Nieuws
Caroline Figueroa
4 minuten leestijd
ethiek

Botox maakt niet gelukkig

Laat artsen liever helpen om het verouderende uiterlijk te accepteren

3 reacties
getty images
getty images

Als dochter van een huisarts met een praktijk voor cosmetische geneeskunde ziet geneeskundestudent Caroline Figueroa zich gesteld voor een ethisch dilemma: is de botoxbehandeling van haar vader verantwoord?

‘Wil je ook wat botox?’, vraagt mijn vader. Hij zit naast me, in zijn hand heeft hij een spuit met een kleurloze vloeistof. Ik ben in zijn praktijk voor cosmetische dermatologie, in Amerika. Zijn voorstel overvalt me, en ik vraag me af of 25 jaar een leeftijd is waarop je cosmetische interventies begint nodig te hebben om de natuurlijke achteruitgang te maskeren. Het is waar dat ik al twee à drie rimpels rondom mijn ogen heb bemerkt, die er niet alleen zijn als ik lach. ‘Heb ik het nodig?’, vraag ik. Hij schudt zijn hoofd, en daarmee is het onderwerp afgesloten. Op dat moment komt mijn stiefmoeder binnen en gaat in een loungestoel naast mijn vader zitten. We zijn hier gekomen voor haar botoxbehandeling. Ik ben nieuwsgierig naar deze behandeling die mijn vader inmiddels al een aantal jaren uitvoert. Hij neemt de spuit in één hand en met de andere trekt hij de huid van mijn stiefmoeders gezicht strak. Hij injecteert de vloeistof rondom haar ogen en mond, en in haar voorhoofd en wangen. Vijftig units, zegt hij. Dat is meer dan normaal, maar mijn stiefmoeder heeft al een tijdje geen behandeling meer gehad. Het is pijnlijk; bij elke injectie zie ik de tranen over haar wangen biggelen.

Rimpelvorming

De opleiding voor cosmetische behandelingen en het openen van een praktijk voor cosmetische dermatologie naast zijn huisartsenpraktijk, was voor mijn vader een aanzienlijke financiële investering. Uiteindelijk zou het zich uitbetalen; iedereen wil er jonger uitzien en veel mensen hebben daar geld voor over. Vrouwen en mannen bezoeken elke drie maanden zijn praktijk voor een botoxbehandeling. Het gif botulinetoxine A, dat de zenuwaansturing naar de aangezichtsspieren blokkeert en zo rimpelvorming voorkomt, is na die tijd namelijk uitgewerkt. Zijn jongste botoxpatiënt is begin twintig. Botox zorgt er niet alleen voor dat rimpels verdwijnen, maar ook dat ze niet verschijnen.

We weten niet of botox wel zo onschuldig is

Sinds een aantal jaar zijn ook in Nederland opleidingen tot cosmetisch arts in ontwikkeling, met ondersteuning van het ministerie van VWS. Het Erasmus MC is de eerste universiteit in ons land die een academische opleiding tot cosmetisch dermatoloog aanbiedt. Cosmetische geneeskunde is medisch gezien niet noodzakelijk, maar voorstanders stellen dat het van belang is om artsen goed op te leiden om cosmetische procedures uit te voeren, nu die steeds populairder worden. Ik begrijp dit argument. Toch vind ik het jammer dat we als medici bijdragen aan een situatie waarin uiterlijke veroudering wordt gezien als iets dat onacceptabel is, en cosmetische chirurgie als de oplossing voor ontevredenheid over ouder worden. Over de vraag of de tevredenheid en het zelfvertrouwen van patiënten toenemen na cosmetische behandelingen, zoals botox en facelifts, is geen eenduidige evidentie en goede studies ontbreken.1 Het lijkt erop dat vooral mensen met hoge verwachtingen, met relatieproblemen, en mannen, een negatieve psychologische impact ervaren na cosmetische procedures.1 Naar schatting lijdt 10 tot 15 procent van de mensen die vragen om (dermatologische) cosmetische interventies aan ‘body dysmorphic disorder’ (een stoornis in de lichaamsbeleving die zich kenmerkt door preoccupatie met vermeende onvolmaaktheden in het uiterlijk).2 Een groot probleem van botox is dat de langetermijneffecten van botulinetoxine, tenslotte een gif, nog niet zijn onderzocht. Een recente studie beschrijft dat, in tegenstelling tot wat werd gedacht, botoxmoleculen zich niet alleen lokaal vestigen maar zich ook kunnen verspreiden naar omliggende neuronen.3 We weten dus niet of botox wel zo onschuldig is.

Jeugdigheid

Ik vind dat het fundamentele probleem – de ontevredenheid van velen over het ouder wordende uiterlijk in een maatschappij waarin jeugdigheid wordt verheerlijkt – iets is dat we meer ter discussie zouden moeten stellen. Misschien moeten we artsen niet opleiden tot cosmetisch geneeskundige, maar ze trainen om hun patiënten te helpen om te gaan met deze ontevredenheid. Dit lijkt me op de lange termijn meer bevrediging geven voor zowel arts als patiënt, dan het toepassen van interventies zonder medisch of psychologisch nut.

Een aantal maanden na mijn bezoek in Amerika belde mijn vader mij op. Hij ging stoppen met de botoxbehandeling, want het was toch niet meer rendabel. ‘Het is maar beter zo’, zei hij. Mensen kwamen naar hem toe voor een jonger en strakker gezicht in de hoop dat hun geluk zou toenemen. Hun gezichten werden weliswaar strakker, maar ze werden niet gelukkiger. ‘Ze waren juist ontevreden omdat ik hun leven niet beter had gemaakt’, vertelde hij. Ik glimlachte, dacht liefkozend aan mijn rimpels, tevreden dat ik niet gezwicht was voor de illusie van botox. ‘Schoonheid zit van binnen’, zei mijn vader.

getty images
getty images

auteur

Caroline Figueroa, zesdejaarsgeneeskundestudent en promovendus in het AMC

Geen belangenverstrengeling gemeld door de auteur.

contact

c.a.figueroa@amc.nl; cc: redactie@medischcontact.nl

voetnoten

1. Brunton G, Paraskeva N, Caird J, et al. Psychosocial predictors, assessment, and outcomes of cosmetic procedures: a systematic rapid evidence assessment. Aesthetic plastic surgery. 2014; 38 (5): 1030-40.

2. Veale D, Gledhill LJ, Christodoulou P, Hodsoll J. Body dysmorphic disorder in different settings: A systematic review and estimated weighted prevalence. Body image. 2016; 18: 168-86.

3. Bomba-Warczak E, Vevea Jason D, Brittain Joel M, et al. Interneuronal Transfer and Distal Action of Tetanus Toxin and Botulinum Neurotoxins A and D in Central Neurons. Cell Reports. 16 (7): 1974-87.

download dit artikel (pdf)
ethiek
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • de Groot

    ANIOS, Groningen

    Ik heb dit artikel met plezier gelezen. Ook geschreven vanuit een interessant perspectief.
    ---

    Om ook positieve feedback achter te laten.

  • Van Megen

    Huisarts , Nijmegen

    En feedback geven is ook een kunst, beste heer/mevrouw Blok.

    Ik ben het met Figueroa eens dat het beter is om aandacht te hebben voor de acceptatie van het ouder worden. In plaats van artsen op te leiden die een behandeling uitvoeren die deels een... korte termijn oplossing bieden en op de lange termijn potentieel schadelijk zijn.

  • a.blok

    radioloog n.p, Arnhem

    Het schrijven van een helder betoog is niet iedereen gegeven,zo adstrueert de auteur van dit warrige stuk. Afgezien van een slechte opbouw is het taalgebruik werkelijk tenenkrommend.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.