‘I’m very sorry’

Ik ben in Malawi beland. In een klein ziekenhuis met 140 bedden ga ik de komende acht weken onder primitieve omstandigheden en met weinig mogelijkheden heel veel leren.

Na een lange reis meld ik me maandagochtend bij de overdracht. Een tropenarts, een paar clinical officers en vele zusters zitten aan een grote tafel en er wordt wat in onverstaanbaar Malawisch-Engels verteld over de patiënten van afgelopen weekend: vrijdag tien opgenomen, vijf ontslagen, een overleden; zaterdag vier opgenomen, zes ontslagen, nul overleden; zondag een opgenomen, nul ontslagen, twee overleden. ‘I’m very sorry’. Een globale indruk van wat ik kan verwachten, maar nu is het tijd om het zelf te aanschouwen. Ik loop naar de verloskamer en krijg direct flashbacks naar Suriname. De verloskundigen zijn in hetzelfde donkerblauw gekleed, de muren zijn afgebrokkeld wit, kruisen op de muur en de deuren zijn helblauw. Gelukkig is het een stuk overzichtelijker; er is een zaal met zes bevallingsbedden, gescheiden door halfslachtige gordijntjes en twee matrasjes voor pasgeborenen met een slechte start, de ‘Intensive Care’. De zes bevallingsbedden merk ik al snel, liggen altijd vol; of met bevallende vrouwen óf met slapende verloskundigen. Er komt een vrouw binnen die haar vuilniszak op het bed neerlegt en daaroverheen haar omslagdoek drapeert om vervolgens volledig naakt de gaan liggen wachten op het onderzoek. Er wordt getoucheerd; onder de vier centimeter ontsluiting wordt ze naar buiten gestuurd om te wachten onder de boom voor de moeder-kindkliniek; bij meer dan vier centimeter mag ze blijven liggen. Met een ouderwetse toeter wordt er naar baby’s hartslag geluisterd, het moderne dopplerapparaat is nog iets te nieuw en onbekend. Met de hand wordt gevoeld of de weeën krachtig zijn. En dan is het weer wachten... Er wordt intussen wat schoongemaakt en de resten kaarsvet uit de donkere nacht worden weggekrabd. Uiteindelijk komen de clinical officers en beginnen we met de visite. We lopen langs de neonatologie, een kamer van 3 bij 4 met een stuk of tien plastic teiltjes met daarin neonaten en evenveel moeders op de grond. Ik snap nog weinig van de visite; de onoverzichtelijke, niet-leesbare statussen, in Chicewa of in onverstaanbaar Engels en ik heb geen idee met welk patiëntje we bezig zijn. Opeens gaan we door naar de post-ok-zaal; tien bedden met vrouwen na een sectio; hetzelfde tafereel, geen idee waar we mee bezig zijn. Tot slot gaan we naar de neonatologie ‘ic’. Er ligt één kindje, en het gaat bijzonder slecht. Grauw, letharigisch en uitgemergeld, in de hoek een bezorgde moeder. Ze praten met haar en tillen tientallen keren het armpje van het jongetje op die zonder weerstand weer naast hem neervalt. Ik sta er vertwijfeld bij, het wordt me niet duidelijk wat hem mankeert of wat we gaan doen. ’s Middags gaat het alleen maar slechter; vijf dagen oud, nog niet gepoept, drinkt niet, geen goede tonus en als er een maagsonde in de neus verdwijnt komt er alleen maar darminhoud naar boven. Ik denk dat ik zojuist de eerste patiënt heb gezien die onder mijn ogen gaat sterven. Ik probeer nog een soort van plan los te krijgen maar verder dan bloed prikken komt de clinical officer niet; wat de baby heeft maakt niet zo veel uit, hij gaat het niet halen…

De volgende dag meld ik me weer bij de overdracht, moeder-kindkliniek: vijf opgenomen, zeven ontslagen, een overleden. ‘I’m very sorry…’