeling. Maar niet door alleen maar een foto van een Aziaat te laten zien en dan zeggen dat de meesten gezegd zouden hebben: 'die staat niet open voor feedback'. Daar geloof ik namelijk niks van. Dat moet anders hebben gelegen.

    • R. Hoogenberg

      Huisarts io

      Maar op basis waarvan kan je met zekerheid zeggen dat je onbewust ook niet discrimineert?
      Is het niet veiliger en helpt het ons niet verder om in ieder geval open te staan voor het idee dat wij ons allemaal schuldig maken aan discriminatie. Juist ...omdat het mogelijk onbewuste processen kunnen zijn die, wellicht zelfs evolutionair te verklaren zijn, is het verstandiger om de mogelijkheid bij jezelf en bij anderen te erkennen zonder mensen er direct op te veroordelen. Ik vermoed dat de meeste mensen, ongeacht afkomst, zich schuldig maken aan enige vorm van discriminatie, onbewust en daarmee ook in veel gevallen zonder kwade intenties. Ik denk dat wij alleen verder komen door dit bij onszelf te erkennen en dit niet direct hard te veroordelen. Ik heb het gevoel dat het hard veroordelen alleen maar zal leiden tot meer polarisatie. Toegegeven, ik heb te weinig kennis om bovenstaande persoonlijke gevoelens sterker te kunnen onderbouwen :)

      • A. G?bel

        Huisarts, Amstelveen

        Het is prima om te strijden voor een goede zaak. Ik doe mee. Mijn boodschap is alleen: maak niet zelf de fout die we anderen verwijten. Als ik over een andere bevolkingsgroep zou zeggen: 'dat zit er nou eenmaal in en het is maar beter dat te erkennen...', dan zouden de rapen gaar zijn. Ik voel me daarom oprecht een tikkeltje beledigd dat mensen - ook jij nu weer - zoiets wel over de witte niet gemigreerde dokter mogen zeggen. En er dan bij zeggen: denk niet dat je het zelf in de gaten hebt, want je doet het tóch, laten 'we' dat gewoon erkennen.
        Nee. Ik discrimineer niet, punt uit. Ik ken mezelf. En ervaar het daarom als discriminerend als je zegt dat ik dat wel doe.

        Ik vind de onderzoeksopzet, althans zoals die hier wordt weergegeven, overigens niet fris. Er worden foto's getoond en blijkbaar zeggen mensen (die gevraagd worden geen vooroordelen te hebben) over iemand met een Aziatisch uiterlijk dat die 'niet open staat voor feedback'. Dat kan alleen maar als het een meerkeuzeantwoord is wat je wordt gepresenteerd want zoiets verzin je niet unaniem. Ik vind het niet fris. Het láátste wat in me opkomt bij welke foto van welke persoon dan ook is: 'die staat niet open voor feedback'. Dat is net zoiets als 'die lust vast geen andijvie'; zo'n antwoord verzin je niet, zeker niet met zijn allen tegelijk.
        En kregen mensen echt slechts één foto te zien van één Aziatisch persoon? Dat is toch geen representatief onderzoek. Het is toch maar net hoe die persoon op de foto staat hoe je er als kijker op reageert?

        [Reactie gewijzigd door G?bel op 22-04-2022 11:07]

        • R. Hoogenberg

          HAIO

          Maar ik zeg toch nergens dat discriminatie een probleem is van de witte dokter? Ik zeg juist dat ik denk dat het een eigenschap is die binnen elke bevolkingsgroep voorkomt.
          Ik denk dat het beledigde gevoel vooral voortkomt uit de huidige beeldvor...ming die continu geschetst wordt dat het vooral de witte mannen zijn die zich schuldig maken aan discriminatie en dat dit vooral keihard bestraft moet worden ongeacht de intentie. Dit laatste lijkt mij juist een verkeerde trend en ik zou liever zien dat ieder mens (ook donkere, ook aziatische, of groene) mensen bewust is van het feit dat wij allemaal discrimineren en dat wij dit beter bespreekbaar kunnen maken en met elkaar in gesprek hierover te gaan. Er zal ongetwijfeld een biologisch/evolutionair principe aan ten grondslag liggen die we maar beter kunnen accepteren. Als we blijven wijzen en verwijten wordt het probleem van polarisatie alleen maar groter. Ik ben mijzelf ook niet bewust van het feit dat ik discrimineer, maar ik ben ervan overtuigd dat ik mij er ook schuldig aan maak.

          • A. G?bel

            Huisarts, Amstelveen

            Ik begrijp je punt wel, en daar heb je gelijk in. Maar in de praktijk komt het er op neer dat vanuit deze visie met grote regelmaat met veel groter gemak over de witte dokter van alles gezegd wordt, dan dat dat over bijvoorbeeld Aziatische dokters ge...zegd zou kunnen worden. Dat is nou juist waar het hele artikel over gaat. En dat verschil vind ik boeiend. Zonder dat dit specifieke geval (uitspraken over witte dokters) als discriminatie wordt herkénd. En dat irriteert me.
            Ook in filosofische zin is het best raar om iets van iederéén te vinden. 'Iedereen discrimineert'. We mogen toch best verwachtingen van elkaar hebben, ook als die niet helemaal kloppen? Dat zijn niet meteen vooroordelen en dat hoeft ook niet meteen tot discriminatie te leiden.

  • B. Köycü

    Psychiater , Haarlem

    Ik sluit mij aan bij collega Merhai.

  • M.C. Merhai

    Anesthesioloog

    Steeds meer blijkt dat een migratie-achtergrond bij het establishment stereotypisch wordt benadert. Of het nou de belastingdienst is, de politie, in het onderwijs of in de zorg, overal eindigt dit in bewuste of onbewuste benadeling.
    Hoe lang accept...eren we dit?
    Als je overheid geen afspiegeling is van de samenleving, je managers idem, je hoogleraren team ook niet enz , dan verdwijnt dit nooit !
    Voor mij is dit gelijk aan grensoverschrijdend gedrag. Benadeel/ discrimineer je een ander en kan dat bewezen worden , dan is dat onacceptabel en moet je plaatsmaken. Afgesproken?

    • M.J. Fortuijn

      Psychiater, Haarlem

      Met het risico verkeerd begrepen te worden, wil ik reageren op uw reactie. U schrijft bewuste of onbewuste benadering. Wat mij betreft zit de pijn in dat verschil. Het gaat om de bewustwording dat het establishment, waartoe ik mezelf dan voor het gem...ak maar even reken, collega's en anderen met een migratie-achtergrond benadelen. De sanctie (plaatsmaken) ook aan onbewust gedrag verbinden (en niet alleen aan bewust gedrag) leidt volgens mij tot een defensieve reactie in plaats van tot het zo gewenste zelfonderzoek. Dat laatste is toch wat nodig is. Immers, uit allerlei onderzoeken blijkt ondertussen dat discriminatie ingebakken zit in de menselijk soort, vanuit een begrip als epistemic trust ook te verklaren. De vraag is dus niet: "discrimineer ik?", maar " hoe discrimineer ik?" En "hoe corrigeren ik mijzelf daarin of laat ik me corrigeren"?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.